O wyjaśnienia w sprawie odszkodowań za szkody w uprawach rolnych powodowanych przez chronione gatunki ptaków, zwróciły się Pomorska i Wielkopolska Izba Rolnicza.

Za co odpowiada Skarb Państwa?

W wyjaśnieniach przesłanych do Krajowej Rady Izb Rolniczych resort środowiska i klimatu przypomniał, że Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone przez:

·       żubry,

·       wilki,

·       rysie,

·       niedźwiedzie,

·       bobry.

Z kolei oględzin i szacowania szkód, a także ustalenia wysokości odszkodowania i jego wypłaty dokonuje regionalny dyrektor ochrony środowiska, zaś na obszarze parku narodowego  dyrektor tego parku. Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie przyrody, minister właściwy ds. środowiska, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa i rybołówstwa, określił na drodze rozporządzenia tryb postępowania przy szacowaniu szkód oraz sposób wypłaty odszkodowania za szkody wyrządzone przez dzikie zwierzęta.

Jak ocenić szkody wyrządzone przez ptaki?

Na czym polega trudność dodania dzikich ptaków do listy gatunków, za których szkody Skarb Państwa wypłaca odszkodowania? Resort klimatu i środowiska przypomina, że szacując szkody trzeba się kierować zasadą oceny rzeczywistej szkody oraz przyjęcia wyceny szkody według cen rynkowych.

- Trudność opracowania obiektywnych metodyk oceny rzeczywistej szkody wynika z faktu, iż przy szacowaniu szkód wyrządzonych przez ptaki na polach uprawnych nawet zmiana warunków atmosferycznych (w szczególności wystąpienie opadów) może istotnie utrudniać, a nawet uniemożliwiać, wskazanie gatunku odpowiedzialnego za spowodowanie szkód głównie z uwagi na często znaczną rotacje stad, a także obecność gatunków nieżerujących na zasiewach. Wymienione powyżej kwestie powodują, że oszacowanie szkody i udowodnienie, iż została ona wyrządzona przez konkretny gatunek objęty ochroną gatunkową, za którego wyrządzone szkody przysługuje odszkodowanie, jest niezwykle trudne, a w niektórych przypadkach może być niemożliwe – napisał Adam Guibourgé-Czetwertyński wiceminister klimatu i środowiska.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Jednocześnie ministerstwo klimatu zauważyło, że w orzeczeniu z 21 lipca 2014 r. Trybunał Konstytucyjny opowiedział się przeciwko całkowitej automatyzacji refundacji szkód, zwracając uwagę, że działania odszkodowawcze Skarbu Państwa winny być powiązane z oceną działań prewencyjnych podejmowanych przez właścicieli i posiadaczy mienia, w którym zaistniała szkoda.

Trybunał Konstytucyjny wskazał również, że działania zapobiegawcze pozwalają (...) z jednej strony na ochronę zagrożonych gatunków, które mogą swobodnie występować w formie dziko żyjącej, z drugiej zaś zapobiegają powstawaniu szkód w gospodarce człowieka lub je minimalizują. W połączeniu z istniejącymi zasadami odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez określone gatunki zwierząt chronionych jest to rozwiązanie realizujące standardy konstytucyjne”.

Jak odstraszać dzikie ptaki?

Obecnie w ramach działań prewencyjnych, regionalni dyrektorzy ochrony środowiska, na wniosek podmiotów, w których interesie jest zminimalizowanie szkód, wydają zezwolenia m.in. na:

·       płoszenie i niepokojenie osobników gatunków objętych ochroną

·       eliminację osobników objętych ochroną częściową.

W przypadku płoszenia wskazać należy, że niezwykle istotne jest dokładne zaplanowanie takich działań i dopasowanie ich do warunków lokalnych. Wśród urządzeń dźwiękowych największą sprawność w odstraszaniu ptaków odnotowano dla systemów wykorzystujących bioakustykę (przekazujących dźwięki o znaczeniu biologicznym np. dźwięki wzywania pomocy), ale o ich skuteczności decyduje wykorzystanie wezwań specyficznych dla danego gatunku oraz dostępności alternatywnych miejsc, do których gatunek ten może się przenieść.

Należy jednak pamiętać, że pomimo początkowej skuteczności, ptaki potrafią się przyzwyczaić do dźwięków tych urządzeń (dłuższy efekt odstraszania można uzyskać wtedy, gdy źródła dźwięków są często przenoszone, a częstotliwość dźwięków jest dopasowywana odpowiednio do sytuacji i stosowane są uzupełniające techniki odstraszania ptaków).

wk

Fot. Envato Elements