Prawidłowe pH żwacza wynosi 6,2–6,8. Gdy pH wzrasta powyżej 7,0, wówczas pojawia się zasadowica. Przy klinicznej postaci schorzenia pH osiągnąć nawet 8,5. Pierwszym sygnałem, wskazującym na zmianę odczynu treści żwacza w kierunku zasadowym, jest oddawanie dużych ilości ciemnego, wodnistego i pieniącego się kału, a biegunkom towarzyszą także wzdęcia. Tendencje do pienienia się ma również mocz. Krowy nagle tracą apetyt, stają się nadpobudliwe, temperatura ciała obniża się o 1°C. Często zauważyć można też chwiejny chód oraz sztywność kończyn.
Odczyn treści żwacza zmienia się w kierunku zasadowym
Zasadowica żwacza nazywana też niestrawnością zasadową, to schorzenie, w którym odczyn treści żwacza zmienia się w kierunku zasadowym, a dzieje się tak na skutek nadmiernej produkcji amoniaku. Z sytuacją taką mamy do czynienia wtedy, gdy skarmiane pasze zawierają duże ilości białka (pasze treściwe, młoda trawa, lucerna, koniczyna, również mocznik), przy niedostatecznej ilości włókna strawnego (siano, słoma) i łatwo strawnych węglowodanów. W żwaczu białko rozkładane jest do amoniaku. Znaczne jego ilości wykorzystują drobnoustroje do syntezy wartościowego białka zwierzęcego. Z pozostającej nadwyżki, część amoniaku zostaje zamieniona w wątrobie na mocznik i wydalona wraz z moczem. Detoksykacja wątrobowa ma jednak swoje granice i nadmiar niewykorzystanego i niewydalonego amoniaku dostaje się do płynów ustrojowych – zmienia ich pH i zatruwa organizm. W środowisku zasadowym żwacza szybko rozwija się gnilna flora bakteryjna (bakterie grupy Coli i Proteus), a ich toksyny oraz produkty rozpadu białek wywołują stany zapalne układu pokarmowego.
Jak leczyć niestrawność zasadową u krów?
Gdy zasadowica zostanie zdiagnozowana, zabiegami, które stosunkowo szybko mogą poprawić stan zdrowia krowy są na przykład: lewarowanie żwacza, wlewki dożwaczowe z 1–3% roztworu kwasu octowego w ilości 10–15 l lub 50–70 ml kwasu mlekowego rozpuszczonego w 5–10 l wody. W łagodniejszej formie choroby można podać́ 200–400 ml melasy.
