- W jakim wieku dziecko już może zarządzać swym majątkiem?
- Jakie są czynności zwykłego zarządu rodziców nad dzieckiem?
- Jakie są czynności przekraczające zwykły zarząd?
- Jakie są procedury w przypadku czynności przekraczających zwykły zarząd
Dla większości z rodziców zarządzanie majątkiem dziecka wydaje się tematem marginalnym i nie wartym uwagi. Powszechnie występującym poglądem wśród społeczeństwa jest przekonanie, że dopóki dziecko nie osiągnie 18. roku życia, dotąd jego majątek jest majątkiem jego rodziców. Okazuje się jednak, że pogląd ten jest błędny, a postępowanie z nim zgodne może być nieprawidłowe.
Dziecko od momentu urodzenia pozostaje pod władzą rodzicielską swoich rodziców, która trwa aż do uzyskania przez nie pełnoletności. Dziecko najczęściej wzbogaca się poprzez darowiznę albo dziedziczenie. Zgodnie z art. 101 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
- rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Oznacza to, że rodzic potrzebuje zgody sądu opiekuńczego, aby odrzucić spadek w imieniu dziecka, sprzedać nieruchomość należącą do dziecka np. otrzymaną w drodze spadku, czy przekazać darowiznę z majątku dziecka.
Co to jest zwykły zarząd?
To na rodzicach spoczywa obowiązek wykonywania wszystkich czynności prawnych nie przekraczających zwykłego zarządu:
- zarząd należy wykonywać z należytą starannością, która jest wymagana w stosunkach między rodzicami a dziećmi;
- w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym nie jest zawarta definicja zwykłego zarządu – w razie wątpliwości czy czynność nie przekracza zwykłego zarządu o tym decyduje sąd opiekuńczy;
- zgoda sądu jest niezbędna w przypadku kupna przez dziecko reprezentowane przez rodziców lub opiekunów rzeczy o dużej wartości czy zaciągnięcie kredytu zabezpieczonego np. nieruchomością dziecka.;
- zgoda sądu nie jest wymagana, gdy dziecko nabywa rzecz wolną od obciążeń z tytułu darowizny (kliknij - darowizna).
Testator – osoba sporządzająca testament – ma prawo zastrzec, że majątek objęty spadkiem nie będzie rozporządzany przez rodziców dziecka. Testator powinien określić, kogo ustanawia zarządcą spadku. Jeśli tego nie zrobi, sąd opiekuńczy ma obowiązek wyznaczyć kuratora. Sąd może również odwołać zarządcę jak i kuratora na ich wniosek lub w przypadku rażących zaniedbań naruszających dobro dziecka.
Składanie wniosku do sądu rejonowego
Wniosek o dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu, składa się do sądu rejonowego i podlega on opłacie w kwocie 40 zł. Do wniosku dołącza się:
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka;
- w przypadku np. sprzedaży nieruchomości również wyciąg z księgi wieczystej potwierdzający, że dziecko jest właścicielem nieruchomości;
- oprócz tego do wniosku należy dołączyć dokument potwierdzający nabycie majątku przez dziecko. Będzie to np. umowa darowizny, a w przypadku dziedziczenia postanowienie stwierdzające nabycie spadku.
Udzielając zezwolenia, sąd opiekuńczy kontroluje nie tylko, czy rodzice działają legalnie, lecz również bierze pod uwagę dobra, jakie ta czynność przyniesie dziecku na przyszłość.
Sąd opiekuńczy rozpatruje wniosek o wyrażenie zgody na dokonanie przez rodzica czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu. Sprawdza, czy wyrażenie zgody nie wywoła strat na majątku dziecka. Rodzice są obowiązani sprawować zarząd majątkiem dziecka z należytą starannością.
Czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu
Przepisy prawa nie definiują pojęcia czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu. W celu należytego ocenienia czy dana czynność dotycząca majątku dziecka jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim skutki, które zostaną wywołane w majątku dziecka.
Przykład
Jaś K. w spadku po dziadku otrzymał dom pod Warszawą. Rodzice – jeżeli chcą rozporządzić nieruchomością dziecka, muszą uzyskać zgodę sądu opiekuńczego. Ta czynność zaliczana jest do czynności przekraczających zwykły zarząd.
Zgoda sądu powinna być uzyskana przed przeprowadzeniem sprzedaży nieruchomości, gdyż jej brak czyni taką czynność nieważną już w momencie jej dokonania.
Przedmiotami oddanymi dziecku do swobodnego użytku są np. niewielkie sumy pieniężne lub niedrogie rzeczy.
W przypadku przekazania przedmiotów do swobodnego użytku dziecku, które ukończyło 13 rok życia, dziecko takie uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą.
W związku z tym dziecko może takimi przedmiotami swobodnie rozporządzać bez zgody swoich rodziców np. może je zbyć, zamienić się z inną osobą.
Graniczne 18 lat
Odmiennie przedstawia się sytuacja dziecka, które nie ukończyło 13 roku życia, gdyż dziecko takie nie ma prawnej możliwości rozporządzania żadnymi przedmiotami, nawet takimi, które zostały mu oddane do swobodnego użytku, jak np. rowerem czy tabletem.
Gdy zarząd nad majątkiem małoletniego z chwilą uzyskania przez niego pełnoletności (18 lat) staje, rodzice przekazują dziecku lub jego przedstawicielowi ustawowemu zarządzany przez nich majątek.
Uwaga: małoletni bądź jego przedstawiciel ustawowy mogą żądać rachunku ze sprawowanego zarządu! Żądanie to musi być zgłoszone przed upływem roku, od momentu, w którym ustaje zarząd i nie może dotyczyć dochodów z majątku, pobranych w czasie wykonywania władzy rodzicielskiej – czyli do 18 roku życia.
dr Wiktoria Osdoba, Uniwersytet Warszawski
Podstawa prawna: Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359)
Artykuł jest informacją i nie stanowi porady prawnej.
