Z artykułu dowiesz się
- Jakie są minusy stosowania surowca mokrego w żywieniu zwierząt?
- Jakie wywary gorzelniane wykorzystuje się w żywieniu zwierząt i czym się one różnią?
- Jakie właściwości prozdrowotne posiadają DDGS?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Czy wywar gorzelniany (DDGS) może zastąpić białko w żywieniu świń?
12.11.2019
Produkty uboczne mogą być wykorzystywane w żywieniu zwierząt w celu obniżenia kosztów pasz lub jako zamienniki innych surowców. Wartościowym produktem odpadowym jest suszony wywar gorzelniany, określany jako DDGS, który oprócz wielu witamin i mikroelementów dostarcza też białka.
Wywar gorzelniany to surowiec, który pozostaje jako odpad po produkcji bioetanolu z różnych surowców paszowych, ale przede wszystkim z przerobu zboża (jednego lub mieszanki zbóż). Może być w formie suchej, wilgotnej lub płynnej. Jego wartość odżywcza jest wysoka głównie ze względu na znaczny udział białka. Niestety, wykorzystanie surowca mokrego wiąże się z dużymi stratami składników pokarmowych. Zastosowanie wilgotnego wywaru nastręcza problemów i dopiero użycie konserwantów chemicznych lub procesu fermentacji pozwala podawać go w takiej formie bezpiecznie zwierzętom przez około 10 dni. W przeciwnym razie następuje znaczny wzrost rozwoju mikroorganizmów i już po 3–6 dniach przechowywania produkt jest skażony.
Różne wywary, różny skład
Mankamentem stosowania wywaru jest także większe ryzyko skażenia grzybami. Jeśli mikotoksyny będą obecne w zbożach, to oczywiście znajdą się również w wywarze, a świnie są szczególnie wrażliwe na zanieczyszczenia nimi. Świeże ziarno zbóż jest podatne na pleśnienie, a powstające toksyny nie są inaktywowane w procesie fermentacji. W wysuszonym wywarze koncentracja toksyn grzybowych może być 2–3-krotnie wyższa niż w ziarnie.
r e k l a m a
Produkty odpadowe uzyskiwane przy produkcji bioetanolu różnią się między sobą składem, który zależy od procesu wytwarzania i zboża, z jakiego pochodzą. Choć najczęstszym surowcem używanym do produkcji bioetanolu jest kukurydza, przetwarza się też pszenicę i produkuje wywar suszony granulowany. Jego przewaga nad wywarami z innych zbóż czy kukurydzy wynika przede wszystkim z dużej zawartości białka. Wywar kukurydziany ma najwyższą zawartość tłuszczu, a jęczmienny – włókna.
Wywar może mieć też różny kolor – w zależności od stopnia rozdrobnienia i użytych surowców. Uzyskany z pszenicy, jęczmienia, pszenżyta, żyta ma kolor jasnobeżowy, zaś z kukurydzy – intensywnie żółty. Wywar gorzelniany spotykany w handlu najczęściej ma postać sypką, rzadziej płatków lub peletu.
Ponieważ firmy stosują różne metody produkcji, występują duże różnice w zawartości suchej masy i składników pokarmowych pomiędzy produktami. Tak więc na rynku nie ma jednolitego DDGS i każde wykorzystanie go w dawkach pokarmowych dla zwierząt powinno być poprzedzone wykonaniem szczegółowych analiz składu. Śruta sojowa jest pod tym względem surowcem stabilniejszym, jeśli chodzi o zawartość składników pokarmowych.
Mimo wszystko coraz lepsze technologie przetwarzania wywarów zbożowych sprawiły, że stały się one bardziej stałe w składzie i mogą być stosowane z powodzeniem w żywieniu świń. W zależności od rodzaju ziarna użytego do fermentacji, energia metaboliczna DDGS może wahać się od 10,5 do 14 MJ/kg.
Skład DDGS
Suszony wywar jest dobrą paszą energetyczno-białkową. Porównując skład chemiczny DDGS, można stwierdzić, że jest to produkt, który pod względem zawartości białka wykazuje podobieństwo do poekstrakcyjnej śruty rzepakowej, pod względem zawartości metioniny – do drożdży i poekstrakcyjnej śruty sojowej, a pod względem zawartości treoniny – do makuchów rzepakowych. Produkt ten zawiera natomiast mało lizyny i tryptofanu. Z tego względu niezmiernie ważnym czynnikiem umożliwiającym zwiększenie jego udziału w żywieniu świń jest wprowadzenie do dawki pokarmowej syntetycznych aminokwasów.
Klasyczny DDGS zawiera 24–27% białka, natomiast wysokobiałkowy – 42–53%. Przy czym nie jest to białko tak wartościowe, jak w przypadku poekstrakcyjnej śruty sojowej. W stosunku do śruty sojowej zawiera 60% białka oraz tylko 30% lizyny, z czego zaledwie 16% lizyny strawnej. Dlatego też częściej stosowany jest w żywieniu przeżuwaczy. W przypadku trzody chlewnej konieczny jest dodatek lizyny syntetycznej.
Wywary zbożowe są dobrym źródłem przyswajalnego fosforu. Jest to spowodowane działaniem fitazy wytwarzanej przez drożdże podczas procesu fermentacji alkoholowej. Dzięki dodatkowi wywaru do paszy możemy ograniczyć ilość fosforu wydalanego do środowiska, a przede wszystkim zmniejszyć zużycie fosforanów paszowych w mieszankach. Cennym składnikiem DDGS są także witaminy z grupy B, witaminy A i E oraz mikroelementy: cynk, mangan, miedź, żelazo i selen.
Właściwości prozdrowotne wywarów gorzelnianych
W porównaniu z innymi produktami ubocznymi suszony wywar gorzelniany ma stosunkowo dużą zawartość naturalnych związków przeciwutleniających, które mogą przyczyniać się do zmniejszenia stresu oksydacyjnego. Ponadto DDGS zawiera około 10% drożdży, których ściany komórkowe zawierają beta-glukany, mannanoligosacharydy i nukleotydy, które, jak wykazano, mają korzystny wpływ na zdrowie i wydajność świń.
Duża zawartość nierozpuszczalnego włókna w DDGS może wpływać na zdrowie jelit poprzez zmiany w proliferacji komórek, lepkości trawienia i mikrobiomu, ale przeprowadzone badania w celu określenia tego wpływu są jeszcze niepełne. Chociaż bezpośrednie oddziaływanie przeciwutleniaczy, składników ściany komórkowej drożdży i błonnika na zdrowie świń nie jest dobrze poznane, istnieje kilka badań, które wykazały korzyści zdrowotne dla jelit i wpływ na określone patogeny podczas żywienia świń paszą z wywarem gorzelnianym.
Wykorzystanie surowców paszowych obejmuje w dzisiejszych czasach nowe kryteria, a mianowicie ocenę ryzyka przeniesienia chorób zakaźnych zwierząt, takich jak wirus epidemicznej biegunki świń (PED) czy wirus afrykańskiego pomoru świń (ASF). Wstępne wyniki amerykańskich badań sugerują, że w porównaniu ze śrutą sojową i kukurydzą DDGS wykazuje mniejsze ryzyko przeżycia w nim wirusa PED i nie wydaje się istotnym czynnikiem ryzyka przenoszenia wirusa ASF.
Jakie dawki DDGS dla świń?
Nie da się całkowicie wyeliminować śruty sojowej z dawki, ale dzięki zastosowaniu wywaru gorzelnianego można znacznie zredukować jej ilość, a tym samym obniżyć koszty żywienia. Całkowita eliminacja śruty sojowej jest trudna ze względu na zawartość lizyny, której odpowiedni udział jest szczególnie istotny, zwłaszcza w przypadku trzody chlewnej. Zaleca się stosowanie do 20% suszonego wywaru w mieszankach dla loch luźnych i prośnych, do 5% dla loch karmiących. Wyższe dawki mogą mieć ujemny wpływ na wskaźniki rozrodu.
Ze względu na znaczny udział włókna zaleca się, aby w I fazie tuczu udział wywaru w mieszance dla tuczników nie przekraczał 5–10%, natomiast w II fazie można zwiększyć jego ilość do 15%. W ostatnim okresie tuczu należy ograniczyć udział DDGS w diecie, gdyż ze względu na znaczną zawartość tłuszczu może prowadzić do powstawania miękkiej i żółtej słoniny.
Ze względu na dużą zawartość włókna oraz niską strawność białka nie zaleca się stosowania DDGS w dietach młodych prosiąt. W przypadku starszych prosiąt dodatek wywaru nie powinien przekraczać 2–4%. Jest to dla nich produkt o tyle bezpieczny, że nie powoduje wzrostu buforowości paszy (jego pH nie przekracza 7). Należy pamiętać, że przy bardzo dużym udziale tego surowca w mieszankach pogarsza się zarówno wykorzystanie paszy, jak i przyrosty zwierząt, dlatego zastosowanie DDGS w większych dawkach wymaga podania enzymów.
Wywar gorzelniany wciąż nie należy do surowców zbyt popularnych. Wciąż jest stosowany częściej w wytwórniach pasz niż w gospodarstwach trzody chlewnej. Należy jednak liczyć się z tym, że zarówno jego produkcja, jak i wykorzystanie w przemyśle paszowym będą rosły.
- W zależności od surowców użytych do produkcji DDGS może on mieć różny skład chemiczny
Dominika Stanclewska
Zdjęcia: Dominika Stanclewska
Zdjęcia: Dominika Stanclewska
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a