Czy można się utrzymać z produkcji rolniczej?

Ankietę przeprowadzono na obszarach wiejskich wśród 2500 osób (z czego 1600 jest mieszkańcami tych terenów, a 900 osób prowadzi gospodarstwa rolne).
Z raportu wynika, że spośród osób, które prowadzą gospodarstwa rolne 64,2% deklaruje, że jest w stanie utrzymać siebie/rodzinę wyłącznie z gospodarstwa rolnego, jednak najwięcej osób, które potwierdzają ten fakt gospodarują na obszarze większym niż 30 ha. Aż 29% rolników nie jest w stanie utrzymać się tylko z gospodarstwa, a najczęściej inną pracę zarobkową podejmują osoby młode w wieku 18-34 r. życia. Dominującym powodem niepodejmowania dodatkowej pracy jest brak czasu (praca w gospodarstwie nie pozostawia czasu na dodatkowe zajęcie – 64,7%). 

Niska opłacalność produkcji

Nie będzie to wielkim zaskoczeniem, ale nadal rolnictwo nie daje satysfakcji finansowej, a niska opłacalność produkcji to główna bariera rozwoju, ale i powód niechęci co do pozostania na wsi i dalszego prowadzenia działalności rolniczej. Potwierdza to tylko fakt, że dalszy brak opłacalności pogłębi problem wyludniania się wsi. Wielu młodych ludzi woli iść na etat do pracy, niż ryzykować puste kieszenie. 

Z raportu wynika również, że wśród kluczowych barier rozwoju gospodarstwa rolnego jest niska opłacalność produkcji (63,5% wskazań ogółem), zbyt mały areał (43% wskazań ogółem, w tym 34% jako I wskazanie), trudności ze sprzedażą produktów (40,3% ogółem) oraz zbyt wysokie ceny ziemi (39,3% ogółem). Jednocześnie, 65% osób kierujących gospodarstwami rolnymi deklaruje, że nie poszukuje pracowników do pracy w gospodarstwie, natomiast 11,9% zgłasza problemy z zapewnieniem pracowników. Po pierwsze siła robocza jest droga, po drugie trudno znaleźć kompetentnych i godnych zaufania pracowników. 

W co zamierzają inwestować rolnicy i co chcieliby zmienić?

Rolnicy wśród kluczowych inwestycji na najbliższe 5 lat wymieniają maszyny rolnicze (53,3%), remont budynków gospodarczych (50,4%), zakup ziemi (50%) oraz remont posiadanych maszyn rolniczych (49,6%). Co ciekawe kobiety częściej od mężczyzn wybierają remont maszyn niż zakup nowych.

W ostatnich pięciu latach 41,6% respondentów wprowadziło w swoich gospodarstwach zmiany, które miały na celu poprawę warunków bezpieczeństwa pracy.

Rolnicy najczęściej wymieniają wśród zmian, które mogłoby pomóc w poprawie sytuacji poprawę prawa łowieckiego w zakresie rekompensat za straty w rolnictwie spowodowane przez zwierzynę łowną (43,8% uważa, że to bardzo potrzebne, a 28,6%, że potrzebne). W drugiej kolejności wskazano na wprowadzenie wakacji kredytowych dla kredytów rolniczych (39,3% bardzo potrzebne, 31,7% potrzebne). Aż 58,4% kierujących gospodarstwami widzi potrzebę przeszkolenia rolników w robieniu zdjęć geotagowanych.

Jak rolnicy oceniają doradztwo rolnicze?

Aż 70,6% rolników, którzy w ostatnich 12 miesiącach korzystali z usług doradczych pracowników Ośrodków Doradztwa Rolniczego pozytywnie ocenia tę usługę. Usługi doradcze świadczone przez podmioty prywatne pozytywnie ocenia 62,9% osób kierujących gospodarstwami rolnymi, którzy korzystali z tego rodzaju usług. W przypadku korzystania z doradztwa firm dostarczających środki produkcji odsetek osób pozytywnie oceniających te usługi wynosił 63,2%.

Najczęstszym powodem nie korzystania z doradztwa jest brak takiej potrzeby (83,2%), samodzielne zdobywanie wiedzy (27,3%), ale również ograniczenia finansowe – odpowiedź „nie stać mnie” wskazało 26,4% kierujących gospodarstwami.

Jak są postrzegani rolnicy w społeczeństwie?

Jak czytamy w raporcie połowa mieszkańców obszarów wiejskich (51,2%) uważa, że polskie rolnictwo jest dobrze zorganizowane, 56,6% mieszkańców wsi uznaje je za nowoczesne, a ponad trzy czwarte mieszkańców obszarów wiejskich uważa, że rolnicy są zaradni (77,4%).

Ponadto aż 77 % osób uważa, że w rolnictwie pracuje się więcej/ciężej niż w innych zawodach. Bardzo dobrą informacją jest to że aż 64,9% osób uważa, że polscy rolnicy chronią środowisko. Badanie również pokazało, że aż 61,4% respondentów uważa, że na wsi zostają osoby, które chcą tu mieszkać i się rozwijać, a 11,9%, że zostają głównie osoby, które nie widzą dla siebie innej alternatywy.

Czy to zmiany na lepsze czy gorsze?

Niska opłacalność produkcji, brak możliwości rozwoju z różnych przyczyn nie są zjawiskiem korzystnym i sprzyjających poprawie sytuacji i zachęcania młodych do pozostania na wsi.

21,4% mieszkańców obszarów wiejskich uważa, że w polskim rolnictwie dokonują się zmiany na lepsze, niemal połowa (47,7%) uważa, że zmiany są zarówno na lepsze, jak i na gorsze, a 24,5% stwierdzi, że sytuacja zmienia się na gorsze.

Oprac. dkol na podst. raport Polska wieś i rolnictwo 2023

Fot. Envato Elements