Rolnicy od lat apelowali o zmiany w programie azotanowym

Wieloletnie zabiegi PZPRZ, ale i redakcji „Tygodnika Poradnika Rolniczego”, dotyczące zmiany programu azotanowego w aspekcie podejścia do wiosennego terminu nawożenia zakończyły się sukcesem. Rada Ministrów przyjęła projekt rozporządzenia w sprawie „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”, opracowanego przez Ministerstwo Infrastruktury.

Wdrożenie Programu działań wynika z realizacji dyrektywy azotanowej, zgodnie z którą dokument ten podlega przeglądowi i aktualizacji co 4 lata. W 2022 r. rozpoczęto prace nad aktualizacją Programu działań obowiązującego od 2018 r. W wyniku przeprowadzonych analiz i prac, uzupełniono kilka ważnych kwestii, chociaż w środowisku ekspertów od nawożenia i praktyków rolników kilka spraw nadal wymaga uelastycznienia.

Najważniejszy jest elastyczny termin nawożenia azotem

Dobre i te zmiany. A najważniejsza to, że wprowadzono elastyczny wiosenny termin nawożenia w okresie od 1 lutego do 1 marca.  Bardziej normalnie powinno być za rok, bo termin rozpoczęcia stosowania nawozów, po wejściu w życie Programu działań, powiązany jest z przejściem średniej dobowej temperatury w kolejnych 5 dniach przez próg 3°C dla roślin zasianych jesienią, upraw trwałych, upraw wieloletnich i trwałych użytków zielonych oraz 5°C dla pozostałych upraw.

W nowym rozporządzeniu zaktualizowano wskaźniki produkcji nawozów naturalnych i zawartego w nich azotu (dodano nowe grupy, takie jak osły, bawoły, lamy, alpaki) oraz uporządkowano podział na grupy technologiczne dla innych gatunków. Uwzględniono także zasady obliczania produkcji nawozów naturalnych w przypadku otwartego systemu utrzymania.

Nowe maksymalne dawki nawozów azotowych dla wybranych upraw rolniczych

Zaktualizowano także sposób obliczania maksymalnych dawek nawozów azotowych dla niektórych upraw, takich jak m.in.:

• kukurydza uprawiana na zieloną masę,
• kapusta włoska,
• konopie włókniste,
• len włóknisty
• oraz szparagi.

Uzupełniono wartości pobrania azotu dla użytków zielonych, w zależności od kategorii agronomicznej gleby oraz zawartości materii organicznej gleby.

Dodano równoważniki nawozowe dla ścieków przeznaczonych do rolniczego wykorzystania i komunalnych osadów ściekowych, pozwalające na uwzględnienie tych źródeł azotu w bilansach.

Gdzie rolnik może sprawdzić czy może już zacząć nawożenie azotem?

Wykaz powiatów, w których nastąpiło przejście średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 3°C i powiatów, w których nastąpiło przejście średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 5°C, jest publikowany codziennie po wejściu w życie rozporządzenia na stronie internetowej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – PIB: Agrometeo IMGW

Pamiętajmy, że IMGW – PIB informuje jedynie o przejściu dobowej temperatury przez próg. Nie jest to jednoznaczne z możliwością wcześniejszego stosowania nawozów azotowych. To jest jeden z warunków, a pozostałe określają inne przepisy zapisane w Programie działań (nie można stosować nawozów na glebę zamarzniętą, podtopioną, pokrytą śniegiem itd.). Jak było z tą elastycznością stosowania azotu w lutym br. sprawdzałem te dane na bieżąco.

Pierwszym miejscem na mapie od 15 lutego było miasto Koszalin. To mała pociecha, bo gospodarstw w obrębie miasta nie ma. Z każdym dniem sukcesywnie zaświecały się na mapie żółte kolory kolejnych powiatów, w których można było stosować nawozy azotowe w oziminach czy użytkach zielonych. Dotyczyło to głównie woj. dolnośląskiego, opolskiego, lubuskiego, łódzkiego, małopolskiego, podkarpackiego, wielkopolskiego, świętokrzyskiego, pomorskiego i zachodniopomorskiego.

Co istotne w poniedziałek 27 lutego w woj. dolnośląskim w czterech powiatach pojawił się kolor zielony, co w skrócie oznacza, że można tu stosować nawożenie azotem także pod uprawy jare.

Jednak w pozostałych województwach nawożenie azotem nie było jeszcze możliwe. Szkoda, bo patrząc na to co dzieje się za oknem, na polach tych województw praktyka pokazuje, że nowe uelastycznione przepisy są za mało elastyczne. Niestety, kolejny ich przegląd, weryfikacja i zmiany są możliwe za 4 lata.

Pokazujemy powyżej mapę z wykazem powiatów, w których nastąpiło przekroczenie średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 3°C (to te na żółto) oraz przez przez próg 5°C (powiaty zaznaczone zielonym kolorem).

Przepisy przejściowe

Na wniosek Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyjęte rozporządzenie wprowadza przepisy przejściowe odnoszące się do dotychczasowych wyliczeń powierzchni/pojemności miejsc do przechowywania nawozów naturalnych oraz planowania nawożenia azotem. Zgodnie z § 2. przyjętego rozporządzenia:

W przypadku zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych płynnych lub płyt do gromadzenia i przechowywania nawozów naturalnych stałych, których budowę lub przebudowę rozpoczęto lub które nabyto przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, obliczenia wymaganej pojemności lub powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych wykonane na podstawie przepisów dotychczasowych uznaje się za spełniające wymagania określone w rozdziale 1.4 w ust. 4–6 załącznika do rozporządzenia.

Plany nawożenia azotem albo obliczenia maksymalnych dawek azotu opracowane albo wykonane przed dniem wejścia w życie rozporządzenia na podstawie przepisów dotychczasowych zachowują ważność do dnia 31 grudnia 2023 r.

Marek Kalinowski