Wykazano wyraźne powiązania między stosowaniem antybiotyków a powstawaniem oporności bakterii na środki przeciwdrobnoustrojowe – zarówno w medycynie, jak i w weterynarii. Dlatego zwalczanie oporności poprzez jej monitorowanie na poziomie poszczególnych krajów jest ważną kwestią dla Komisji Europejskiej, która dąży do stworzenia kompleksowej strategii wykorzystania i redukcji stosowania antybiotyków w produkcji zwierzęcej. Lekarze weterynarii odgrywają kluczową rolę w odpowiedzialnym stosowaniu antybiotyków i mają wpływ na ograniczenie ich wykorzystania poprzez wprowadzanie innych metod łagodzenia skutków błędów w chowie zwierząt.
Odpowiedzialne stosowanie antybiotyków
Potrzebne jest opracowanie i wdrożenie sposobów poprawy zdrowia zwierząt, zarządzania produkcją i warunków utrzymania. W zapobieganiu chorobom najbardziej zalecane są: poprawa standardów bioasekuracji i jakości paszy, stosowanie szczepionek oraz wykorzystanie coraz wiarygodniejszych testów diagnostycznych. Mimo że krajowe strategie zostały wdrożone w niektórych państwach członkowskich Unii Europejskiej i zbadano kilka alternatyw dla środków przeciwdrobnoustrojowych, nadal istnieje luka w wiedzy na temat ich skuteczności w warunkach terenowych. Tym bardziej że nie można zastosować jednego, określonego alternatywnego sposobu, a trzeba wdrożyć cały zespół rozwiązań.
W wielu krajach już od lat wprowadza się programy odpowiedzialnego stosowania antybiotyków i nadzoru nad opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe. Stosuje się w nich ramy, które sprawiają, że lekarze weterynarii opiekujący się stadem są bardziej zaangażowani w odpowiednie wykorzystanie antybiotyków w produkcji trzody chlewnej. W Belgii wprowadzono przepisy wymagające pobierania próbek i badania wrażliwości na antybiotyki przed ich zastosowaniem.
W innych krajach Unii przeprowadza się analizy porównawcze co do ilości zastosowanych antybiotyków przez poszczególnych lekarzy weterynarii i producentów zwierząt. Taki system umożliwia hodowcom porównanie ilości stosowanych leków w określonym gospodarstwie z podawanymi w innych stadach. Porównuje się też liczbę recept wystawianych przez poszczególnych lekarzy weterynarii. Niezależne lub rządowe organizacje są w stanie zidentyfikować osoby często używające antybiotyków i wprowadzać mechanizmy zmuszające je do ograniczenia ich stosowania.
Wykorzystanie antybiotyków na wyprodukowanie kilograma żywca jest w poszczególnych krajach znacząco różne i dla racjonalnego ich zmniejszenia niezbędna jest znajomość wszystkich czynników wpływających na ich wykorzystanie. Rozważne i odpowiedzialne stosowanie antybiotyków zarówno u zwierząt, jak i ludzi ma zmniejszyć ryzyko powstawania lekooporności bakterii, co jest szczególnie ważne w przypadku antybiotyków, które są stosowane w leczeniu ludzi. Dotyczy to zwłaszcza antybiotyków, które stanowią ostatnią linię terapii krytycznych zakażeń.
Eksperci ds. poradnictwa antybiotykowego sklasyfikowali antybiotyki w oparciu o potencjalne konsekwencje dla zdrowia publicznego wynikające ze zwiększonej oporności w przypadku ich stosowania u zwierząt. Kategoryzacja ma służyć jako narzędzie wspomagające w podejmowaniu decyzji przez lekarzy weterynarii o wyborze antybiotyku. Zachęca się lekarzy do sprawdzania kategoryzacji przed przepisaniem antybiotyku zwierzętom, gdyż wówczas wiadomo, których powinni unikać, a jakie ograniczać. Niezależnie od zastosowanego antybiotyku zawsze należy unikać zbyt długich okresów leczenia i niedostatecznego dawkowania, a leczenie grupowe powinno być ograniczone do sytuacji, w których indywidualne jest niewykonalne. Należy zrównoważyć zapobieganie i leczenie, a cele hodowlane powinny koncentrować się nie tylko na parametrach produkcyjnych, ale także na poprawianiu odporności na infekcje.
