Z artykułu dowiesz się
- Jaką dynamikę wzrostu plonów kukurydzy obserwowano na przestrzeni ostatniego stulecia?
- Co ma największy wpływ na wyniki przyrostu plonu ziarna na przestrzeni ostatnich lat?
- Co odgrywa kluczową role w doborze odmiany?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Nawet 2,5 t/ha więcej kukurydzy dzięki odpowiedniemu terminowi siewu
15.11.2019autor: Marek Kalinowski
Wstępne wyniki plonowania odmian kukurydzy w doświadczeniach porejestrowych i porównawczych COBORU ze zbiorów w br. nie są jeszcze opublikowane. Z niecierpliwością czekamy na te dane i jak tylko się pojawią, wyciągniemy z nich wnioski. Zobaczymy, które z odmian w tych trudnych warunkach suszowych plonowały najwyżej i najwierniej w latach badań.
Niedawno prezentowaliśmy wyniki pokazowego zbioru odmian ziarnowych podczas Dni Kukurydzy w Skrzelewie, ale tam rywalizowały mieszańce tylko jednej firmy. Dziś przedstawię wyniki ciekawych analiz nie tyle między odmianami, co grupami wczesności odmian, a także informacje o postępie hodowlanym w tym gatunku.
Ciągły wzrost plonu w uprawie kukurydzy
W USA w okresie od ok. 1865 r. do ok. 1930 r., kiedy panowały odmiany populacyjne, notowano średnie przyrosty plonów ziarna kukurydzy rzędu 1 kg/ha/rok. Cały ten okres wzrost plonowania wyniósł ok. 65 kg/ha, co tak naprawdę mieści się w granicach błędu statystycznego. Rewolucję w plonach dała hodowla mieszańcowa. Po zastąpieniu odmian populacyjnych mieszańcami czteroliniowymi (DC) w okresie od ok. 1930 r. do ok. 1960 r., notowano w USA średnie przyrosty plonów ziarna kukurydzy rzędu 63,1 kg/ha/rok. Kolejny postęp dały mieszańce pojedyncze (SC) – w USA w latach od ok. 1960 do 1990 r. przyrosty plonów ziarna sięgały 113,2 kg/ha/rok. Lata 90. ubiegłego wieku, to kolejny skok hodowlany, dynamiczny rozwój biotechnologii i mieszańce genetycznie modyfikowane kukurydzy. Za sprawą tych odmian od lat 90. ubiegłego wieku do mniej więcej 2004 r. w USA przyrosty plonów ziarna kukurydzy sięgały 207,2 kg/ha/rok. Takiego postępu w hodowli nie notuje się w żadnej innej roślinie.
r e k l a m a
Dane na temat rosnącego plonowania kukurydzy zbiera się od 1950 r. również we Francji. We Francji w okresie między rokiem 1951, a 2007 r. średni przyrost plonu ziarna kukurydzy sięgał 138,5 kg/ha/rok. Dynamika wzrostu była różna. W okresie od 1951 r. do 1978 r. wynosiła 136,5 kg/ha/rok; w okresie od 1978 r. do 1990 r. – 136 kg; w okresie od 1990 r. do 2007 r. – 117 kg/ha/rok.
A jakie są przewidywania wpływu postępu hodowlanego na plonowanie kukurydzy w Polsce? Dzięki analizie informacji zbieranych przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych, możemy przedstawić, jak rosną plony kukurydzy w Polsce. Przyrost plonów ziarna kukurydzy w 20-leciu od 1981 r. do 2000 r. wynosił w doświadczeniach COBORU 182 kg/ha/rok. Późniejsze wyliczenia obejmujące okres od 1995 r. do 2009 r. wykazały przyrost plonu na poziomie 128 kg/ha/rok. Z ciągłego postępu w hodowli kukurydzy wynika, że za 10 lat średnie plony ziarna z hektara powinny być w Polsce o ok. 1,3 t/ha wyższe od tych zbieranych dzisiaj.
Postęp i zmiana klimatu
Z innych polskich opracowań naukowych wynika, że w latach od 1972 do 1997 r. śednioroczny przyrost plonów ziarna wyniósł 1,01 dt/ha, a średnioroczny spadek wilgotności ziarna 0,31%. W tym 25-letnim okresie nastąpił przyrost plonów ziarna o 44%. W użytkowaniu na kiszonkę średnio co roku przyrost plonu ogólnego suchej masy wyniósł 1,70 dt/ ha, a w całym 25-leciu plony suchej masy zwiększyły się o 35%. Co roku zawartość suchej masy w roślinach wzrastała średnio o 0,5%.
Oczywiście na te wyniki największy wpływ miał postęp hodowlany, ale też duże zmiany w stosowanych technologiach uprawy, nawożenia i ochrony. Spory wpływ miało także ocieplenie się klimatu, co w polskich warunkach spowodowało przyspieszenie siewów. Jak mówił na jednej z konferencji prof. Tadeusz Michalski – termin siewu kukurydzy w okresie ostatnich 15 lat przyspieszył w Polsce aż o 20 dni. Daje to o 20 dni dłuższą wegetację i umożliwia uprawę kukurydzy ziarnowej w całym kraju. Do możliwości bardzo wczesnego siewu kukurydzy trzeba jednak podchodzić z umiarem. Połowa kwietnia, to aktualnie właściwy i dla wielu rejonów optymalny termin siewu (dane plonowania odmian z siewu w czterech różnych terminach w Tabeli 1).
| Tabela 1. Wpływ terminu siewu na parametry i wielkość plonu kukurydzy | |||
| Termin siewu | Masa 1000 ziaren (g) | Wilgotność ziarna (%) | Plon ziarna (t/ha) |
| I (15 IV) | 279,4 | 39,3 | 13,3 (100%) |
| II (25 IV) | 274,4 | 40,7 | 13,0 (98%) |
| III (5 V) | 271,9 | 40,6 | 12,9 (97%) |
| IV (15 V) | 250,8 | 45,3 | 10,8 (81%) |
| Źródło: prezentacja prof. Tadeusza Michalskiego | |||
Najwierniejsze średnio wczesne odmiany
Mimo ocieplenia klimatu Polska jest w strefie granicznej z klimatem przejściowym. Dlatego kluczową rolę w doborze odmiany odgrywa wczesność wyrażona liczbą FAO. Historia plonowania kukurydzy z ostatnich lat wskazuje, aby do uprawy na ziarno nie wybierać w Polsce odmian najpóźniejszych, bo ujemna korelacja wczesności do plonowania jest w Polsce przełamywana (dane w Tabeli 2). Te dane z 2010 r. mogą wydawać się archiwalne (także pochodzą z prezentacji prof. Tadeusza Michalskiego), ale każdy plantator może sięgnąć do świeższych opracowań COBORU i średnio w wieloleciu wyciągnąć podobne wnioski. Faktem jest, że odmiany późniejsze mają najwyższy potencjał plonowania, ale w polskich warunkach mają niższą pewność plonowania i trudno ten potencjał wykorzystać. Wybierać trzeba do uprawy w Polsce odmiany średnio wczesne, a nawet wczesne, które zdążą uzyskać do końca wegetacji dojrzałość technologiczną przy niskiej wilgotności ziarna w czasie zbioru.
Z badań wynika, że odmiany średnio późne plonują w Polsce (w sprzyjających warunkach) o 4–5 q/ha wyżej od odmian średnio wczesnych, ale średnio w wieloleciu wymagają wyższych kosztów związanych chociażby z dosuszeniem ziarna i później schodzą z pola, utrudniając uprawę pożniwną. Przy wyjątkowo korzystnej pogodzie dają oczywiście lepszą opłacalność, ale zdarza się to raz na kilka sezonów. Bywają też lata, że odmian średnio późnych nie da się zebrać do końca jesieni, a zbiór zimowy wiąże się zwykle z dużym porażeniem kolb fuzariozą i stratami z tytułu osypywania ziarna.
| Tabela 2. Wyniki doświadczeń PDO z odmianami kukurydzy w 2010 r. w podziale na grupy wczesności świadczące o przełamaniu ujemnej korelacji wczesności do plonu | ||||
| Cecha | Wczesne | Średnio wczesne | Średnio późne | |
| Kukurydza kiszonkowa | Plon zielonej masy q/ha | 534 | 541 | 530 |
| % s.m. w plonie | 31,9 | 32,3 | 32,1 | |
| Plon suchej masy q/ha | 169,3 | 172,7 | 168,8 | |
| Udział kolb w % s.m. | 53,7 | 54,8 | 53,7 | |
| Kukurydza ziarnowa | Plon ziarna | 92,7 | 96,3 | 99,9 |
| Wilgotność ziarna | 30,5 | 30,9 | 32,2 | |
| Indeks plonowania | 232 | 235 | 230 | |
Źródło: prezentacja prof. Tadeusza Michalskiego
Marek Kalinowski
Zdjęcie: Pixabay
Zdjęcie: Pixabay
Marek Kalinowski
Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”
<p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; font-size: medium; font-family: Cambria;">Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”.</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a