Ograniczenia produkcji świń w Europie wynikające z Zielonego Ładu – jaki czeka nas scenariusz?

Głównymi czynnikami wpływającymi na rozwój przemysłu trzody chlewnej jest ASF i zmiany wynikające z Europejskiego Zielonego Ładu. Jaka jest rzeczywista sytuacja rynkowa? Opowiadał o niej Robert Hoste z Uniwersytetu Wageningen w Holandii.

Afrykański pomór świń jest w tej chwili głównym problemem producentów. Holendrzy obawiają się, że ASF pojawi się także u nich – do tej pory korytarze ochronne dla dzików nie sprawdziły się między Polską a Niemcami, ale Dania już sobie poradziła w tej kwestii.

Europejski Zielony Ład obejmuje działania, aby stać się pierwszym globalnym graczem neutralnym dla klimatu. Inne części Zielonego Ładu to strategia „Od pola do stołu“ i ochrony bioróżnorodności. Cele Zielonego Ładu obejmują znaczne (20-50%) zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, strat składników odżywczych, stosowania nawozów, pestycydów i środków przeciwdrobnoustrojowych, a także silny wzrost produkcji ekologicznej.

Europejski Zielony Ład zakłada także m.in. redukcję emisji azotu. W ciągu 30 lat Holendrzy zredukowali emisję amoniaku o więcej niż 80%. Hoste przewiduje, że w innych krajach takie ograniczenie także jest możliwe. Jeśli chodzi o antybiotyki, to Europa Południowa może mieć największe problemy, jako, że zużywa ich najwięcej.

Naukowcy z Wageningen przewidują, że EZŁ spowoduje spadek produkcji trzody o około 15%, jednocześnie ceny świń mogą wzrosnąć o 15%. Inną perspektywą jest strategiczna zmiana lokalizacji, przy czym Europa Północno-Zachodnia koncentrowałaby się na produkcji prosiąt, a wschodnie państwa członkowskie koncentrują się raczej na hodowli i tuczu świń, a także na uboju i przetwarzaniu.

– Przewiduję, że rządy wprowadzą niedługo podatek do mięsa. To może spowodować powstanie funduszu, z którego następnie producenci, stosujący podwyższone standardy, otrzymają wsparcie – mówił Robert Hoste.

Biorąc pod uwagę duże zróżnicowanie między państwami członkowskimi, regionami i sektorami rolnictwa, konsekwencje Zielonego Ładu będą różne dla każdego gospodarstwa. Wysokie ceny paszy i jednocześnie niskie stawki skupu przyczyniają się do dużych strat dla hodowców, a mogą się jeszcze pogłębić. Pokrycie kosztów produkcji prosiąt to mniej niż 50% w Holandii. Aktualna cena to tylko 24 euro za prosię.

Debata: Dobrostan świń coraz ważniejszy: nowe normy i ograniczenia definiują standardy produkcji i możliwości eksportu

Do debaty wprowadził nas Karol Zaniewski, przedstawiciel firmy Agrolok, opowiadając o tym, jak poprawić dobrostan trzody chlewnej poprzez ograniczenie biegunek i niższą emisję gazów.

Dobrostan zwierząt jest ważny. Jego przestrzeganie wpływa pozytywnie na zwierzęta, ale także na wyniki tuczu. Warto go zachowywać nie tylko ze względu na wymogi prawne, ale także ze względu na własne finanse.

O dobrostanie zwierząt debatowali Karol Zaniewski z firmy Agrolok, Robert Hoste z Uniwersytetu Wageningen, Grzegorz Majchrzak, prezes Wielkopolskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej oraz hodowca zarodowy świń krajowych ras i Wojciech Styburski z Agrointegracji. Odpowiadali także na liczne pytania z sali.

– Czy konsumenci chcą zjeść zdrowo – tak! Czy konsument jest w stanie zapłacić więcej – no nie! – mówi Grzegorz Majchrzak. 

– Nie sądzę, żeby konsumenci poza Europą byli zainteresowani mięsem wieprzowym wyprodukowanym przy wyższych standardach w Europie. Może bogate regiony Rosji lub Chin. Ale Europa nie może liczyć na zwiększony eksport – odpowiadał Robert Hoste na pytanie producenta.

Producenci pytali także o ochronę UE przed importem mięsa wieprzowego z zewnątrz. Jak wspomniał Robert Hoste, trwają rozmowy na szczeblu europejskim na ten temat, ale również naukowcy i ekonomiści zgadzają się, że taka ochrona powinna być szczególna.

Debata: Przeciwdziałanie biegunkom i upadkom prosiąt przy ograniczeniu stosowania antybiotyków i tlenku cynku

Czy możliwy jest odchów prosiąt bez terapeutycznej dawki tlenku cynku i antybiotyków? Tak, jednak pod warunkiem wprowadzenia zmian w zarządzaniu stadem, przekonuje prof. Daniel Korniewicz z firmy LNB.

Zjawisko lekooporności bakterii na antybiotyki nadal narasta. Z tego względu Unia Europejska dąży do znaczącego ograniczenia użycia antybiotyków w leczeniu zwierząt, a zwłaszcza w mieszankach leczniczych. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w ogłoszonej w maju 2020 roku strategii „Od pola do stołu”.

Jak mówił prof. Korniewicz, w przypadku prosiąt niezbędna jest optymalizacja żywienia, które powinno obejmować:

• dobór materiałów paszowych o wysokiej strawności, stymulujących pobranie paszy i korzystnie wpływających na rozwój ich układu pokarmowego,

• optymalizację zawartości składników pokarmowych (białka, aminokwasów, tłuszczu i włókna),

• wybór dodatków paszowych wspierających procesy trawienia i wchłaniania składników pokarmowych, stymulujących pobieranie pasz, rozwój korzystnej mikroflory, zapobiegających rozwojowi patogennej mikroflory przewodu pokarmowego oraz modulujących system odpornościowy.

Prof. Korniewicz zapewnia, że dobrostan prosiąt i żywienie macior mogą skutecznie ograniczyć upadki i biegunki prosiąt. W oparciu na wynikach badań wskazujących na negatywny wpływ terapeutycznych dawek tlenku cynku na ilość cynku wydalanego do środowiska oraz wytwarzanie przez bakterie oporności, KE w 2017 roku wydała decyzję wykonawczą obligującą państwa członkowskie UE do wycofania pozwoleń na dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych weterynaryjnych zawierających tlenek cynku.

O tym, jak może wyglądać skuteczny odchów prosiąt w tej sytuacji debatowali prof. Daniel Korniewicz z LNB dr Marian Porowski z przychodni weterynaryjnej Animal z Pobiedzisk i Wojciech Styburski z Agrointegracji.

Na pytanie o trudnej sytuacji materialnej hodowców prof. Korniewicz odpowiadał, że nie potwierdza zdania kolegów z branży, którzy twierdzą, że producenci mogą szukać tańszych i w teorii gorszych zamienników paszowych. Przedstawiciel LNB zaznaczył, że nie zauważył takich trendów, a hodowcy na tak kluczowych etapach produkcji nie oszczędzają na prawidłowym żywieniu zwierząt.

– Pozwólmy świetnie wykształconemu układowi immunologicznemu działać – mówił dr Marcin Porowski. Lekarz weterynarii zaznaczał, że takie zmiany, jak zaszły np. w Danii i Holandii, jeśli chodzi o redukcję zużycia antybiotyków, teraz potrzebne są także w Polsce. – Potrzebne są duże zmiany technologiczne w cyklach produkcyjnych.
Dr Porowski dodał, jak bardzo ważna jest higienizacja na przykładzie chorób wirusowych, z którymi walczyli przed laty farmerzy amerykańscy. 

W czasie dyskusji specjaliści zgodzili się, że konieczne jest zapewnienie prosiętom wody, nie tylko w odpowiedniej temperaturze, ale i odpowiedniej jakości. Prof. Korniewicz radzi przeprowadzanie kontroli jakości wody przynajmniej raz do roku, a jeśli pojawi się jakiś problem, tak często, aż problem nie zostanie rozwiązany.

Debata: ASF – aktualna sytuacja w kraju i konsekwencje dla branży

W związku z rozprzestrzenianiem się afrykańskiego pomoru świń Komisja Europejska nałożyła na producentów wymóg posiadania planu bezpieczeństwa biologicznego. Jest on podstawą do przemieszczenia świń w strefach. O obowiązku posiadania planu bezpieczeństwa biologicznego i aktualnej sytuacji epizootycznej mówi Krzysztof Jażdżewski, zastępca głównego lekarza weterynarii.

Przedstawiciele producentów zapytali, dlaczego tak długo trwa likwidowanie stref niebieskich. Krzysztof Jażdżewski tłumaczył, że jest to kwestia dużego rozdrobnienia. Komisja Europejska bardzo często, zdaniem lekarza weterynarii, musiałaby zmieniać zakres stref w Polsce w związku z szerokim rozstrzałem występowania ognisk. 
– My musimy mieć dane. Jeżeli nie będziemy zgłaszać padłych dzików, nie będziemy mogli udowodnić, że w powiecie (strefie) nie ma rezerwuaru wirusa. 
Łącząc dane dotyczące liczby padłych dzików i liczby żywych, okazuje się dopiero, jaki jest odsetek chorych lub zdrowych, mówił Krzysztof Jażdżewski.

Jak często koła łowieckie dostarczają dane Głównemu Inspektoratowi Weterynarii? Zastępca GLW odpowiedział, że co najmniej raz w tygodniu, a jeśli chodzi o odstrzał sanitarny, w 48% jest wykonany. Przedstawiciel GIW dodał, że odstrzał sanitarny różni się od innych form polowań, bo w ten sposób wykonuje się działania na rzecz państwa.

Obecni na sali myśliwi pytali, czy istnieje możliwość wprowadzenia wynagrodzeń dla myśliwych. Krzysztof Jażdżewski zaznaczył, że jeśli wprowadzony zostałby "zawód" myśliwego, musiałyby powstać pewne ograniczenia dla myślistwa hobbystycznego.

Pojawił się także postulat wyjęcia dzików spod tradycyjnego parasola ochronnego. Krzysztof Jażdżewski odpowiedział twierdząco, ponieważ Inspekcja Weterynaryjna dąży do ograniczenia populacji dzików do minimum, jednak podkreślił, że zatwierdzanie takich planów nie leży w kompetencjach weterynarii.

Padło również pytanie, dlaczego hodowcy świń cierpią, jeśli mają zdrowe stada, ale kilka kilometrów dalej znaleziono padłego dzika.
– Taka jest specyfika chorób zakaźnych, które występują u zwierząt dzikich i hodowlanych – wyjaśniał zastępca GLW – Jeżeli istnieje zakażenie u dzików, powstaje strefa dla dzików. Ale przez to, że wirus jest w środowisku, rolnicy muszą wdrażać bioasekurację, bo choroba może wystąpić w gospodarstwie.

Krzysztof Jażdżewski wspomniał, że rzeczą, która kuleje w Polsce, to dochodzenie epizootyczne. Mówił, że niestety często hodowcy nie chcą mówić o błędach popełnianych na gospodarstwie, podczas gdy Inspekcja prowadzi swego rodzaju przesłuchanie. Jeśli nie będzie porozumienia, mówił zastępca GLW, nasze wnioski będą bardzo płytkie. Problemem jest też nielegalny handel zwierzętami i co gorsza, mięsem, w tym dzików. Lekarz weterynarii zaapelował o współpracę i szczerość.

Szczegółowy plan sesji „Świnie” znajdziecie tutaj.