Z artykułu dowiesz się
- Jakie informacje daje wskaźnik Vinczeffy'ego?
- Jaki wpływ na użytki zielone ma susza?
- Jak ograniczyć stres suszy w użytkach zielonych?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Sposoby na suszę użytków zielonych
17.03.2020autor:
Jak poinformował prof. Łyszczarz, obecnie łąki dolinowe odczuwają katastrofalne skutki zmian klimatycznych: długotrwałych susz i drastycznie ocieplającego się klimatu. Niemniej zjawiska te dotykają także łąki i pastwiska w Małopolsce i na Podkarpaciu oraz polowe uprawy traw z koniczynami.
– Woda opadowa stała się obecnie zasadniczym czynnikiem plonotwórczym. Niestety, w naszym kraju coraz mniejsze są jej zasoby. Na głębokości 40–70 cm mamy zaledwie 30–40% pokrycia polowej pojemności wodnej, a potrzeby wodne traw są duże i trzeba wykorzystać wszystko co jest możliwie, by w warunkach suszy produkować pasze na użytkach zielonych – mówił prof. Roman Łyszczarz z UPT w Bydgoszczy, podczas wykładu panelowego na tegorocznej Fermie Bydła w Łodzi
Wskaźnik Vinczeffy’ego podaje sumę opadów, oraz średnich temperatur
– Jeśli nic w pogodzie się nie zamieni, to plony biomasy możemy zakończyć na pierwszym pokosie, a na słabszych glebach jeszcze wcześniej, bo już w połowie narastania pierwszego pokosu – przestrzegał prof. Roman Łyszczarz, podkreślając, iż zapotrzebowanie na wodę użytków zielonych w okresie letnim charakteryzuje się na poziomie 500 mm opadów, a w ostatnich latach mamy ich zaledwie 250–300 mm, co zaspakaja zaledwie połowę potrzeb wodnych roślinności łąkowej trzykośnej. Zdecydowanie więcej wody niż łąki kośne potrzebują pastwiska.
r e k l a m a
Na dokładne określenie okresów od bardzo suchych do skrajnie suchych pozwala klimatyczny Wskaźnik Vinczeffy’ego. Wskaźnik łączy dwa najważniejsze czynniki pogodowe: opady i temperaturę i jest ilorazem sumy opadów i sumy średnich temperatur w danych okresach sezonu wegetacyjnego. Wskaźnik przyjmuje wartości od 0 – przy całkowitym braku opadów, do wartości wyrażanej w dziesiątych częściach 0,01–0,20, co jest obecnie prawie nieosiągalne.
Dysponując więc sumami opadów i temperatur każdy bez trudu może obliczyć i wyodrębnić dla swojego regionu stosowny okres. Jak tłumaczył prof. Łyszczarz, trwałe użytki zielone charakteryzują się zdecydowanie gorszymi warunkami glebowymi niż grunty orne i mają o 1/3 mniej potencjału produkcyjnego.
– Dobry rozwój najwartościowszych traw pastewnych z rodzaju Lolium – życica, Festulolium i kostrzewy łąkowej oraz tymotki łąkowej, z także koniczyn: łąkowej, szwedzkiej oraz białej gwarantują – szczególnie na słabych glebach – wyłącznie okresy wilgotne i deszczowe, a nawet bardzo mokre – mówił prelegent. Takie niestety należą już do rzadkości. Na przykład, w województwie kujawsko-pomorskim takie warunki były tylko w jednym z ośmiu ostatnich sezonów wegetacyjnych, a cztery sezony były ekstremalnie suche.
Opadowy wskaźnik klimatyczny Vinczeffy’ego | ||
Sezon wegetacyjny/okres np. jednego miesiąca lub narastania kolejnych odrostów | Skrót symbolu | mm x °C-1 |
Bardzo mokry | BM | ≥0,200 |
Deszczowy | D | 0,175–0,200 |
Średniowilgotny | ŚW | 0,150–0,175 |
Suchy | S | 0,125–0,150 |
Bardzo suchy | BS | 0,100–0,125 |
Katastrofalnie suchy | KS | ≤ 0,100 |
Dobre nasiona to potencjał produkcyjny odnawialnych łąk
Czy istnieją zatem sposoby na ograniczenie ryzyka pogodowego i optymalizację wykorzystania potencjału trwałych i polowych użytków zielonych w tak ekstremalnych warunkach? Profesor Łyszczarz – bazując na własnych autorskich działaniach – wskazał nie tylko na wykorzystanie traw pastewnych i motylkowatych drobnonasiennych, ale również na działania zmierzające do maksymalnego wykorzystania całorocznych zasobów wody.
– Produkcja biomasy na trwałych i polowych użytkach zielonych zależy od ilości wody, jakości gleb i ściśle związana jest z występującymi na nich kilkudziesięcioma gatunkami traw. Oczywiście hodowcę interesują tylko najwartościowsze gatunki i odmiany, przystosowane do zróżnicowanych warunków siedliskowych, odporne na różnego rodzaju stresy i zachowujące walory bioróżnorodności. Pamiętajmy jednak, że im wartościowsze gatunki, tym mniej są trwałe i dlatego niezbędne jest prowadzenie różnorodnych renowacji – mówił profesor Łyszczarz, podkreślając jednocześnie, że ogromne znaczenie ma jakość materiału siewnego. Dobre nasiona w specjalistycznych mieszankach to nasz rzeczywisty potencjał produkcyjny przyszłych i odnawianych łąk oraz pastwisk.
- – Szkoda naszych wysiłków na renowację i produkcję wartościowej biomasy bez wcześniejszego zwalczania chwastów – przekonuje prof. Roman Łyszczarz z UPT w Bydgoszczy
Metody na ograniczenie stresu suszy w użytkach zielonych
Przy niedoborach wody warto zagospodarować na użytki zielone siedliska nadmiernie uwilgotnione, jak np. dawne turzycowiska, sitowiska itp. Trzeba lepiej wykorzystywać pozawegetacyjną wodę: jesienną, zimową, wiosenną. Należy też zmienić terminy renowacji z wczesnowiosennych i późnoletnich na typowo jesienne, głównie październikowe oraz lutowo-marcowe, z wyłączeniem mieszanek ze znacznym udziałem lucerny. To na prawdę się udaje – przekonywał – prof. Łyszczarz, który za najlepszą perspektywę renowacyjną na suche lata uważa podsiew.
Zaleca więc, aby każdą jesienną renowację zakończoną podsiewem poprzedzić wcześniejszym, przynajmniej 4–5-tygodniowym opryskiem herbicydami selektywnymi i też przed siewem nawożeniem obornikiem lub gnojowicą. Ponadto w składach mieszanek siewnych na trwałe użytki zielone uwzględnić głównie gatunki i odmiany z rodzaju życica i Festulolium z dodatkiem drugo- i trzeciorzędowych w zależności od wilgotności siedlisk, a na gruntach ornych stosować większe ilości roślin najbardziej odpornych na suszę tj. odmian lucerny i kupkówki pospolitej. Profesor zaleca wykorzystać intensywne trawy pastewne w produkcji międzyplonów jarych i ozimych sianych w czystych siewach i z innymi jednorocznymi gatunkami.
Trwałe użytki zielone zajmują w Polsce około 3,2 mln hektarów i zdaniem prof. Romana Łyszczarza, są to tereny rolniczo najbardziej zaniedbane. W 85% położone są na glebach IV, V i VI klasy bonitacyjnej i dominuje na nich kośny sposób użytkowania.
- Ilość wody opadowej decyduje obecnie najbardziej o potencjale produkcyjnym traw i motylkowatych. Wyjątkiem w tej grupie są lucerny: siewna i mieszańcowa
Zdjęcia Beata Dąbrowska
Zdjęcie główne Pixabay
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a