Rolnicy zrzeszeni w ECVC (European Coordination Via Campesina), organizacji skupiającej 31 związków rolniczych, drobnych i średnich rolników oraz pracowników rolnych z 21 krajów europejskich zaproponowali dyrektywę, która zapewni dostęp do gruntów rolnych przede wszystkim małym i średnim rolnikom, a nie monopolom.

Rolnicy apelują m.in. Komisji Europejskiej o ochronę zasobów naturalnych, takich jak ziemia, która jest kluczem do utrzymania społeczności wiejskich w obliczu kryzysów klimatycznych, środowiskowych i społecznych. 

Inicjatywa „Więcej gospodarstw w Europie”

Grunty rolne stanowią 38% terytorium Unii Europejskiej, a w związku z tym, że uwaga polityków skupia się na walce ze zmianami klimatu i przekształcaniu rolnictwa na bardziej zrównoważone, ziemia rolna staje w centrum zainteresowania.

W marcu rolnicy z ECVC na spotkaniu z komisarzem UE ds. rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, Januszem Wojciechowskim, posłami do Parlamentu Europejskiego i innymi urzędnikami UE omawiali możliwości zwiększenia liczby gospodarstw rolnych w Europie, zarówno w celu sprostania wyzwaniom stojącym przed UE, a także celom określonym w Europejskim Zielonym Ładzie, a zwłaszcza strategii „Od pola do stołu”.

„Od dawna domagamy się realizacji prawa do ziemi, określonego w artykule 17 Deklaracji ONZ o prawach rolników i innych robotników wiejskich. Dziś prawo to jest zagrożone: koncentracja i zawłaszczanie ziemi prowadzą do zaniku gospodarstw rolnych, wzrostu cen ziemi, dewitalizacji obszarów wiejskich i uprzemysłowienia praktyk rolniczych. Użytkowanie gruntów w rolnictwie europejskim znajduje się na skrzyżowaniu problemów gospodarczych, społecznych, ekologicznych i klimatycznych” czytamy w propozycji dyrektywy.

Organizacje rolnicze niepokoi brak europejskiej polityki gruntowej. Brak spójności między tym faktem a innymi celami polityki UE sprawia, że przyszli rolnicy nie mają dostępu do ziemi. Przyczynia się to również do utraty różnorodności biologicznej, zwiększa emisję gazów cieplarnianych w rolnictwie i zużycie pestycydów oraz utrudnia zapewnienie dostępu do wystarczającej ilości zdrowej żywności dla ludności Europy i świata.

Ubywa rolników i gospodarstw

Według badań przeprowadzonych na zlecenie komisji AGRI Parlamentu Europejskiego, populacja rolnicza w Europie się starzeje. Ponad połowa wszystkich rolników osiągnie wiek emerytalny w ciągu najbliższych 10 lat!

Do 2040 r. Unia Europejska może stracić kolejne 6,4 mln gospodarstw rolnych, co oznacza, że łącznie zostanie tylko ok. 3,9 mln gospodarstw w całej UE (strata 62% w porównaniu z 2016 r.).

Tylko 11% rolników w Unii ma mniej niż 40 lat. Co więcej, młodsze pokolenia napotykają wiele trudności na drodze do samodzielnego gospodarowania. 

Ziemia jako zasób dla rolników

Wartość finansowa ziemi przyciąga coraz większą liczbę inwestorów spoza branży rolniczej, bardziej zainteresowanych wzrostem zysków niż produkcją żywności. Obecnie firmy mogą monopolizować i nadużywać ziemi w celu maksymalizacji dochodów.

Zmiana modelu rolnictwa z tradycyjnego na większe, przemysłowe inwestycje pozwala międzynarodowym firmom zwiększać własne krótkoterminowe zyski, jednocześnie przenosząc długoterminowe koszty na mniejszych rolników, środowisko i obywateli. 

Organizacje rolnicze jako przykład podają dopłaty bezpośrednie wypłacane od hektara, które zachęcają firmy do traktowania ziemi jako aktywa i gromadzenia jak największej ilości gruntów, aby otrzymać więcej pieniędzy. 

Przedstawiciele UE twierdzą, że regulacja własności ziemi należy do kompetencji państw członkowskich, ale UE mogłaby dawać wskazówki, jak powstrzymać koncentrację gruntów i ułatwić dostęp do ziemi małym i średnim rolnikom. Chociaż istnieją krajowe inicjatywy, często obecne ramy prawne utrudniają je zamiast wspierać. W niemal wszystkich państwach członkowskich nie zajęto się wystarczająco kwestią zarządzania gruntami. Dyrektywa w sprawie gruntów rolnych określiłaby wspólne cele w całej Europie, pozwalając jednocześnie państwom członkowskim na wdrażanie polityk, które najlepiej służą krajowym rolnikom.

Ułatwienie dostępu do gruntów rolnych poprzez sprawiedliwą politykę własności ziemi jest zatem kluczowe, podkreśla ECVC.

al na podst. European Coordination Via Campesina, EUObserver
fot. EnvatoElements