- Ponieważ ceny cebuli w Ukrainie w bieżącym sezonie praktycznie nie spadły, zainteresowanie zarabianiem na uprawie tych produktach w kraju tylko się z czasem zintensyfikowało. Kluczową kwestią, która obecnie nurtuje ukraińskich rolników, jest możliwy limit cenowy w okresie wiosna-lato 2023 r. - komentuje Jewhen Kuzin, szef kierunku analitycznego projektu APK-Inform: Warzywa i owoce.

Kto skorzysta z kryzysu na rynku cebuli?

W rezultacie na rynku ukraińskim wystąpiły jednocześnie dwa oczekiwane zdarzenia, które będą miały bezpośredni wpływ na perspektywy cenowe na koniec bieżącego i początek kolejnego sezonu.

• Po pierwsze gospodarstwa, które nadal mają zapasy wysokiej jakości cebuli na Ukrainie, zawiesiły sprzedaż od początku lutego, ustalając cenę sięgającą 0,96 USD / kg (4,22 zł/kg).
• Po drugie, kraj odnotował gwałtowny wzrost popytu na nasiona cebuli, a import w okresie zimowym i uzyskania bardzo wczesnych produktów zimowych osiągnął rekord w 2022 r.

- Zarówno rolnicy z zapasami zeszłorocznych zbiorów, jak i ci, którzy będą zbierać cebulę już w tym roku, spodziewają się skorzystać z kryzysu cebulowego, otrzymując jednocześnie super zyski. Jeśli producenci z zeszłorocznymi rezerwami mają na to więcej niż wystarczające perspektywy, to nowy sezon 2023/24 może rozpocząć się od gorzkiego rozczarowania - powiedział Jewgienij Kuzin.
Należy zauważyć, że ze względu na trudne warunki w okresie wiosna-lato 2022 r. i okupację południowych regionów kraju, liczba ukraińskich producentów, którzy mogą przechowywać wysokiej jakości cebulę w magazynie do kwietnia-maja 2023 r. znacznie spadła.

Tymczasowe zakazy eksportu cebuli

- Przede wszystkim lista krajów, które będą mogły eksportować cebulę na Ukrainę wiosną tego roku, ostatnio stała się zauważalnie krótsza. Tylko w poprzednich dwóch tygodniach tymczasowe zakazy eksportu cebuli wprowadzono w Kazachstanie, Tadżykistanie, Uzbekistanie, Kirgistanie, a w Turcji podobne środki wprowadzono w listopadzie ubiegłego roku. Co więcej, zakaz eksportu tych produktów jest obecnie poddany pod dyskusję w Azerbejdżanie, a w Iranie, według niepotwierdzonych informacji, rząd wprowadził cło eksportowe i rozważa również możliwość ograniczenia eksportu w przyszłości – kontynuuje Jewgienij Kuzin.

Lista dostawców cebuli na rynek ukraiński w okresie od marca do kwietnia może zawęzić się w rezultacie tylko do kilku krajów. Kluczowym graczem w tym zakresie może zostać Egipt. Tutaj jednak pojawiają się dwa problemy.
Pierwszy z nich to wiosenne zbiory, które nie pasują do wszystkich kategorii. Cebule nie są jeszcze wystarczająco dojrzałe albo z odpowiednią łuską. Drugą kwestią jest zainteresowanie egipską cebulą, nie tylko ze strony Ukrainy, ale również w pozostałych krajach Europy, przez co ilość zebranej w Egipcie cebuli, okazać się może niewystarczająca.

- Jeśli dla Ukrainy import cebuli jest wymuszonym środkiem w sezonach nieurodzaju lokalnych produktów, to na przykład sama Wielka Brytania rocznie importuje 260-360 tysięcy ton cebuli, niezależnie od pory roku. Z krajów UE, na przykład, Holandia rocznie importuje 250-360 tysięcy ton tych produktów, Niemcy - 250-290 tysięcy ton, Polska - 160-220 tysięcy ton, a Francja - 130-150 tysięcy ton. Dla porównania roczny rekord importu cebuli na Ukrainę wyniósł zaledwie 80 tys. ton. Innymi słowy, dla eksporterów cebuli rynek ukraiński na wiosnę oczywiście pozostanie ważnym rynkiem zbytu, ale będą mieli zupełnie inne obszary jako priorytet - analizuje Jewhen Kuzin.

Do krajów Unii Europejskiej cebula na wiosnę będzie importowana z Egiptu, ale również z innych odległych krajów. Oprócz tradycyjnie Nowej Zelandii, na rynek UE trafić może cebula z Republiki Południowej Afryki czy Chile.
- Jest prawdopodobne, że ci ukraińscy producenci, którzy będą w stanie magazynować swoje produkty do marca-kwietnia, będą mogli skorzystać z wysokich cen cebuli, które do tego czasu mogą jeszcze bardziej wzrosnąć. To oczekiwanie opiera się również na fakcie, że rządy krajów Azji Środkowej i innych regionów raczej nie zniosą zakazu eksportu wcześniej niż ogłoszone terminy, obawiając się oburzenia ludności wysokimi cenami w tych krajach - powiedział Jewgienij Kuzin.
Od maja jednak możemy spodziewać się zmian na ukraińskim rynku cebuli. Wtedy zależność Ukrainy od importu osiągnie swój szczyt.

• Zakazy eksportu mogą zostać zniesione.
• Nie możemy też ignorować możliwości wzrostu popytu na cebulę i jej nasiona.

Gdyby nie agresja Rosji na Ukrainę to teoretycznie jesienią 2022 roku obszar sadzenia cebuli zimowej powinien być rozszerzony na region Odessy i Mikołajowa, gdzie warunki klimatyczne są podobne do regionu Chersonia. Wielu imigrantów z regionu Chersonia próbowało jednak uprawiać cebulę na zachodzie kraju.
Brak dostaw z regionu Chersonia, skąd dostarczana była najwcześniejsza cebula, kieruje nas na region Odessy. Z Odessy dostawy cebuli przewidziane są na maj, a z regionów bardziej północnych w okolicy czerwca. Wtedy kiedy import cebuli ma osiągnąć swój szczyt.

Czytaj także: Jak cebula stała się symbolem inflacji na świecie? Ceny z całego świata

- Gwałtowny wzrost importu cebuli i wzrost plonów cebuli ozimej na zachodzie Ukrainy może doprowadzić do ostrych okresów nadmiernej oferty cebuli w tych regionach, jak nawiasem mówiąc, wcześniej miało to miejsce w regionie Chersoniu. W 2020 r. wysokie zbiory cebuli ozimej, a następnie równie rekordowe zbiory dymki, najpierw od czerwca do lipca załamały ceny z 0,40 USD / kg o ponad połowę, a następnie cena za lipiec ponownie spadła o połowę i do połowy kwietnia przyszłego roku rzadko przekraczała 0,11-0,13 USD / kg - przypomina Evgeny Kuzin.

Ceny mogą spaść, wraz z początkiem nowych dostaw cebuli

Najprawdopodobniej jednak nie będzie możliwe zrekompensowanie utraty części Chersonia i Zaporoża, przez rozszerzenie produkcji cebuli na południu i zachodzie.
W 2020 r. rekordowe ilości cebuli zimowej nie zostały sprzedane przed rozpoczęciem sezonu wczesnych odmian cebuli, których sprzedaż z kolei również nie została zakończona w planowanym czasie. W rezultacie doprowadziło to do stagnacji cen, ponieważ czas odbioru i sprzedaży nakładał się na siebie do końca sezonu.

Ponowne powtórzenie tego scenariusza jest mało prawdopodobne, ale nie można tego ignorować. Ceny mogą spaść, wraz z początkiem nowych dostaw.

- Niemniej jednak można śmiało powiedzieć, że w sezonie 2023/24 zależność ukraińskiego rynku cebuli od importu znacznie się zmniejszy, choć pozostanie dość wysoka, szczególnie w drugiej połowie, kiedy niskiej jakości produkty lokalne opuszczą rynek. Co więcej, w tym przypadku prawdopodobnie porozmawiamy o cenach, które nie są całkiem atrakcyjne dla graczy w „kasynie warzywnym"- podsumowuje Evgeny Kuzin.

opr. Bernat Patrycja
na podst. East-Fruit
fot: Envato.Elements