r e k l a m a
Partnerzy portalu
Pszenżyto jare w doświadczeniach PDO
28.01.2022autor: Janusz Biernacki
Połowa zimy to najwyższy czas by zaopatrzyć się w materiał siewny, m.in. pszenżyta jarego. W wyborze właściwej odmiany, także pod względem oszczędności w uprawie, czy stabilnego plonowania, niezwykle pomocne są wyniki badań PDO.
Oferta odmian pszenżyta jarego jest dość szeroka. Obecnie Krajowy rejestr (KR) pszenżyta jarego liczy bowiem 16 odmian. Wszystkie pochodzą z hodowli krajowej, z czego po 8 z Hodowli Roślin Strzelce Grupa IHAR i DANKO Hodowla Roślin.
Na rynku nasiennym od kilku już lat wyraźnie dominują trzy odmiany: Mazur, Dublet i Mamut, które według danych PIORiN łącznie zajmują ponad 60% powierzchni plantacji nasiennych w tym gatunku. W roku 2021 większe znaczenie miały jeszcze odmiany Hugo i Impetus. Ogólna powierzchnia plantacji nasiennych z pszenżytem jarym w roku 2021 wynosiła 1180 ha i była podobna jak w roku 2019.
PDO wskazują najlepsze odmiany
Na wykresach (Rys. 1. I Rys. 2.) przedstawiono wyniki plonowania 11 odmian badanych w doświadczeniach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO) w latach 2019–2021, natomiast w tabeli 1. również wyniki pozostałych cech rolniczo-użytkowych. Pozioma linia na wykresie oznacza średni plon odmian w danym roku.
Znaczną trudność w trafnym wyborze odmiany, także pszenżyta jarego, stanowi zmienność plonowania w poszczególnych latach. Dla rolnika najbardziej pożądane są odmiany plonujące stabilnie w latach, które w zmieniających się i nieprzewidywalnych warunkach pogodowych pozwalają uzyskać zadowalający plon.
Średnio w trzyleciu na przeciętnym poziomie agrotechniki najlepiej plonowała odmiana Mamut, natomiast na wysokim poziomie agrotechniki – Impetus. Warto podkreślić dużą stabilność plonowania odmiany Mamut, z kolei dla odmiany Impetus mniej korzystny był rok 2020. Z kolei odmiany Hugo, Odys, Dublet i Gucio relatywnie lepiej plonowały w roku 2019, co może świadczyć o ich większej tolerancji na suszę. Z kolei relatywnie niska odmiana Sopot lepiej plonowała w latach 2020–2021. Należy jednak zaznaczyć, że różnice w średnim poziomie plonowania badanych odmian są stosunkowo niewielkie i dla obydwóch poziomów agrotechniki (a1 i a2) nie przekraczają 4 dt/ha.
Problem z wyleganiem
Pszenżyto jare jest zbożem dość wysokim i wyleganie może stanowić pewien problem w jego uprawie. Ponadto, nie ma obecnie zarejestrowanych środków chemicznych zapobiegających wyleganiu, dlatego ważna jest genetyczna odporność odmian na to zjawisko. Różnice odmianowe w tej cesze są dość znaczne. Większą odpornością na wyleganie wykazuje odmiana Impetus, a także Kompan, Mamut i Sopot, które są również na ogół niższe od pozostałych zarejestrowanych. Małą odpornością na wylegnie cechuje się natomiast odmiana Dublet.
Małe różnice w odporności na choroby
Odmiany pszenżyta jarego badane obecnie w doświadczeniach PDO nie wykazują dużego zróżnicowania w odporności na choroby. Dla większości chorób oceny mieszczą się w zakresie 4–6 (w skali 9-stopniowej). Nieco większe różnice obserwuje się w odporności na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną. Z kolei rdza żółta w większym nasileniu występuje tylko w niektórych latach, jednak na odmianach podatnych może przyczynić się do znacznej obniżki plonu. Mniejszą odpornością na tę chorobę ma odmiana Sopot.
Plony w rejonach
W tabeli 2. przedstawiono wyniki plonowania pszenżyta jarego dla sześciu rejonów agrotechnicznych kraju, ustalonych przez COBORU, m.in. na potrzeby oceny odmian. Różnice w poziomie plonowania w poszczególnych rejonach są znaczne, a wynikają one głównie ze zmiennego przebiegu pogody, w tym ilości i rozkładu opadów oraz ze zróżnicowanych warunków glebowych.
Niższe plony uzyskano w rejonach III, IV i VI, a najwyższe – w rejonie II. Różnice dla poszczególnych odmian są także istotne. W tabeli kolorem żółtym wyróżniono trzy najlepiej plonujące odmiany w poszczególnych rejonach. Odmianami, które znalazły się „na podium” w największej liczbie rejonów są: Mamut, Impetus i Santos.
Pszenżyto jare w danych GUS
W ostatnich latach obserwuję się tendencję zmniejszania powierzchni uprawy zbóż jarych, w tym również pszenżyta jarego. Według danych GUS, w roku 2020 jego areał wynosił zaledwie 69 tys. ha, ponad dwukrotnie mniej niż jeszcze kilka lat temu. Na malejące znaczenie zbóż jarych wpływa kilka czynników, przede wszystkim powtarzające się w ostatnich latach (w różnym nasileniu) okresy z niedoborem opadów. Ostatnio, szczególnie dotkliwe susze wystąpiły w latach 2018 i 2019. Zboża ozime, ze względu na lepiej rozwinięty system korzeniowy i dłuższy okres wegetacji, wykazują większą tolerancję na suszę, cechują się też wyższym potencjałem plonowania.
[bie]
Janusz Biernacki
<p>redaktor „top agrar Polska”, specjalista w zakresie uprawy i nawożenia roślin.</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a