W słoneczniku nie ma takich szkód łowieckich jak w kukurydzy

– Zajmujemy się tą rośliną od dwóch lat. Początkowo chodziło o znalezienie gatunku, który pozwoliłby na przełamanie płodozmianu. Uprawialiśmy bowiem tylko zboża wraz z kukurydzą oraz rzepak – opowiada Adam Pędziwiatr z miejscowości Głuchów w powiecie skierniewickim.

– W plantacjach tych ogromne szkody powodowała dzika zwierzyna, zwłaszcza dziki. Te problemy może rozwiązać słonecznik, a jego dodatkowym atutem jest duża elastyczność uprawy. My w tym roku wysiewaliśmy go od kwietnia. Dzięki temu powstało spore okno czasowe, które pozwalało na wykonanie niezbędnych zabiegów uprawowych po przedplonach – dodaje rolnik, który poza gospodarstwem prowadzi działalność gospodarczą. Jest oficjalnym dystrybutorem kilku marek sprzętu oraz ciągników koncernu Agco. Wykonuje także maszynowe usługi. Słonecznik w jego gospodarstwie siany jest po zbożach i kukurydzy. Ze względu na choroby przedplonem nie może być rzepak.

Słonecznik jest rośliną elastyczną, jeśli chodzi o zabiegi agrotechniczne

– Uprawiam pszenicę oraz pszenżyto. Słoma zawsze jest cięta i płytko przyorana. Słonecznik siany jest przy zastosowaniu klasycznej technologii uprawy z użyciem pługa. Po orce jesiennej wiosną wystarczy uprawa agregatem i można przystąpić do siewu. Nie zawsze jednak można wykonać zabiegi polowe w takim schemacie, ale słonecznik jest rośliną elastyczną. Na wiosnę daje dużo czasu i możliwości na wykonanie potrzebnych zabiegów łącznie z przeprowadzeniem nawożenia. Ja praktycznie nie stosuję w słoneczniku nawozów mineralnych. Opieram się na wartości przyoranej materii organicznej oraz stosowanego pomiotu – mówi Adam Pędziwiatr.

Słonecznik ze względu na swoje wymagania pokarmowe może być cenną do wykorzystania rośliną w warunkach rekordowo wysokich cen nawozów. Rolnik w ubiegłym roku kupił za cenę około 2 – 3 tys. zł 25 t pomiotu kurzego. Został on rozrzucony na grunty, gdzie w kwietniu tego roku wysiano słonecznik. Nie udało się jednak w ten sposób zagospodarować wszystkich stanowisk, dlatego też nawożenie, jak i uprawa i późniejszy siew wykonywane było również na wiosnę. Do uprawy wykorzystywana była maszyna posiadająca elementy robocze przedniej talerzówki, kultywatora oraz wału dogniatającego.

Słonecznik jest rośliną ciepłolubną z wymaganiami cieplnymi zbliżonymi do kukurydzy

Jak wygląda ochrona słonecznika przed chwastami i grzybami?

W tym roku zabieg przeciw chwastom został wykonany na około 5 dni przed przeprowadzeniem siewu słonecznika. Rośliny były siane w trudnych warunkach. Było zimno oraz sucho. Wschody wystąpiły dopiero po 10 – 14 dniach. W ubiegłym roku słonecznik wschodził już po 5 dniach.

– Poprzedni rok na moich gruntach był szczególnie korzystny dla uprawy słonecznika. Wykonany został jeden przedwschodowy zabieg herbicydowy, który zupełnie wystarczył. Nie trzeba było wykonywać poprawek. Wystarczyło jedynie zapewnić ochronę przeciwko chorobom grzybowym. Obecny rok jest jednak trudniejszy. Niskie temperatury wiosną spowodowały, że nie tylko słonecznik słabo wschodził. Wolniej rozwijały się również chwasty. Kiedy w czerwcu wreszcie popadało i zrobiło się ciepło na plantacjach pojawiło się sporo chwastów, dlatego niezbędne będzie wykonanie jeszcze jednego zabiegu herbicydowego – twierdzi Adam Pędziwiatr.

Rolnik korzysta z programu ochrony fungicydowej opracowanego przez jedną z firm, która dostarczała nasiona słonecznika.

W tym roku zostało zasianych kilkanaście odmian. Pozwoliło to także na założenie poletek pokazowych w gospodarstwie oraz szkołach rolniczych w Ksawerowie i w Zduńskiej Dąbrowie.

W tym roku cena nasion słonecznika może przekroczyć 3 tys. zł/t 

– Przy obecnych cenach nawozów i przy możliwości skorzystania z obornika lub pomiotu słonecznik staje się dosyć rentowną uprawą. Ubiegłoroczne plony wyniosły w zależności od stanowiska od 1,5 do 3 t/ha. W zeszłym roku po żniwach cena nasion wynosiła przeszło 2 tys. zł/t. W tym roku sądzę, że może przekroczyć nawet i 3 tys. zł – przewiduje Adam Pędziwiatr.

Jak wygląda siew słonecznika? 

– W naszych warunkach przy zastosowaniu znacznych ilości nawozów organicznych można było zredukować w sposób znaczący koszty ponoszone na nawozy mineralne. Wykonujemy mapki zasobności glebowej dzięki czemu wiem, gdzie są największe deficyty. Siew prowadzimy siewnikiem, w tym także usługowo, który pozwala na aplikację nawozów poniżej umieszczonych nasion – wspomna rolnik.

Regulacja szerokości rzędów w siewniku pozwoliła na założenie ścieżek technologicznych bez zmniejszania ilości wysianych nasion

Rolnik do wysiewu słonecznika stosuje pneumatyczny siewnik model Optima V. Można go wykorzystywać do siania także kukurydzy oraz rzepaku. Maszyna ma zaletę sprawdzającą się w uprawach słonecznika. Zbudowana jest na ramie teleskopowej, a jej konstrukcja pozwala operatorowi na szybką zmianę rozstawu sekcji wysiewających w zakresie od 45 do 80 cm. Nad ramą zaczepową znajduje się zaś zbiornik na nawóz o pojemności aż 1 tys. l.

– Norma wysiewu słonecznika to 70 tys. szt. nasion na ha i doskonale realizuje to zadanie siewnik z regulowanym rozstawem rzędów. Każde sześć przejazdów sialiśmy w rozstawach co 50 cm, tak aby w siódmym rozszerzyć odpowiednie rzędy i stworzyć ścieżki do przejazdu opryskiwacza. Taki siewnik w prosty sposób pozwala wysiać zalecaną ilość nasion bez konieczności stosowania systemu kontroli sekcji wysiewających – opowiada rolnik.

Ile kosztuje usługa siewu słonecznika?

Koszt usługowego wysiania specjalistycznym siewnikiem wynosił w tym roku od 180 do 250 zł. Cena uzależniona była od rozstawu rzędów. Z usługi korzystali rolnicy między innymi powiatu skierniewickiego, ale także i pobliskiego brzezińskiego oraz zgierskiego czy nawet radomskiego.

Siew słonecznika pneumatycznym siewnikiem z teleskopową ramą i regulacją szerokości wysiewanych rzędów

Słonecznik idealnie sprawdzi się do płodozmiany 

Cechą słonecznika jest przerwanie cyklu rozwojowego patogenów między innymi fuzarioz, rdzy, chorób podsuszkowych. Posiada również właściwości fitoremediacyjne, to znaczy, że oczyszcza środowisko z substancji szkodliwych. Nie jest powszechnie uprawiany, więc jest to dobry łamacz płodozmianu.

Roślina dobrze wykorzystuje potencjał słabszych stanowisk glebowych pod warunkiem uregulowanego profilu oraz pH. Słonecznik powinien być siany, kiedy temperatura gleby wynosi nie mniej niż 6 – 8 st. C. W okresie wegetacyjnym buduje on sporą masę nadziemną i podziemną, która może wynieść około 10 t biomasy.

Od momentu siewu aż do wschodu składniki pokarmowe pobierane są z nasiona. Od fazy czterech liści zaczyna się pobieranie azotu, potasu, boru i wapnia z gleby. Do wyprodukowania jednej tony nasion słonecznik potrzebuje około 40 kg N, 20 – 30 kg, fosforu i 80 – 90 kg potasu.

Tomasz Ślęzak