Niestety, Pani i siostrze żadne roszczenia wobec kuzyna nie przysługują. Mogli z nimi wystąpić tylko Pani rodzice lub jedno z nich, domagając się zamiany uprawnień wynikających z umowy dożywocia na rentę lub nawet rozwiązania umowy. 

Rozwiązanie umowy o dożywocie tylko w wyjątkowych przypadkach

Artykuł 913 § 1 k.c. stanowi, że w przypadku gdy z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień.

Z kolei § 2 tego przepisu przewiduje, że w wypadkach wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie. Kodeks cywilny nie definiuje pojęcia wypadków wyjątkowych. W orzecznictwie przyjmuje się, że jest to przede wszystkim krzywdzenie dożywotnika.  

Tylko dożywotnik może wystąpić z roszczeniami

Jednak, jak orzekł m.in. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 1 grudnia 2017 r. (sygn. akt: I ACa 548/17), taki wyjątkowy wypadek może zaistnieć także wtedy, jeżeli zobowiązany z umowy dożywocia porzuca nieruchomość bez zamiaru powrotu, pozostawiając dożywotników bez opieki i bez świadczeń, których zakres określa umowa. Nie bez znaczenia jest także gospodarczy sens umowy, jakim jest przekazanie gospodarstwa rolnego następcy. 

Jeżeli bowiem opuszczenie gospodarstwa jest trwałe i następca nie zamierza podejmować w nim pracy ani też w żaden sposób wypełniać obowiązków określonych umową, to społeczny i gospodarczy sens takiej umowy w istocie nie istnieje. 

Z kolei artykuł 914 k.c. przewiduje, że jeżeli zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość, dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa.

Wszystkie wymienione wyżej roszczenia przysługują jednak tylko dożywotnikowi, a nie jego bliskim.                                       l

 

Na pytania prenumeratorów Tygodnika Poradnika Rolniczego odpowiada Alicja Moroz, prawnik redakcyjny. 
fot. Pixabay