Czy fotowoltaika przestanie się opłacać?

Obecne zasady rozliczania nadwyżek energii z fotowoltaiki (net-metering) zachowają na 15 lat tylko ci prosumenci, którzy po raz pierwszy wprowadzą energię do sieci do 31 grudnia 2021 roku. Każdy uruchomi fotowoltaikę od 1 stycznia 2022 roku, skorzysta z obecnych zasad tylko do połowy roku, a później będzie już sprzedawać prąd z fotowoltaiki i kupować energię z sieci. 

Do tej pory prosumenci byli rozliczani na zasadach zakładających, że odbierają bez kosztów dodatkowych 80% nadwyżki wytworzonej energii przy instalacji do 10 kWp, a przy instalacjach w zakresie 10-50 kWp - 70% energii do bezpłatnego odbioru.

W wyniku nowych przepisów, nadwyżka energii produkowanej i oddawanej do sieci będzie sprzedawana po cenach ustalanych przez Prezesa URE według formuł giełdowych, a odbierana/odkupowana z sieci po cenach

Fotowoltaika i podatki – będą nadal odliczane czy już naliczane?

Do końca 2021 roku temat: fotowoltaika i podatki wydawał się prosty. Zainteresowani zagadnieniem wiedzieli, że są dostępne odliczenia fotowoltaiki od podatku, co też zachęcało do inwestowania w zieloną energię.

Do tej pory w ramach fotowoltaiki podatek mógł zostać odliczony m.in. przez:

• osoby fizyczne, które w ramach ulgi termomodernizacyjnej mogą odjąć od podstawy opodatkowania całość kosztów inwestycyjnych (nie sfinansowanych dotacją).
• rolników, którzy w ramach ulgi inwestycyjnej mogą liczyć na odliczenie fotowoltaiki od podatku rolnego. Ulga polega na odliczeniu 25% kosztów poniesionych na fotowoltaikę.
• firmy, które mogą w całości odliczyć 23% podatku VAT.

Ale czy to się niebawem nie zmieni i w zamian za to zostaną naliczane podatki od paneli fotowoltaicznych? Wiele osób, w tym już te korzystające z tego rozwiązania, jak i te, które planują instalację PV, ma obawy, że tak się stanie. Ale czy słusznie? Najpierw należy rozpatrzyć, kogo miałby taki podatek obejmować i w jakim zakresie. Inaczej prawo definiuje inwestora-prosumenta, który produkuje energię na użytek własny, a inaczej inwestora, dla którego fotowoltaika ma być źródłem dochodu.

Na ten moment prosumenci nie są obarczeni żadnym podatkiem bezpośrednim z tytułu posiadania i korzystania z fotowoltaiki. Dodatkowo Ci którzy generują energię na użytek własny są zwolnieni z podatku akcyzowego oraz dochodowego (PIT oraz CIT) związanego z produkcją.

Jednak nie dotyczy to podatku VAT, który obejmuje każdy rodzaj transakcji, nie tylko związanej z fotowoltaiką. Konsumenci mają go naliczanego w cenie zakupu, a jego wysokość dla kompleksowej usługi fotowoltaicznej gruntowej oraz dachowej, czyli dla podzespołów i montażu dla:

• gospodarstw domowych wynosi tylko 8%,
• dla przedsiębiorców VAT wynosi 23% i może zostać odliczony od należnego podatku.

Podatek, a właściwie opłata mocowa wprowadzona już w 2021 roku, to nie podatek od instalacji PV, tylko zwykła opłata doliczana do rachunku za prąd dla każdego odbiorcy energii elektrycznej i rocznie nie przekracza 125,52 zł rocznie. W związku autokomsumpcją fotowoltaika nie obciąża poboru, a znacznie obniża opłaty za prąd.

Prosumenta posiadającego mikroinstalację PV nie obejmuje podatek do gminy od fotowoltaiki, ale farmy wielkopowierzchniowe już tak. Dodatkowo w teorii, te drugie, mogą być objęte jednym z dwóch podatków: podatkiem od nieruchomości albo podatkiem rolnym (jeśli powstały na gruntach sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne). Za 1 ha gruntu rolnego opłata wynosi niecałe 150 zł, a podatek od nieruchomości w maksymalnym wymiarze może zaś wynieść nawet 9.990 zł za 1 ha gruntu.

Ale jak rozumieć, że farmy fotowoltaiczne budowane na gruncie objęte są podatkiem od nieruchomości?

Do tej pory, zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 18 grudnia 2018 r. sygn. II FSK 1275/18; podobnie: wyrok WSA w Szczecinie z dnia 11 września 2019 r. sygn. akt I SA/Sz 239/19), podatkowaniu podlegają części budowlane, czyli konstrukcje na których panele solarne są zamontowane, a nie same panele fotowoltaiczne, które są znacznie inaczej zbudowane i pełnią funkcję przekształcania energii słonecznej na elektryczną. Jednak jakie konkretnie elementy budowlane konstrukcji fotowoltaicznych podlegają podatkowaniu tego nie sprecyzowano, dlatego występujące na rynku konstrukcje pod panele fotowoltaiczne nie są zupełnie jednolite. Tu należy zagłębić się w temat.

Czy nastąpi koniec boomu na fotowoltaikę?

Zmiany w przepisach dotyczące fotowoltaiki oznaczają mniejsze korzyści nie tylko dla prosumentów, ale też dla sprzedawców fotowoltaiki. Jeśli instalacja paneli stanie się mniej opłacalna, spadnie liczba osób chętnych na ich zakup. To będzie oznaczać, że złote lata branży fotowoltaicznej minęły. Jednak sam popyt na panele nie spadnie do zera, ponieważ wiele osób nadal chętnie skorzysta z dofinansowania w ramach programu „Mój Prąd" i „Czyste Powietrze".

Dla rolników – rozwiązaniem może być dzierżawa gruntów rolnych pod panele fotowoltaiczne

Wielu rolników rozważa możliwość wydzierżawienia ziemi, zwłaszcza tej gorszej klasy oraz w związku z wysokimi kosztami produkcji rolnej w ogóle, pod farmę fotowoltaiczną. Ile można zarobić na dzierżawie ziemi pod farmę fotowoltaiczną?

W 2018 roku średni dzierżawny gruntów pod farmę fotowoltaiczną wahał się w granicach 7–9 tys. zł/ha. W 2021 roku Jednak w ostatnim czasie zainteresowanie firm energetycznych takimi gruntami znacznie się zwiększyło wynosił on już nawet 10 do 15 tys. zł netto rocznie za hektar gruntu. Do tej kwoty można zaliczyć już czynsz za okres budowy farmy oraz wysokość inflacji. Ponadto zanosi się na to, że niedługo firmy instalujące farmy fotowoltaiczne na gruntach rolników będą mogły się z nimi rozliczać na zasadzie wymiany, np. w ramach części czynszu dzierżawnego dostarczą do gospodarstwa rolnika określoną w umowie ilość energii elektrycznej. A biorąc pod uwagę jak szybko rosną ceny prądu, może to być korzystne rozwiązanie dla obu stron umowy.

Jakie warunki musi spełnić rolnik, aby wydzierżawić grunty pod fotowoltaikę?

Szczegóły przeczytasz tutaj: Czy rolnikowi opłaci się dzierżawa ziemi pod fotowoltaikę?  W skrócie, warunki dotyczą:

• czasu dzierżawy,
• czy teren znajduje się na obszarze planu zagospodarowania przestrzennego,
• kwestii technicznych,
• ukształtowania terenu.

Rolnik musi tylko podpisać umowę z dzierżawcą, a pozostałe kwestie dotyczące dokumentacji, pozwoleń na budowę, budowy oraz podatków powinna wziąć na siebie firma, która będzie właścicielem farmy i dzierżawcą gruntu od rolnika. Dlatego, aby unikać niekorzystnych dla rolnika zapisów w umowie, należy ją dokładnie przeczytać i zwrócić uwagę na takie kwestie jak:

• załatwianie formalności,
• wysokość czynszu i za co dokładnie jest ustalony,
• protokoły przekazania gruntów,
• zobowiązanie o rekultywacji gruntu po wygaśnięciu dzierżawy.

Wymagania dotyczące ukształtowania terenu pod farmę fotowoltaiczną

Minimalna powierzchnia gruntów pod farmę fotowoltaiczną powinna wynosić co najmniej 2 ha. Duże znaczenie mają także takie czynniki jak:

• lokalizacja gruntów,
• stopień nachylenia terenu (najkorzystniejsze jest w kierunku południowym),
• teren powinien być równy i uprzątnięty z krzewów i krzewinek,
• drzewa rosnące przy granicy gruntu przeznaczonego pod farmę powinny być podkrzesane w taki sposób, aby nie zagrażały farmie jak również, aby nie zacieniały pola roboczego farmy,
• nie ma znaczenia odległość od zabudowań ani też formy ochrony przyrody.

Przeczytaj także:
Fotowoltaika w rolnictwie – kiedy opłaca się położyć PV na dachu obory czy stodoły?

Czy rolnikowi opłaca się założyć panele fotowoltaiczne w gospodarstwie? 

Oprac. Natalia Marciniak-Musiał

Zdjęcie: unsplash