Program aklimatyzacji świń ma na celu ochronę stada przed ewentualnym wprowadzeniem groźnych patogenów. Wymaga podjęcia działań w celu zmniejszenia ryzyka rozprzestrzeniania się chorób, a jego prawidłowe przeprowadzenie ma wpływ na zdrowie zarówno wprowadzanych sztuk, jak i wydajność całego stada podstawowego. Dlatego zgodnie z zaleceniami profilaktyki należy poddać wszystkie wprowadzane do chlewni zwierzęta kwarantannie i aklimatyzacji. Zanim zakupione zostaną nowe sztuki, należy upewnić się jednak, z jakiego będą pochodzić źródła, gdyż wraz ze zwierzętami można przywieźć sobie choroby.

Zakupione loszki i knurki nie powinny być od razu włączane do stada. Należy przygotować im na kilka pierwszych tygodni pobytu oddzielne miejsce, tzw. izolator, do odbycia kwarantanny. Najlepiej, jeśli odbywa się to w obiekcie położonym z dala od budynków gospodarstwa w odległości minimum 50–100 m. W tym przypadku również należy zastosować zasadę „całe pomieszczenie pełne – całe pomieszczenie puste”. Kupione świnie powinny zasiedlić pomieszczenie, w którym będą wyłącznie one.

Zwierzęta powinny być wprowadzone do suchego, czystego i zdezynfekowanego pomieszczenia, gdyż na pewno będą osłabione transportem, co spowoduje obniżenie ich odporności. Umieszczenie ich w niezdezynfekowanych kojcach w nadmierny sposób naraża je na kontakt z nieznanymi dla nich patogenami. Może to przyczynić się do wystąpienia objawów klinicznych chorób i prowadzić do strat. W chłodne dni przed przywiezieniem nowych świń należy ocenić, czy liczba zwierząt jest odpowiednia do kubatury pomieszczenia, i podjąć decyzję o ewentualnym jego dogrzaniu.

Z uwagi na ochronę stada podstawowego wskazane jest, by do obsługi izolatora wyznaczyć inne osoby, a jeśli jest to niemożliwe, zaleca się obsługiwanie najpierw głównego obiektu, a następnie po przebraniu się i dezynfekcji rąk oraz obuwia dopiero przechodzić do izolatora. Przebieranie, mycie i dezynfekcję należy każdorazowo powtórzyć przed powrotem do chlewni głównej.

Dzięki izolacji stado podstawowe jest chronione przed schorzeniami od przywiezionych zwierząt

Okres przygotowywania zwierząt do wprowadzenia do stada dzielimy na dwa etapy. Pierwszy określany jest jako izolacja, a drugi – aklimatyzacja. Podczas izolacji świnie wprowadzane do stada utrzymywane są bez kontaktu ze zwierzętami z gospodarstwa. W tym czasie przyzwyczajają się do obsługi i odpoczywają po transporcie, ponieważ przewóz jest dla nich dużym stresem i prowadzi do obniżenia odporności. Izolowanie od zwierząt stada podstawowego ma zapobiec nadmiernemu eksponowaniu loszek i knurków na patogeny obecne w chlewni, które mogą dodatkowo negatywnie wpłynąć na stan zdrowia zakupionych sztuk.

Jednocześnie dzięki izolacji stado podstawowe jest chronione przed schorzeniami od przywiezionych zwierząt. Po kilku dniach odpoczynku można przystąpić do badań diagnostycznych. To odpowiedni czas na pobranie krwi w celu potwierdzenia stanu zdrowia przybyłych świń.

W okresie izolacji wykonuje się też szczepienia – analogiczne do tych, jakie przechodzą zwierzęta w stadzie. Gdy zachodzi konieczność podania wielu szczepionek w tym samym czasie, nie należy podawać więcej niż 2–3 jednorazowo. Ponieważ najczęściej sa to młode zwierzęta, trzeba pamiętać o wykonaniu szczepień przypominających po około 3 tygodniach. Dokładny termin zabiegów ustala lekarz weterynarii, gdyż może być różny w zależności od użytej szczepionki. Zakres działań koniecznych do wykonania w czasie izolacji określa, że okres ten powinien trwać około miesiąca.

Drugi etap adaptacji świń

Kilka dni po podaniu ostatniej szczepionki można rozpocząć drugi etap adaptacji świń przed włączeniem ich do stada, a mianowicie aklimatyzację. Zwierzęta są już zabezpieczone przed głównymi chorobami występującymi w chlewni, więc można rozpocząć sukcesywne zwiększanie ich odporności na pozostałe patogeny, których nosicielami są zwierzęta. Działania te podejmujemy, by utrzymać status zdrowotny w stadzie podstawowym oraz przyzwyczaić nowe zwierzęta do czynników znajdujących się wewnątrz gospodarstwa. Do aklimatyzacji przystępuje się tylko wtedy, gdy zakupione zwierzęta są zdrowe.

Na początek przez 5–7 dni umożliwia się im kontakt z kałem, który przynosi się i wkłada do kojców. Najlepiej do tego celu nadaje się kał 6–12-tygodniowych warchlaków. Przez kilka kolejnych dni należy podawać kał od wybrakowanych loch. Dzięki temu zwierzęta otrzymają patogeny charakterystyczne dla różnych sektorów produkcji. Przenoszenia kału nie należy stosować, gdy w stadzie podstawowym występuje dyzenteria lub objawy kliniczne różycy. Nie używa się też kału z porodówek, gdy w stadzie jest leptospiroza.

Kolejnym krokiem w aklimatyzacji jest zapewnienie świniom wchodzącym do gospodarstwa możliwości kontaktu z naszymi zwierzętami. Najpierw przez 5–7 dni wprowadzamy do sąsiednich kojców warchlaki w wieku 6–10 tygodni, a następnie zastępujemy je lochami, najlepiej wybrakowanymi. Kojce powinny umożliwiać zwierzętom bezpośredni kontakt. Na dziesięć zakupionych sztuk powinny przypadać dwa warchlaki lub jedna locha. Ważne jest, by kontakt z patogenami był sukcesywny i dawkowany w umiarkowanych ilościach.

Celem takiego postępowania jest to, by nie dopuścić do przełamania odporności nabytych zwierząt. Jeśli kontakt z nowym środowiskiem będzie odpowiednio dawkowany, to chronimy je przed zachorowaniem i powoli uodparniamy. Okres adaptacji zakupionych sztuk do warunków panujących w chlewni jest istotny z uwagi na stan zdrowia zwierząt i przyszłe wyniki produkcyjne. Po wykonaniu wszystkich czynności, które powinno zrobić się w czasie aklimatyzacji, można spokojnie dołączyć wprowadzane zwierzęta do stada. Zawsze w czasie izolacji i aklimatyzacji należy konsultować się z lekarzem weterynarii znającym warunki w chlewni, gdyż w każdym obiekcie zastosowane będą trochę inne szczepienia i inne leki – zależnie od występujących chorób.

Skutki braku aklimatyzacji

Po wprowadzeniu nowych zwierząt do chlewni bez okresu aklimatyzacji można się spodziewać wybuchu chorób. W stadzie są bowiem zwierzęta o zróżnicowanym poziomie odporności. Ponieważ liczba siewców jest ograniczona, a poziom patogenów w środowisku stabilny i na stosunkowo niskim poziomie, często nie obserwuje się klinicznych objawów choroby. Po wprowadzeniu do gospodarstwa świń bez aklimatyzacji pojawiają się sztuki, które są wrażliwe na patogeny obecne w chlewni. Jeśli dodatkowo jeszcze są pod wpływem stresu transportowego i nowej sytuacji związanej z ustalaniem hierarchii w stadzie, łatwo zapadają na różnego rodzaju schorzenia. W chlewni zaczyna wzrastać ilość drobnoustrojów chorobotwórczych ponad poziom obecny przed dołączeniem nowych zwierząt, co przyczynia się do przełamania odporności świń w chlewni i jest przyczyną zachorowań oraz strat.

• W czasie izolacji można wykryć potencjalną chorobę i wyeliminować zwierzęta, chroniąc tym samym całe swoje stado

Oprac. Natalia Marciniak-Musiał na podstawie artykułu Dominiki Stancelewskiej pt. Właściwa aklimatyzacja to skuteczna bioasekuracja, który ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 22/2022 na str. 30.  Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.

FOT: Dominika Stancelewska