Rekordowe ceny surowca i spadająca opłacalność produkcji w europejskich gospodarstwach mlecznych

W przypadku rynku mleka podkreślane są cztery aspekty. Pierwszym z nich są rekordowe ceny mleka surowego. Jednocześnie zauważalna jest coraz niższa rentowność produkcji w europejskich gospodarstwach rolnych. W wyniku tego przewiduje się spadek produkcji mleka w państwach Unii Europejskiej na poziomie 0,6% w porównaniu do roku 2021. Jednocześnie pomimo spadku ilości produkowanego mleka rośnie europejska produkcja serów dojrzewających. Obserwowany jest również wzrost eksportu masła z państw UE.

Sytuacja na unijnym rynku mleka dobra tylko z pozoru

Ceny produktów mleczarskich na unijnym rynku osiągnęły rekordowe poziomy. W przypadku odtłuszczonego i pełnego mleka w proszku pozostają one wysokie, ale stosunkowo stabilne, a ceny serwatki wykazują nawet lekki spadek. Z kolei ceny w innych kategoriach nieustannie i znacząco rosną. Sytuację tą kształtują przede wszystkim ceny mleka surowego, które są w UE na historycznie rekordowych poziomach. Jednocześnie marże gospodarstw rolnych pozostają na niskim poziomie ze względu na wysokie koszty produkcji. Ze względu na warunki pogodowe, które wpłynęły na jakość i dostępność traw oraz inne składniki pasz, produkcja mleka w UE może być niższa niż wcześniej przewidywano (0,4%). Wpływ na ten stan ma również ubytek w wielkości stad, wynoszący 1%. Prognozuje się zatem, że dostawy mleka w UE, nie wzrosną, a spadną o 0,6 % w roku 2022. Warto wziąć też pod uwagę, że niższa jakość traw i oszczędności w skarmianiu bydła prawdopodobnie zmniejszą również zawartość tłuszczu mlecznego i białka w mleku. Tym samym zmniejszy się ilość suchej masy do produkcji wyrobów mleczarskich.

Wysokie ceny europejskich produktów mleczarskich

Komisja Europejska alarmuje, że rekordowe ceny unijnych produktów mleczarskich mogą znacząco wpłynąć na konkurencyjność europejskich przetwórców w porównaniu z mleczarniami z innych regionów świata. Wymieniane są głównie Oceania i Stany Zjednoczone. Zwraca się uwagę, że w chociażby w czerwcu bieżącego roku unijne firmy były konkurencyjne tylko w przypadku serów dojrzewających (9% poniżej ceny w USA). W przypadku masła i serwatki w proszku ceny unijne są o ponad 30% wyższe od najniższej ceny rynkowej (region Oceanii) w odniesieniu do masła i 5% w przypadku serwatki w proszku (USA). Sytuacja ta może w najbliższym czasie spowodować gromadzenie się zapasów u kluczowych europejskich eksporterów.

Coraz niższy skup mleka 

W okresie czterech pierwszych miesięcy 2022 produkcja mleka w Unii Europejskiej spadła o 0,6%. Wśród największych producentów wzrost zanotowano tylko w Polsce, Włoszech i Danii. W tym samym okresie w Niemczech, Francji i Holandii występowały spadki, wynoszące odpowiednio 1,7%, 1,3% i 2,3%. Zmniejszyła się również produkcja mleka w Irlandii (o 0,7%), która w ostatnich latach notowała znaczące przyrosty. Wpływ na ten stan miały warunki pogodowe, wysokie koszty pasz oraz trudności w pozyskiwaniu paszy wolnej od GMO w Niemczech.

Rosnące ceny na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej

Jak zauważają autorzy prognozy ceny produktów mleczarskich nie rosną proporcjonalnie do cen skupu mleka. W maju 2022 roczna zmiana unijnych cen w UE na mleko, ser i jaja łącznie wyniosła ponad 11%. Najwyższa była w przypadku mleka spożywczego (blisko 14%) i masła (26%). Najniższa natomiast w przypadku jogurtów (9,5%) i serów (10,6%). Pomimo wzrostu cen, zakłada się jednak, że spożycie produktów mleczarskich w państwach unijnych może nadal wzrastać. Przyjęto, że zwiększenie konsumpcji ukształtuje się na poziomie 0,3%. Sprzyjać ma temu trwające nadal ożywienie w sektorze usług gastronomicznych oraz fakt, że inne produkty spożywcze prawdopodobnie będą drożeć w znacznie wyższym stopniu niż produkty mleczarskie. Jednocześnie założono, że widoczne będzie przejście konsumentów na produkty o niskiej wartości dodanej.

Coraz większa produkcja serów w UE

W najbliższym czasie nawet w przypadku spadku dostaw mleka wśród unijnych rolników, przewiduje się wzrost produkcji serów o co najmniej 0,5%. Główną przyczyną tego stanu, są jak już wcześniej wspomniano konkurencyjne ceny oferowane przez europejskich producentów na rynku światowym. W ostatnich miesiącach nadal wzrasta eksport tego produktu do Stanów Zjednoczonych oraz występuje ożywienie w sprzedaży do Wielkiej Brytanii. Konsekwencją tego jest jednak zmniejszona dostępność tłuszczu mlecznego do produkcji innych wyrobów. W szczególności dotyczy to produkcji masła. Prawdopodobnie spadnie również sprzedaż serwatki w proszku (nawet o 5%), ze względu na wysokie ceny europejskich producentów na rynkach globalnych. Prognozuje się również niższą produkcję proszków mlecznych. Wpływ na to ma niższa podaż białek mleka ze względu na malejący skup mleka oraz wzrost kosztów energii, który jest kluczowy dla funkcjonowania wież suszarniczych. Ponadto spodziewany jest osłabiony popyt wśród państw, które były odbiorcami proszków mlecznych. Co wielokrotnie podkreślano niebagatelny wpływ mają tu również wysokie koszty frachtu. Ponieważ cena unijnego odtłuszczonego mleka w proszku jest obecnie mniej konkurencyjna niż oferowana chociażby przez amerykańskich producentów. Jednocześnie Chiny i Algieria, będący znaczącymi importerami unijnych proszków mlecznych, zmniejszyły import na początku roku, w wyniku czego już w pierwszym kwartale roku widoczny był silny spadek unijnego eksportu aż o 22%.

Artur Puławski
Zdjęcia: Shiutterstock