Optymalny odczyn gleby to nie tylko gwarancja lepszej dostępności składników pokarmowych, ale także poprawa jej struktury i prawidłowy rozwój systemu korzeniowego. Zakwaszanie gleb to jednak postępujący proces na skutek naturalnych przemian zachodzących na polach. Jest następstwem stosowania m.in. nawozów amonowych i siarczanowych, mineralizacji materii organicznej, pobierania przez rośliny kationów i wywożenia ich z pola z plonami, czy wymywania do głębszych warstw gleby. Pierwotną przyczyną zakwaszenia większości polskich gleb było ich uformowanie z kwaśnych polodowcowych skał osadowych.
Zalecenia wapnowania pól
Stan zakwaszenia gleb w Polsce wskazuje na pilną potrzebę weryfikacji aktualnych zaleceń dotyczących wapnowania pól. Wielkość dawki wapna nawozowego, jaką należy zastosować, aby uzyskać lub utrzymać optymalny odczyn gleby, zależy od stopnia jej zakwaszenia, wyrażonego wskaźnikiem pH i od składu granulometrycznego gleb ornych.
Na potrzeby doradztwa nawozowego w Polsce gleby o zróżnicowanym składzie granulometrycznym przyporządkowano do 4 kategorii agronomicznych. Gleby lżejsze, o mniejszym udziale frakcji spławialnej, tj. cząsteczek o średnicy poniżej 0,02 mm, mają mniejszą pojemność buforową, czyli odporność na zmiany odczynu. Oznacza to, że do zmiany pH o jednostkę potrzeba mniejszej ilości wapna niż na glebach cięższych, o większej pojemności buforowej, dlatego dawki wapna zalecane na gleby lżejsze są mniejsze niż na gleby ciężkie o takim samym pH.