Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) daje sporo objawów, które, co prawda, mogą „naśladować” objawy innych chorób, ale pojawiają się dużo wcześ­niej niż zniekształcenie stawów. Jeśli w naszej rodzinie występowało RZS, inaczej spójrzmy na kilka z nich.

Stan zapalny stawów to przede wszystkich duże zmęczenie i ból

Po pierwsze zmęczenie. Jest ono obecne we wszystkich fazach reumatoidalnego zapalenia stawów, ale zwłaszcza wtedy, kiedy zapalenie jest w fazie aktywnej. Zmęczenie jest skutkiem reakcji organizmu na stan zapalny, ale też niedostatecznej w tej chorobie ilości snu, anemii, a w późniejszym czasie – przyjmowania leków przeciwzapalnych. Zmęczeniu może towarzyszyć zmniejszenie apetytu i spadek wagi.

Ból stawów w RZS jest spowodowany stanem zapalnym, gdy choroba jest aktywna, ale może również wystąpić, gdy choroba jest w fazie nieaktywnej albo kiedy jest kontrolowana. Tak dzieje się, na przykład, jeśli staw został w przeszłości uszkodzony w przebiegu choroby.

Co jest źródłem bólu w tej chorobie? Zaostrzenie powoduje puchnięcie stawu z powodu zarówno pogrubienia tkanki wyściełającej staw (błona maziowa), jak i z powodu nadmiaru płynu stawowego. Obrzęk stawu objętego stanem zapalnym rozprzestrzenia się i podrażnia torebkę otaczającą staw. W torebce stawowej znajdują się zakończenia nerwowe, które natychmiast wysyłają syg­nały bólu do mózgu.

Przebyte reumatoidalne zapalenie stawów może prowadzić do trwałego zniszczenia stawów z uszkodzeniem chrząstki, kości i więzadeł. Używanie takiego uszkodzonego stawu może powodować intensywny ból.

Przy RZS stawy stają się tkliwe i sztywne

Dokładnie te same mechanizmy odpowiadają za nieustanną tkliwość. Kiedy staw obejmuje zapalenie, pojawia się zaczerwienienie skóry nad nim. Dzieje się tak, ponieważ stan zapalny rozszerza naczynia włosowate. Zaczerwienienie nie występuje we wszystkich stawach.

Staw w stanie zapalnym ma też często podwyższoną ciepłotę. Lekarze posługują się ciepłotą dla monitorowania choroby. Czasami podwyższona ciepłota stawów występuje bez widocznego obrzęku lub zaczerwienienia.

Sztywność jest typowym objawem RZS. Stawy w aktywnej fazie choroby są sztywniejsze rano niż w ciągu dnia. Lekarze używają czasu trwania sztywności porannej jako miary nasilenia aktywnego zapalenia stawów.

Utykanie spowodowane słabą funkcją kończyn dolnych może być spowodowane wieloma chorobami nerwów, mięśni i kości kończyn dolnych. W RZS często występuje, gdy choroba dotyka bioder, kolan, kostek lub stóp.

Ból, utrata zakresu ruchu i obrzęk stawów mogą powodować zauważalne utykanie osoby z RZS. Uwaga! U małych dzieci bezboles­ne utykanie często jest pierwszą oznaką choroby reumatoidalnej.

Zazwyczaj rozmieszczenie stawów zajętych RZS jest podobne po obu stronach ciała. To symetryczne zajęcie stawów jest cechą klasycznego RZS. Często dotyczy małych stawów rąk, nadgarstków i stóp. Na wczesnych etapach choroby zajęte są też kolana, kostki, ramiona, biodra i łokcie. Wczesne objawy tego stanu zapalnego mogą być stopniowe lub gwałtowne.

Przewlekłe zapalenie stawów często powoduje, że szpik kostny zmniejsza uwalnianie czerwonych krwinek do krwiobiegu. Obniża to liczbę czerwonych krwinek, powodując anemię w fazie aktywnej choroby. Niedokrwistość w reumatoidalnym zapaleniu stawów często ustępuje samoistnie, kiedy leczymy stan zapalny.

Zdarzają się też mniej charakterystyczne formy RZS. Bywa, że najwcześ­niejszym objawem choroby reumatoidalnej jest zapalenie okolicy ciała, która nie obejmuje nawet stawu. Na przykład wyściółka płuc (opłucna) może ulec zapaleniu i może się to dziać na wiele miesięcy przed rozwojem zapalenia stawów. Pamiętajmy! Istnieje ponad sto różnych form zapalenia stawów!

• Reumatoidalne zapalenie stawów można kontrolować, by uniknąć deformacji stawów. Trzeba jednak monitorować kilka objawów

fot. freepik

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 14/2023 na str. 52. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.