Unijni ministrowie rolnictwa i parlament osiągają ogólne porozumienie w sprawie nowej WPR. Porozumienie 21 października 2020 r. po około 48 godzinach negocjacji, ogłosili Juli Klöckner, niemiecka minister rolnictwa, przewodnicząca Rady ds. Rolnictwa oraz Janusz Wojciechowski, unijny komisarz ds. rolnictwa.

Minimum 20% dotacji rolniczych z II filaru na ekoschematy

Wypracowanie dokumentu kompromisowego nie było łatwe. Oczekiwane, zwiększone ambicje w stosunku do klimatu i środowiska różniły państwa członkowskie i Komisję Europejską. Dyskusje wokół reformy WPR toczyły się od czerwca 2018 r. Kraje Europy Środkowej i Wschodniej nie chciały zgodzić się na przeznaczenie minimum 20% środków z I filara na dobrowolne dla rolników praktyki agrotechniczne sprzyjające ochronie środowiska i klimatu (tzw. ekoschematy). Prezydencji niemieckiej udało się jednak przekonać ministrów rolnictwa do przyjęcia tej propozycji. Na wprowadzenie ekoschematów planowany jest dwuletni okres przejściowy. Jeśli państwo członkowskie nie zdoła wydać przeznaczonych na nie środków w okresie przejściowym, fundusze te nie przepadną, a będą dostępne w pierwszym filarze.

Ekoprogramy obejmują takie praktyki jak:

• rolnictwo precyzyjne,
• agroleśnictwo,
• rolnictwo ekologiczne.

Ale państwa członkowskie miałyby swobodę projektowania własnych instrumentów w oparciu o ich potrzeby.

Uproszczony system kontroli małych gospodarstw rolnych

Janusz Wojciechowski zwraca uwagę, że stanowisko Rady odbiegało częściowo od propozycji Komisji. Jest to jednak dobry punkt wyjścia do rozmów trójstronnych, które właśnie rozpoczynają się między Radą, Komisją i Parlamentem Europejskim. Komisarz Wojciechowski wskazał, iż w rozmowach trójstronnych chce przekonać państwa członkowskie, aby przekroczyły poziom 20% na programy ekologiczne.

Ważnym elementem kompromisu jest także uproszczenie systemu kontroli małych gospodarstw w zakresie spełnienia wymogów warunkowości. Małe gospodarstwa będą również wyłączone z mechanizmu dyscypliny finansowej.

Utrzymana została także możliwość przeznaczenia 15% krajowej koperty I filaru na płatności związane z produkcją.

Nowa WPR ma zacząć obowiązywać od 2023 r., ale o kompromis z PE może nie być łatwo

Celem rozmów trójstronnych jest zakończenie ich w pierwszym kwartale 2021 r., aby państwa członkowskie miały wystarczająco dużo czasu na sfinalizowanie krajowych planów strategicznych. Nowa wspólna polityka rolna powinna zacząć obowiązywać od 2023 r.

Jednak negocjacje z Parlamentem Europejskim nie muszą być proste, bo eurodeputowani chcą chociażby przeznaczyć co najmniej 35% budżetu zarezerwowanego na rozwój obszarów wiejskich na wszystkie rodzaje działań związanych ze środowiskiem i klimatem. Co najmniej 30% budżetu na płatności bezpośrednie należy przeznaczyć na programy ekologiczne, które byłyby dobrowolne, a mogłyby zwiększyć dochody rolników.

W obradach Rady Ministrów ds. Rolnictwa i Rybołówstwa, które odbywały się w Luksemburgu w dniach 19-20 października uczestniczył Grzegorz Puda, nowy polski minister rolnictwa

Dr Magdalena Szymańska
Fot. Pixabay, MRiRW