Bardzo, bardzo wysokie, przy czym pamiętajmy, że większość z nich była ustanawiana na najlepszych glebach, w najlepszych sezonach, z najlepszymi odmianami i zwykle na plantacjach nawadnianych. Dziś przypominamy ustanowione rekordy świata plonowania najważniejszych roślin i od razu informuję, że od ubiegłego roku w bieżącym, zakończonym sezonie, nikt ich nie pobił.

Niedobór azotu może wpłynąć na mniejszą MTZ

Plon jest efektem ilościowym genotypu jako wynik współdziałania wielu czynników. Po wytworzeniu struktury i potencjalnego plonu w fazie krzewienia, następnie zredukowaniu i dostosowaniu go do panujących warunków w fazie od strzelania w źdźbło do kłoszenia, przychodzi czas na wypełnienie ziarniaków. To krótki, ale bardzo ważny okres. Plon zależy teraz od tego, ile składników pokarmowych (asymilatów) zmagazynowanych w źdźbłach i liściach oraz tych dalej transportowanych przez korzenie z gleby roślina zdoła dostarczyć ziarniakom.

Transport pokarmu i wypełnianie ziarna mogą być zakłócone przez choroby liści i kłosów (septoriozy i fuzariozy). Niedobór azotu może wpłynąć na mniejszą MTZ, mniejszą zawartość białka i glutenu. Podobnie może wpłynąć susza. Nadmiar opadów może powodować natomiast „rozcieńczenie” składu ziarna i pogorszenie cech jakościowych, a także może być przyczyną wylegania i porastania ziarniaków. Dużo zależy zatem od pogody, ale nie wszystko.

Teoretyczne, potencjalne plony, które roślina może wydać, są często wielokrotnie wyższe od rzeczywistych. Niektóre światowe rekordy są całkiem blisko maksymalnego potencjału. Amerykanie oceniają, że obecny potencjał hodowlany kukurydzy umożliwia teoretycznie uzyskanie plonu na poziomie 800–850 buszli z akra, a ustanowiony rekord świata plonowania kukurydzy, ale dodam nawadnianej, przekracza już poziom 600 buszli z akra. To wyniki pompowane wodą.

• Eric Watson z Ashburton (z lewej) w Nowej Zelandii po raz drugi ustanowił Rekord Guinessa plonowania pszenicy ozimej bijąc ub.r. poprzedni wynik o 607 kg/ha. Ten nowy rekord to plon ziarna 17,398 t/ha odmiany Kerrin z hodowli KWS. Na zdjęciu z gospodarzem David Weith – regionalny przedstawiciel firmy Bayer, który doradzał w ochronie plantacji

Historia rekordów świata plonów ziarna pszenicy

Rekordy w przypadku plonów ziarna pszenicy ciągle bili rolnicy z Nowej Zelandii. Pierwszym uznanym rekordem świata był plon 13,99 t/ha uzyskany w Wielkiej Brytanii w 1981 r. W roku 2003 rekord na poziomie 223 buszli z akra (15,048 t/ha) ustanowił Chris Dennison z Nowej Zelandii. W roku 2010, dokładnie 8 marca, ten rekord pobił Michael Solari, właściciel gospodarstwa Otama w Nowej Zelandii. Uzyskał on plon ziarna pszenicy na poziomie 232,64 buszli z akra, co po przeliczeniu na nasze jednostki daje plon 15,636 t/ha.

Ten utrzymujący się przez 5 lat rekord świata był w 2016 r. bity dwa razy przez farmerów w Wielkiej Brytanii. Najpierw nowy rekord na poziomie 16,5 t ziarna pszenicy z hektara ustanowił 24 sierpnia Tim Lamyman w Lincolnshire. W 10 dni później ten rekord pobił o 20 kg/ha Rod Smith w Northumberland uzyskując z plantacji 11,3 ha plon ziarna pszenicy paszowej odmiany Dickens w ilości 16,519 t/ha (przy wilgotności 15%). Ten rekordowy wynik zgłoszony do Księgi Rekordów Guinnessa uzyskała odmiana pszenicy Dickens na ciężkiej glinie w zmianowaniu po fasoli, wysiana 22 września w ilości 330 ziarniaków na mkw.

W roku 2017 r. stawka poszła w górę, bo nowy rekord w plonie pszenicy ustanowiono ponownie w Nowej Zelandii. Odmiana Oakley na niespełna 12-hektarowej działce gospodarstwa Maxine i Erica Watsonów z Ashburton osiągnęła średni plon 16,791 tony z hektara i ten rekord świata trafił do Księgi Rekordów Guinnessa. Eric Watson po raz drugi ustanowił Rekord Guinessa bijąc poprzedni wynik o 607 kg/ha.

Aktualny światowy rekord plonowania pszenicy ozimej ustanowiony w 2020 r. to 17,398 t/ha. Tak wysoko plonującą odmianą jest Kerrin z hodowli KWS.

• Na świecie są różne uwarunkowania klimatyczne i różne priorytety hodowli roślin. Zawsze najważniejszy jest wysoki potencjał plonowania, odporność na agrofagi, a obecnie przy ocieplaniu się klimatu – odporność na stres suszy. W większości gatunków – również w zbożach – dalszy postęp w poziomie plonowania jest możliwy w hodowli odmian hybrydowych. W Polsce znamy odmiany hybrydowe jęczmienia dwóch firm hodowlanych. Wyglądają imponująco, co pokazuje zdjęcie. Ale jak widzimy, rekord plonowania jęczmienia uzyskano na populacyjnej odmianie 2-rzędowej

Aktualny rekord świata w plonowaniu jęczmienia ozimego to 14,2 t/ha

W 2015 r. w gospodarstwie Poplar Grove Farm w Timaru w Nowej Zelandii padł nowy rekord świata w plonowaniu jęczmienia ozimego – to 13,8 t/ha. Ustanowili go 23 stycznia 2015 r. Warren i Joy Darlingsowie, a wynik nadal jest oficjalnym zapisanym w Księdze Rekordów Guinnessa. Wcześniejszy oficjalny rekord świata na poziomie 12,2 t/ha jęczmienia ozimego ustanowił w 1989 r. szkocki farmer Stockton Park.

Ale jest nowy rekord ustanowiony przez rolnika, który w ostatnich latach wyspecjalizował się w biciu rekordów. To hodowca z Lincolnshire Wolds, Tim Lamyman, który w tym roku pobił światowy rekord plonów jęczmienia ozimego z 2015 r. o prawie 0,5 t/ha.

Aktualny rekord świata w plonowaniu jęczmienia ozimego to 14,2 t/ha. Na ten sukces złożyły się bardzo korzystne warunki pogodowe, bardzo intensywna ochrona fungicydowa (w terminach:T0, T1, T2, T3 i T4), nawożenie i wielokrotne dokarmianie łanu, ale przede wszystkim dwurzędowa odmiana KWS Tardis.

Rzepak ozimy z nieoficjalnym rekordem

Tim Lamyman w Lincolnshire Wolds próbował skutecznie bić rekord plonowania pszenicy, ale rekordzistą w tym gatunku był przez zaledwie 10 dni. Udało się mu jednak bić kilka razy jeszcze jeden rekord świata w plonowaniu rzepaku ozimego. Warto dodać, że w styczniu 2015 r. stary rekord świata plonowania rzepaku ozimego wynoszący 6,14 t/ha pobił w Nowej Zelandii Chris Dennison ustawiając poprzeczkę na poziomie 6,31 t/ha. W lipcu 2015 r. Tim Lamyman pobił ten rekord o 0,5 t/ha uzyskując rekordowy plon rzepaku na poziomie 6,7 t/ha. Co ciekawe, wynik ten uzyskał z odmianą populacyjną Picto, ale wysianą w zagęszczeniu sugerowanym dla odmian mieszańcowych (ok. 2,5 kg nasion/ha). Rekordowy plon uzyskano na 8,21-hektarowej plantacji w zmianowaniu po jęczmieniu ozimym z uprawą uproszczoną.

Ten wynik ponownie poprawił Tim Lamyman uzyskując w 2018 r. z odmianą hybrydową Sparrow z 8-hektarowej działki plon nasion 7,01 t/ha i jest to nowy oficjalny rekord świata. Jak podkreśla rolnik – wpływ na ten wynik miał siedmioopryskowy program dokarmiania dolistnego, który pozwolił roślinom zbudować silne korzenie przed zimą i złagodzić wpływ stresu cieplnego latem. W czasie kwitnienia zastosowano dokarmianie nawozem dolistnym bogatym w wapń (CalFlux) i dokarmianie preparatem zawierającym miedź, żelazo, mangan i cynk (XStress).

Jest jednak kolejny nieoficjalny rekord świata ustanowiony w 2019 r. – to plon rzepaku na poziomie 7,19 t/ha, który zebrał w gospodarstwie Richard Budd, rolnik z Kent.

• David Hula, mieszkaniec Charles City w stanie Wirginia, ciągle poprawia światowe rekordy plonowania kukurydzy. W 2019 r. dokonał tego po raz czwarty, pokonując pułap 600 buszli z akra. Hodowcy i rekordzista twierdzą, że potencjał plonowania obecnych mieszańców kukurydzy oscyluje na poziomie 800–850 buszli z akra, a to daje możliwość bicia kolejnych rekordów
  

Jak zbiera się na świecie rekordowe plony korzeni buraka?

W Polsce jeszcze kilka lat temu barierą plonowania buraków w wielu gospodarstwach było ok. 500 q korzeni z hektara. Są rolnicy, którzy uzyskują w Polsce regularne plony w granicach 800 q/ha, a niektórzy przekraczają granicę 1000 q/ha. A jakie zbiera się na świecie rekordowe plony korzeni? Oficjalny rekord świata należy do 65-letniej rolniczki Barbary Becker z Santa Fe w Chile. W 2016 r. zebrała ona z 32-hektarowej plantacji średni plon 196,7 ton buraków cukrowych z hektara przy 16% polaryzacji cukru. Warto dodać, że w tym rejonie uprawy panują zupełnie inne warunki niż w Europie i Polsce. Po pierwsze, plantacja jest ciągle nawadniana, a wegetacja buraków od siewu do zbioru trwa 365 dni. Siew ma miejsce w sierpniu, zbiór w sierpniu następnego roku. Średnia temperatura w okresie wegetacji wynosi 15°C.

Soja najlepiej plonuje w USA

W USA rolnicy zbierają średnio od 40 do 44 buszli nasion soi z akra (czyli niespełna 3 t/ha). Wieloletnim rekordzistą świata w plonowaniu tej rośliny jest Kip Cullers ze stanu Missouri w USA. Regularnie zbiera on średnie plony soi w granicach 100 buszli z akra (ponad 6,6 t/ha). Pierwszy swój rekord świata w plonie soi ustanowił w roku 2007 wynikiem 154,57 buszli z akra (10,312 t/ha). Od 5 lat utrzymuje on rekord świata ustanowiony w 2010 r. Wtedy wysiał on soję w połowie kwietnia 2010 r. i zebrał w ostatnich dniach września. Ustanowiony wtedy przez rolnika oficjalny rekord świata to plon aż 160,6 buszli soi z akra. W przeliczeniu na nasze jednostki, ten rekord świata wynosił 10,715 t/ha nasion soi. Oficjalne rekordy świata wpisywane do Księgi Rekordów Guinnessa muszą być odpowiednio udokumentowane. Bywa zatem, że jest wiele znacznie wyższych nieoficjalnych rekordów świata. W przypadku soi znaleźć można np. komunikat prasowy, który wydał Jerry Stoller, właściciel Stoller USA w Illinois mówiący o plonie 176 buszli soi z akra plantacji nawadnianej w południowym Teksasie. Była też wzmianka w późniejszym okresie o plonie wręcz niewiarygodnym – 214,7 buszli nasion soi z akra (ok. 14,3 t/ha) z innej plantacji nawadnianej w południowym Teksasie. Nikt nie podjął się jednak udokumentowania tych plonów i wpisania do oficjalnych rekordów świata. Oficjalnym rekordzistą jest Randy Dowdy ze stanu Georgia. W 2016 r. uzyskał potwierdzony plon 171,8 buszli nasion soi z akra. W przeliczeniu na nasze jednostki, oficjalny rekord wynosił 11,462 t/ha. Ten rezultat farmer poprawił w 2019 r. uzyskując plon 190,23 buszli nasion soi z akra odmiany Hefty 49X7S (odmiana GMO odporna na glifosat).

W przeliczeniu na nasze jednostki, nowy oficjalny rekord świata wynosi 12,691 t/ha nasion soi. Natomiast za rekord świata plonowania soi na plantacji nienawadnianej uznaje się ubiegłoroczny wynik 148,8 buszli z akra, czyli 9,927 t/ha, który ustanowił Jimmy Frederick, producent soi ze stanu Nebraska.

• Rekordowe plony rzepaku nie są tak imponujące jak pszenicy czy kukurydzy, a nieoficjalnym obecnie rekordem świata jest wynik 7,19 t/ha, który zebrał w gospodarstwie Richard Budd, rolnik z Kent. To dokładnie o tonę więcej niż wynosi zatwierdzony rekord Polski

Kukurydza bije rekord za rekordem

Potencjał plonowania kukurydzy oceniany jest dla warunków Polski na ok. 20 t ziarna z hektara i kilka razy przekracza średnie zbierane plony. Czynnikiem limitującym plonowanie jest woda i współczynnik transpiracji. Upraszczając wyliczenia można przyjąć, że kukurydza mając do dyspozycji 450 mm wody powinna wydać plon ziarna na poziomie 8–8,5 t/ha, a przy dostępności 300 mm wody – 6–6,5 t/ha. Znacznie wyższy potencjał plonowania kukurydza ma w cieplejszych strefach klimatycznych, gdzie można uprawiać odmiany o wysokim FAO.

Światowe, oficjalne, zmierzone i potwierdzone rekordowe plony ziarna kukurydzy biją systematycznie farmerzy z USA. Jednym ze spektakularnych, ale uzyskanych na niewielkiej powierzchni (0,4 akra) był plon 22,5 t ziarna kukurydzy z hektara, zebrany przed laty przez amerykańskiego rolnika, który uprawiał odmianę typu stay green w monokulturze po kukurydzy. Aby uzyskać taki efekt plonowania, zastosował w przeliczeniu na ha łącznie 901 kg NPK i 123 kg S. Rekord ten został już pobity. Z informacji o potwierdzonych rekordach świata wynika, że najwyższym, rekordowym plonem szczyci się od 2002 r. również amerykański rolnik ze stanu Iowa. Uzyskał on średni plon ziarna kukurydzy w ilości 442,14 buszli z akra. Po przeliczeniu na nasze jednostki, rekord wynosił 27,751 t/ha.

Ten rekord utrzymywał się długo, ale potem był kilka razy bity. W roku 2014 pokonano barierę wydajności 500 buszli z akra. Nowy rekord świata wynoszący 503,791 buszli ziarna kukurydzy z akra plantacji nawadnianej uzyskał w 2014 br. Randy Dowdy Valdosta z USA. W USA każdego roku ogłaszany jest konkurs na najwyższe plony kukurydzy i z uwagi na różne technologie (nawadnianie plantacji, uprawa bezorkowa, uprawa pasowa itd.) rekordy bite są w kilku kategoriach. W 2015 r. padła kolejna bariera plonowania kukurydzy. David Hula ze stanu Wirginia uzyskał plon 532 buszli z akra odmiany kukurydzy z hodowli Pioneer. W przeliczeniu na nasze jednostki, rekord wynosił 33,390 t/ha. W 2017 r. David Hula, mieszkaniec Charles City w stanie Wirginia, wybrał do uprawy odmianę P1197AM i ustanowił nowy rekord świata plonu ziarna kukurydzy na poziomie 34,035 t/ha (542,27 buszle z akra).

Ale to już historia. David Hula z plonami nawadnianej kukurydzy w wysokości 616,20 buszli z akra w 2019 r. ustanowił swój czwarty rekord świata, co w przeliczeniu daje aż 38,675 t/ha.
Od trzech lat nie ma informacji, aby ktoś ten wynik poprawił.

Jednostki do własnych wyliczeń:

• 1 akr = 0,404685 ha
• 1 buszel ziarna pszenicy = 27,2 kg
• 1 buszel ziarna kukurydzy = 25,4 kg
• 1 buszel nasion soi = 27 kg
• 1 funt = 453,5933 g

fot. Marek Kalinowski, agriculture.basf.es