Trybunał Konstytucyjny staną po stronie rolników – mogą ubiegać się o odszkodowanie
O sprawie pisaliśmy w TPR 3/2021 (Rolnicy walczą z KOWR o 50 ha ziemi. Pomoże Trybunał Konstytucyjny?). Rolnicy utrzymywali stado stu opasów, dla których paszę produkowali m.in. na ziemi dzierżawionej od RSP Żytniów. Problemy zaczęły się, gdy spółdzielnia popełniła formalny błąd i zaniechała wpisu do KRS zgodnie z nowelizacją ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym z 1 stycznia 2015 roku. Ten defekt prawny po kilku latach zauważyło Starostwo Powiatowe w Oleśnie i w lipcu 2018 roku wydało decyzję w sprawie nieodpłatnego przejęcia gospodarstwa. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, do którego trafiła ziemia, zdecydował o wypowiedzeniu umowy dzierżawy obowiązującej do 2025 roku.
Jak orzekł Trybunał Konstytucyjny (sygn. akt: P13/18), rolnicy nie stracili praw do tej ziemi, gdyż: „Artykuł 9 ust. 2b ustawy z 20 sierpnia 1997 r. jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. A to on był podstawą dla Skarbu Państwa do nabycia nieodpłatnie mienia wykreślonych z rejestru handlowego podmiotów prawnych. Dlatego wspólnicy spółek prawa handlowego, stowarzyszenia, kółka rolnicze, spółdzielnie rolnicze bądź inne podmioty prawne funkcjonujące na wsi traciły swój majątek. Ten wyrok daje możliwość wystąpienia z pozwem o odszkodowanie za straty, jakie spowodowało przejęcie majątku danego podmiotu prawnego lub o jego zwrot.
Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w odpowiedzi na pytanie prawne skierowane przez Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie. Trybunał Konstytucyjny orzekł zaś, iż choć można pozbawić bytu prawnego spółkę, której nie przerejestrowano w ustawowym czasie do KRS, a państwo może przejąć jej majątek, nie można pozbawić wspólników prawa do tego majątku. W uzasadnieniu wyroku TK precyzyjnie wskazuje na wiele składowych elementów tego zagadnienia.