GUS: Dochód z hektara przeliczeniowego wzrósł o 575 złotych

We wrześniu Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłosił się, że przeciętny dochód z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego wyniósł w 2020 r. 3819 złotych. Jest to ogromny wzrost wobec poprzedniego roku, kiedy to roczny dochód z 1 ha przeliczeniowego wyniósł 3244 zł

Jeśli porównanym dochód z hektara obliczany przez GUS w ostatnich latach, to jeszcze bardziej można zobaczyć jak dane za 2020 rok wybijają się na tle poprzednich lat:

• dochód z ha przeliczeniowego za 2020 r wyniósł 3819 zł;
• dochód za 2019 rok wyniósł 3244 zł;
• dochód za 2018 rok wyniósł 2715 zł;
• dochód za 2017 rok wyniósł 3399 zł;
• dochód za 2016 rok wyniósł 2577 zł;
• dochód za 2015 rok wyniósł 1975 zł.

Średni dochód z gospodarstwa mniejszy niż na etacie

Wiele osób po przeczytaniu krótkiego komunikatu prezesa GUS uznało, że rolnicy są prawdziwymi krezusami. „Z 20 hektarowego gospodarstwa taki rolnik wyciąga niemal 80 tys. złotych. A jeszcze protestują” – takie myślenie jest dość powszechne. Ale też niezwykle krzywdzące, bo ma niewiele wspólnego z rzeczywistością polskiego rolnictwa.

Po pierwsze średnia powierzchnia gospodarstwa to nieco ponad 11 ha. Ale hektarów fizycznych. Natomiast w przeliczeniu na hektary przeliczeniowe średnie gospodarstwa ma zaledwie ok. 8 ha. A to oznacza dochód na poziomie ok, 30,5 tys. złotych. Na rok.  A to oznacza, że miesięczny dochód średniego gospodarstwa wynosi ok. 2550 złotych netto.

Dla porównania, średnie przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2021 roku wyniosło ponad 3900 złotych na rękę.

Rolnicy zirytowani wyliczeniami GUS

Rolnicy wyliczeniami Głównego Urzędu Statystycznego są oburzeni. W ich odczuciu takie dane zupełnie zniekształcają prawdziwy obraz rolnictwa w Polsce.

– Zapraszam tych urzędników do mnie na pole. Niech popracują przez kilka dni, a później nie zaczną liczyć – irytuje się Andrzej, rolnik spod Radziejowa. – W ostatnim czasie wszystko drożało: ceny prądu, środków ochrony roślin, paliwo, a to co się dzieje z nawozami jest już w ogóle poza dyskusją – dodaje.

Takie odczucia nie powinny dziwić, bowiem GUS podał średni dochód, co w praktyce oznacza, że pod uwagę były brane dochody gospodarstw o areale powyżej 1000 ha, jak i tych 5- czy 8-hektarowych.

A tym mniejszym i średnim gospodarstwom, których jest najwięcej, niezwykle trudno jest się zbliżyć chociaż w okolice średniego dochodu. Tu daje o sobie efekt skali – rolnik posiadający 300, 500 czy 1000 ha wyda o wiele mniej na nawozy czy paliwo w przeliczeniu na 1 ha niż rolnik gospodarujący na 8 hektarach.

Co wpłynęło na tak duży wzrost dochodu z hektara przeliczeniowego za 2020 rok?

Na wzrost dochodów z hektara o 575 złotych miały wpływ znacznie większe niż w 2019 roku zbiory zbóż, rzepaku oraz ziemniaków i buraków. Wzrosły też zbiory warzyw oraz owoców.

Choć to może obecnie wydawać się dziwne, ale w 2020 roku nieznacznie zwiększyło się także pogłowie zwierząt gospodarskich, zwłaszcza świń i owiec. Co więcej, w poprzednim roku średnia cena skupu świń, choć niezbyt wysoka, to nie była jeszcze tak dramatycznie niska jak obecnie. Na zwiększenia wartości produkcji rolniczej wpływ miała także wyższa niż w 2019 roku cena skupu mleka, która wzrosła z 1,35 do 1,38zł/l.

Na wyższy dochód z hektara wpływ miało także… osłabienie się złotego. Przez to, że całkowita kwota dopłat bezpośrednich za 2020 rok była o 160 mln złotych wyższa.

W jaki sposób GUS wylicza dochód z ha przeliczeniowego? 

Od wielu lat Główny Urząd Statystyczny ma tę samą metodologię obliczania dochodu z 1 ha przeliczeniowego.
Wzór na dochód z ha w pewnym uproszeniu można zapisać w taki sposób: Wartość dodana brutto (czyli Rolnicza produkcja globalna + Uzupełniająca płatność obszarowa – Zużycie pośrednie) + Inne przychody związane z produkcją + Dopłaty bezpośrednie – Obciążenia podatkowe i inne zobowiązania (np. podatek rolny) = Dochód do dyspozycji brutto.

Dla wyjaśnienia warto dodać, że na wartość rolniczej produkcji globalnej w gospodarstwach indywidualnych składa się m.in.:

• produkcja roślinna, czyli zbiory z danego roku wszystkich ziemiopłodów, w tym także zielona masa na przyoranie oraz przychody z produktów ubocznych, czyli słomy, liści buraków itp.
• produkcję zwierzęcą, czyli produkcję żywca rzeźnego i produkcję mleka oraz przyrost pogłowia zwierząt gospodarskich.

Do tej wartości GUS dodaje Uzupełniającą Płatność Obszarową, czyli dopłaty do buraków, roślin strączkowych, ziemniaków, itp. 

Z kolei jako Zużycie pośrednie GUS określa koszty produkcji rolniczej, w tym m.in. paliwa, opał, energię elektryczną czy zakup nawozów, pestycydów ale też opłacenie usług rolniczych, np. siewu lub zbioru kukurydzy.

Do obliczenia dochodów z ha GUS wlicza także dopłaty bezpośrednie oraz uwzględnia  inne zobowiązania rolnika, takie jak podatek rolny, koszty zatrudnienia pracowników, składki na KRUS czy raty pożyczek i kredytów.

Po uwzględnieniu tych danych GUS oblicza dochód do dyspozycji rolnika.

Dochód z hektara potrzebny w szkole, banku i OPS

Informacje o dochodzie z 1 ha przeliczeniowego uzyskiwane przez gospodarstwa indywidualne mają wpływ na budżet wielu rodzin rolniczych. Od wysokości dochodu z 1 hektara przeliczeniowego zależy m.in.

• możliwość otrzymania pomocy społecznej,
• ubiegania się o stypendium socjalne przez studentów będących dziećmi rolników,
• otrzymanie kredytu.  

Paweł Mikos

Fot. Pixabay