Z artykułu dowiesz się
- Jak rozwija się ploniarka zbożówka?
- Jakie szkody powoduje ploniarka zbożówka?
- Jak zwalczać ploniarkę zbożówkę?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Strona główna>Uprawa>Ploniarka zbożówka powoduje ogromne straty w kukurydzy i zbożach. Jak zwalczać szkodnika?
Ploniarka zbożówka powoduje ogromne straty w kukurydzy i zbożach. Jak zwalczać szkodnika?
03.05.2021autor: Marek Kalinowski
W Polsce pod wspólną nazwą ploniarki zbożówki występują dwa gatunki – Oscinella frit i O. pusilla, ale znaczenie gospodarcze, ze względu na dużą liczebność ma głównie pierwszy z nich. Jakie szkody powoduje ploniarka zbożówka i jak można ją zwalczać?
Rozwój ploniarki w dużym stopniu zależy od temperatury i wilgotności powietrza. Lot dorosłych muchówek ma miejsce gdy temperatura powietrza przekracza 9°C. Unikają one dużego nasłonecznienia. W gorące dni chronią się na terenach zacienionych drzewami. W temperaturze powyżej 16°C samice zaprzestają składania jaj. Jaja składane na powierzchni liści są wrażliwe na suszę.
r e k l a m a
Jak można rozpoznać żerowanie ploniarki zbożówki?
Jak wynika z opisu biologii rozwoju i szkodliwości tego szkodnika w poradniku sygnalizatora ochrony zbóż i kukurydzy opracowanego przez naukowców z IOR – PIB w Poznaniu – szkodnik rozwija w roku trzy, cztery pokolenia. Zimuje w stadium larwy we wcześnie wysianych oziminach, samosiewach i różnych gatunkach traw. Na wiosnę w miejscu żeru, larwy zmieniają się w poczwarki. Dorosłe muchówki pojawiają się na polach zbóż w końcu kwietnia oraz w maju i składają jaja u podstawy roślin, na koleoptylach lub dolnych liściach zbóż jarych lub wyjątkowo na słabo rozwiniętych oziminach, a w okresie późniejszym na kukurydzy. Najwięcej jaj składanych jest na roślinach w fazie 2-4 liści. Po upływie 2-4 dni wylęgają się larwy, które przedostają się między pochwami liści do części centralnej rośliny i tu żerują, niszcząc liść sercowy. Rozwój larw w zależności od temperatury trwa 15-30 dni.
Ciało owadów dorosłych ploniarki jest czarne, od strony brzusznej żółte. Skrzydła są przezroczyste, szarawe z tęczowym połyskiem. Długość ciała samic wynosi 1,8-2,0 mm, samców 1,5-1,7 mm. Jaja są wąskie, białe lub kremowe, podłużnie bruzdkowane oraz poprzecznie prążkowane i mają wymiary 0,7 mm, 0,16 mm. Larwa ma długość do 4,5 mm, jest kremowa lub jasnozielona, cylindryczna, z przodu spiczasta, a na końcu zaokrąglona. Bobówka ma kształt wrzecionowaty, barwę ochry lub brunatną, długości około 3 mm.
Przepoczwarczenie następuje w miejscu żeru, a dorosłe muchówki pokolenia wiosennego latają masowo przez miesiąc w czasie kłoszenia się jęczmienia i składają jaja na kłosach jęczmienia i wiechach owsa. W pierwszym przypadku larwy uszkadzają liść sercowy źdźbeł bocznych, co nie powoduje już dużych szkód, w drugim natomiast wnikają do plewki kłosków i niszczą zawiązujące się ziarna.
Najpowszechniej obserwowane w kukurydzy objawy uszkodzeń po ploniarce zbożówce, to nadżerki widoczne w postaci przejaśnień wzdłuż nerwów głównych i często charakterystyczne otworki. Najczęściej widać to na 5. liściu, a czasami na kilku – od 2 do 5
Ploniarka zbożówka uszkadzają stożki wzrostu zbóż i kukurydzę
Ploniarka zbożówka może atakować wszystkie gatunki zbóż i traw, ale szczególnie zagrożone są jęczmień jary i ozimy, owies oraz kukurydza. W młodych roślinach zbóż, jesienią i wiosną, niszczone są liście sercowe, przede wszystkim źdźbeł głównych. Prowadzi to do zamierania całych roślin lub do wytwarzania przez nie dodatkowych pędów bocznych.
Uszkodzony liść sercowy żółknie i daje się go łatwo wyciągnąć z pochwy liściowej. Silnie rozkrzewione rośliny mogą nie wytwarzać pędów generatywnych lub dają słabe kłosy o małej liczbie ziarna. W starszych roślinach jęczmienia i owsa atakowane są górne partie, co prowadzi do uszkodzenia dokłosia, a tym samym uniemożliwia wykłaszanie się roślin lub dochodzi do uszkodzenia pojedynczych kłosków, w których rozwijają się larwy niszcząc zawiązujące się ziarniaki. Nasiona które zdołały się rozwinąć są o ok. 80% lżejsze od zdrowych i nie kiełkują. Z identyfikacją uszkodzeń można się pomylić, bo do żółknięcia liścia sercowego dochodzi także w efekcie żerowania śmietki ozimówki, niezmiarki paskowanej i drutowców oraz wystąpienia takich chorób jak łamliwość źdźbła, zgorzeli podstawy oraz fuzarioz.
Kiedy ploniarka atakuje zasiewy zbóż? O obecności ploniarki możemy przekonać się sprawdzając uszkodzenia liści sercowych w jęczmieniu ozimym i wcześnie sianych pszenicach ozimych. Podstawową metodą śledzenia zagrożenia jest ocena liczebności szkodnika (muchówek) na podstawie odłowów czerpakiem. Takie odłowy trzeba realizować twa, trzy razy w tygodniu. Można też korzystać (zwłaszcza w kukurydzy na etapie jej wschodów) z metody odławiania szkodnika do kolorowych naczyń. Jak wiemy w rzepaku są to żółte naczynia. Do odłowu nalatujących na zboża muchówek ploniarki zbożówki wystawiamy naczynia białe lub fioletowe.
Wskazówką fitofenologiczną rozpoczęcia kontroli lotów muchówek ploniarki zbożówki na gospodarzach zimowych jest zakwitanie mniszka. Nie ma zarejestrowanych środków do zwalczania ploniarki, ale jeżeli pojawią się to progiem ekonomicznej szkodliwości w zbożach jest stwierdzenie średnio 6 larw ploniarki zbożówki na 100 roślinach.
- W przypadku zagrożenia kukurydzy ploniarką zbożówką, w ostatnich latach można było wykonać zabieg nalistny zwalczający szkodnika w okresie rozwijania przez rośliny trzeciego liścia. Niestety, aktualnie nie ma zarejestrowanych do tego insektycydów
W jaki sposób można zwalczać ploniarkę zbożówkę?
W kukurydzy najczęściej i najsilniej uszkadzany jest piąty liść. Larwy żerując w roślinie stopniowo przesuwają się ku górze docierając do stożka wzrostu. Jego wygryzienie lub podcięcie skutkuje cebulowatym grubieniem szyjki korzeniowej oraz wybijaniem kilku pędów bocznych. Przy późnym żerowaniu szkodnika może on uszkadzać zawiązki przyszłych wiech, co prowadzi do ich szczerbatości. Uszkodzone przez larwy rośliny są te bardziej podatne na patogeny będące sprawcami głowni guzowatej i głowni pylącej kukurydzy.
Z metod agrotechnicznych najważniejsze jest unikanie uprawy zbóż po sobie oraz izolacja przestrzenna od traw i kukurydzy. Liczebność szkodnika ogranicza opóźnianie siewu zbóż ozimych, a przyspieszanie siewu zbóż jarych oraz mechaniczne zabiegi uprawowe, niszczenie samosiewów i zbilansowane nawożenie. Liczebność ploniarki może być jednak ograniczana przy okazji stosowania zapraw nasiennych oraz zabiegów chemicznych skierowane przeciwko innym szkodnikom zbóż. W kukurydzy zalecane jest stosowanie zaprawy insektycydowej i w razie potrzeby zabieg nalistny w fazie 3 liści.
Najprostszą metodą ograniczania ploniarki i zapobiegania stratom było stosowanie insektycydowych zapraw nasiennych. Do niedawna było to proste, bo najprostszą metodą ograniczania ploniarki i zapobiegania stratom było stosowanie zaprawy nasiennej Mesurol.
Niestety zawarta w produkcie substancja czynna metiokarb zniknęła jakiś czas temu z rynku. Wypadły też z rynku sprawdzone w kukurydzy środki nalistne (Proteus 110 OD, Ptolemeusz 110 OD) w okresie rozwijania przez rośliny trzeciego liścia (BBCH 13), którymi w rejonach corocznego, silnego występowania ploniarki zbożówki można było ją zwalczać w podanym wyżej terminie bez prowadzenia analiz roślin na obecność jaj.Sytuacja jest zatem trudna, bo nie ma insektycydów z zapisaną w etykiecie rejestracją na ploniarkę zbożówkę. Można oczywiście oczekiwać, że jakieś działanie ograniczające szkodnika mają zaprawy insektycydowe zarejestrowane w kukurydzy w celu ograniczania drutowców oraz zachodniej kukurydzianej stonki korzeniowej.
Larwy żerując w roślinie stopniowo przesuwają się ku górze i docierają do stożka wzrostu. Jego wygryzienie lub podcięcie skutkuje cebulowatym grubieniem szyjki korzeniowej i wybijaniem kilku pędów bocznych. Przyczyną krzewienia się kukurydzy może być zatem ploniarka zbożówka, ale nie tylko
Marek Kalinowski
Zdjęcia: Marek Kalinowski
Marek Kalinowski
Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”
<p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; font-size: medium; font-family: Cambria;">Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”.</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a