Z artykułu dowiesz się
- Jak na terminowy siew reaguje pszenica ozima ?
- Na co należy zwrócić uwagę przy sianiu żyta ozimego ?
- Na jakie odstępstwa przy siewie jest wrażliwy jęczmień ozimy ?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Siew zbóż ozimych - terminowy czy z lekkim opóźnieniem?
07.09.2020autor: Marek Kalinowski
Odstępstwa od optymalnych terminów siewu mogą dać korzyść w wyjątkowych okolicznościach. Z reguły opóźnienie terminu siewu zbóż ozimych oznacza konkretną utratę plonu, ale może być racjonalne w walce z chwastami odpornymi i skuteczne w ograniczaniu niektórych chorób. Natomiast konsekwencją przyspieszania terminu siewu jest kompensacja zachwaszczenia i nadmierne rozkrzewienie.
Dotrzymanie optymalnych terminów siewu często nie jest możliwe. Zdarza się, że nie możemy dotrzymać siewu w terminie, przez pogodę albo późniejsze zejście przedplonu (buraki cukrowe, kukurydza ziarnowa). Zarówno nadmiar opadów, jak i susza sprawiają duże trudności w prawidłowym wykonywaniu uprawy przedsiewnej i siewie. Wysiane w tych warunkach ziarno wschodzi nierównomiernie i czasami lepiej jest siać o kilka dni później, w warunkach umożliwiających wykonanie właściwej uprawy.
Warto siać w terminie
Z badań wieloletnich wynika, że najbardziej plonotwórcze są ustalone w badaniach Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa PIB w Puławach optymalne terminy siewu dla poszczególnych gatunków. Wielu praktyków uważa jednak, że z powodu widocznego ocieplenia klimatu i wydłużenia okresu wegetacji roślin, te zalecenia trzeba zweryfikować i siać oziminy o ok. tydzień później. Jest w tym sporo racji, ale też o wzroście zbóż i długości trwania poszczególnych faz rozwojowych decyduje fotoperiodyzm (jesienią dzień coraz krótszy). Są też spore różnice w reakcji na termin siewu samych odmian w obrębie gatunku.
r e k l a m a
Nie na wszystkie czynniki plonotwórcze mamy wpływ. Są jednak dwa podstawowe elementy agrotechniki całkowicie zależne od rolnika, o olbrzymim znaczeniu dla poziomu plonowania zbóż ozimych. To optymalne terminy siewu i optymalne zagęszczenie roślin poszczególnych gatunków. W przypadku pszenicy ozimej (wg IUNG) – optymalny termin jej siewu w Polsce przypada między 15 września (najwcześniejsze siewy w rejonie północno-wschodnim), a 16 października (dopuszczalne na południowym zachodzie). Dla jęczmienia ozimego jest to odpowiednio termin od 12 do 23 września, dla pszenżyta – od 10 września do 5 października i żyta – od 5 września do 5 października.
Wpływ optymalnego i opóźnionego terminu siewu na datę wschodów i plon ziarna pszenicy ozimej i jarej. Rok zbioru 2015 (Źródło: doświadczenia PDOiR COBORU) | ||||||
Miejscowość | Siew (data) | Wschody (data) | Plon ziarna (w q/ha) | |||
t1 | t2 | t1 | t2 | t1 | t2 | |
Radostowo | 6.10 | 27.10 | 26.10 | 19.11 | 115,9 | 131,8 |
Marianowo | 29.09 | 12.11 | 11.10 | 7.03 | 105,5 | 88,9 |
Nowa Wieś Ujska | 26.09 | 12.11 | 12.10 | 13.01 | 91,0 | 88,6 |
Głębokie | 8.10 | 13.11 | 17.10 | 20.12 | 78,3 | 68,4 |
Czesławice | 30.09 | 12.11 | 14.10 | 17.12 | 114,0 | 98,8 |
Tomaszów Bolesławiecki | 29.09 | 7.11 | 9.10 | 8.12 | 71,9 | 70,5 |
Zybiszów | 11.10 | 12.11 | 23.10 | 16.12 | 105,3 | 94,3 |
Słupia | 30.09 | 10.11 | 13.10 | 25.11 | 122,1 | 123,9 |
Skołoszów | 1.10 | 12.11 | 12.10 | 4.12 | 116,4 | 115,9 |
Średnia | 2.10 | 10.11 | 15.10 | 21.12 | 102,3 | 97,9 |
t1 – optymalny termin siewu; t2 – opóźniony termin siewu | ||||||
Optymalny termin siewu a mikroklimat
Termin optymalny siewu nie uwzględnia oczywiście warunków lokalnego mikroklimatu, rzeźby terenu i wysokości gospodarstwa nad poziomem morza. Ujemny wpływ opóźnionego terminu siewu można zmniejszyć poprzez zwiększoną ilość wysiewu, która zrekompensuje mniejszą krzewistość produktywną roślin. Z doświadczeń wynika, że opóźnienie siewu wpływa niekorzystnie na wszystkie elementy struktury plonu – liczbę kłosów, liczbę ziaren w kłosie i masę tysiąca ziaren zbóż. Łany zbóż wysianych w terminie opóźnionym są słabiej rozkrzewione, mają słabiej rozwinięty system korzeniowy i rośliny są bardziej podatne na czynniki stresowe związane z niedoborem wody, składników pokarmowych i patogenami. W efekcie gorzej plonują. Warto dodać – zdecydowanie gorzej zimują, a słabiej rozwinięty system korzeniowy nie poradzi sobie w sytuacji wiosennej suszy. Mając to na uwadze i decydując się na siew pszenicy ozimej po terminie optymalnym, bo np. po burakach cukrowych, pamiętajmy, aby wybierać wtedy odmiany o najwyższej zimotrwałości.
Odmiany zbóż ozimych wykazują niejednakową reakcję na termin siewu. Wiąże się to zarówno z krzewistością produktywną odmian, jak też z ich reakcją na długość dnia (odmiany mają zróżnicowane wymagania świetlne). Przy zaplanowanym opóźnionym siewie zbóż ozimych istotny jest dobór odmian. Poza wspomnianą zimotrwałością ważna jest ogólna reakcja odmian na opóźniony siew. Warto w tym zakresie dopytywać hodowców odmian. Często przy okazji Dni Pola firmy charakteryzując całe portfolio swoich odmian doradzają, które z nich najlepiej tolerują opóźnione siewy.
Mówimy tutaj oczywiście o pszenicy – gatunku, który po dobrym przezimowaniu ma duży potencjał dokrzewienia się wiosną i uzyskania optymalnego zagęszczenia 600–700 kłosów na metrze kwadratowym.
Reakcja pszenicy potrafi zaskoczyć
Wpływ opóźnionego siewu na plonowanie od wielu lat bada oczywiście COBORU w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego. W tabeli przypominamy archiwalny przykład – uśrednione dla badanych odmian, ale niestety jednoroczne wyniki doświadczeń ze zbiorów w 2015 r. wykonane w pięciu lokalizacjach. Wyniki nie są aż tak oczywiste jakby się wydawało, bo podkreślam – jednoroczne. Ale zdarza się, że pszenica ozima siana z opóźnieniem plonuje lepiej od sianej terminowo.
Dodam tylko, że średnio pszenice ozime w kraju siane w terminach opóźnionych plonowały w stosunku do sianych w optymalnych terminach o 11% niżej w 2009 r., o 6,3% niżej (2010 r.), o 12,1% niżej (2011 r.), ale o 1,9% wyżej (2012 r.) i znów o 7,2% niżej (2013 r.), o 3,4% niżej (2014 r.) i o 4,3% niżej (2015 r.).
Są to wyniki średnie i należy podkreślić, iż nietypowy przebieg pogody (jak w 2015 r. w Radostowie) może zaskoczyć i wybaczyć spóźnialskim. Może dać wyższy plon niż przy siewie w terminie optymalnym. W Radostowie w 2015 r. (dane w tabeli) pszenice siane w terminie optymalnym plonowały na poziomie 115,9 q/ha, a terminie opóźnionym na poziomie 131,8 q/ha.
- Optymalne terminy siewu pszenicy ozimej (źródło: IUNG-PIB w Puławach)
- Pszenica w odróżnieniu do żyta dokrzewi się wiosną, ale nie powinna wchodzić w stan spoczynku zimowego w fazie 3 liści. To faza krytyczna, w której kończą się zapasy pokarmu z ziarniaka, a korzonki jeszcze nie pobierają składników z gleby. Z obserwacji wynika, że lepiej zimuje i plonuje pszenica wchodząca w spoczynek zimowy w fazie szpilkowania niż w fazie 3 liści
Marek Kalinowski
Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”
<p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; font-size: medium; font-family: Cambria;">Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”.</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a