Do uprawy na najwcześniejszy zbiór nadają się wyłącznie odmiany bardzo wczesne i wczesne. O ekonomii tej produkcji decyduje termin zbioru, a ten znacznie przyspiesza podkiełkowywanie sadzeniaków.

Bulwy podkiełkowane można sadzić wcześniej 

Poza wyborem dobrej odmiany (warto porównać cechy zestawione w tabeli) w uprawie ziemniaków na wczesny zbiór dużą rolę odgrywa podkiełkowywanie sadzeniaków. Ten zabieg w temperaturze 12–15°C z dostępem światła (150 luksów) przez 8–10 godzin na dobę, przy optymalnej wilgotności powietrza na poziomie 80–90% i zakładanym zbiorze w 60 dni od wysadzenia, powinien trwać 6–8 tygodni. Jeżeli planujemy zbiór plonu po 75 dniach od posadzenia, podkiełkowywanie powinno trwać 4–6 tygodni, a przy zbiorze odmian bardzo wczesnych po dojrzeniu bulw podkiełkowywać powinniśmy sadzeniaki przez 4 tygodnie.

Bulwy podkiełkowane można sadzić wcześniej, w mniej ogrzaną glebę (6–8°C), a ponadto rośliny wschodzą nawet o tydzień wcześniej niż z sadzeniaków niepoddanych takiemu zabiegowi. To ważne, bo najwyższe ceny młodych ziemniaków utrzymują się krótko, a zatem liczy się każdy dzień.

• Wschody odmian bardzo wczesnych ziemniaka rozpoczynają się po ok. 16–20 dniach od posadzenia

Wczesne wejście w tuberyzację

Prawidłowo rozwijające się rośliny bardzo wczesnych odmian ziemniaka wschodzą po 16–20 dniach, a po kolejnych 14–20 dniach od wschodów wchodzą w fazę tuberyzacji, która trwa 5–10 dni. Dzienny przyrost masy zawiązanych bulw na powierzchni hektara wynosi u tych odmian od 0,7 do 1 tony i mocno zależy od architektury łanu. Pożądana i optymalna architektura w uprawie na najwcześniejszy zbiór to uzyskanie 300–350 tys. pędów/ha.

Łatwo obliczyć, że aby osiągnąć zadowalający plon ogólny ok. 17 t/ha, w którym będzie ok. 15 t/ha plonu handlowego, ziemniaki potrzebują od zakończenia tuberyzacji jeszcze 20 dni. Z przedziałów trwania poszczególnych faz rozwoju wynika, że opłacalny plon handlowy ziemniaków młodych na wczesny zbiór możemy uzyskać w sprzyjających warunkach po 50 dniach, ale czasami dopiero po 70 dniach.

• Nawet jeżeli nie zamierzamy uprawiać ziemniaków do handlu na najwcześniejszy zbiór, o zabiegu podkiełkowywania warto pomyśleć przy ich sadzeniu na własny użytek. Do tego zabiegu na sadzeniakach najlepiej nadają się skrzynki ażurowe, przez które światło pobudzające kiełki dociera do niższej warstwy bulw

W momencie sadzenia kluczowa jest temperatura gleby

Od pojawienia się na rynku pierwszych młodych ziemniaków, każdy kolejny dzień przynosi w handlu spadek ich ceny. W uprawie ziemniaków na bardzo wczesny zbiór decyduje odmiana i warunki meteorologiczne, przede wszystkim termiczne i odpowiednia ilość opadów.

Kluczowa jest w momencie sadzenia temperatura gleby a potem, po wschodach, temperatura powietrza. Z tego względu do uprawy ziemniaków na bardzo wczesny zbiór najlepsze są gleby szybko ogrzewające się, a zatem lżejsze gleby mineralne i mineralno-próchniczne. Warto pamiętać też, że na terenach urzeźbionych znacznie szybciej ogrzewają się gleby na polach o wystawie południowej.

Właściwym terminem wysadzania bulw w uprawie na bardzo wczesny zbiór jest moment, kiedy temperatura gleby mierzona na głębokości 10 st. C przez 3–5 dni przed sadzeniem wynosi ok. 6 st. C (gdy plantacja jest obsadzona sadzeniakami podkiełkowanymi i będzie prowadzona wg standardowej technologii). Z tych powodów są rejony (Polska Środkowa, Południowo-Zachodnia i Południowo-Wschodnia) od lat wyspecjalizowane w uprawie ziemniaków na najwcześniejszy zbiór.

Ziemniaki młode występują na ogół w typie B

Do uprawy na najwcześniejszy zbiór nadają się przede wszystkim te odmiany, które bardzo wcześnie wchodzą w fazę tuberyzacji (wiązanie bulw). Tę cechę mają dobrze ukształtowaną niemal wszystkie odmiany bardzo wczesne, ale też większość odmian wczesnych, a także średnio wczesna odmiana Irga, poszukiwana przez konsumentów aglomeracji warszawskiej. Plenność takich odmian na wczesny zbiór jest mniejsza niż plenność na koniec wegetacji. Odmiany predysponowane do uprawy na bardzo wczesny zbiór różnią się pod względem smaku, kształtu, barwy i typu kulinarnego.

Ziemniaki młode występują na ogół w typie B (wszechstronnie użytkowy) lub AB (sałatkowy do wszechstronnie użytkowego). Trzeba mieć to na uwadze przy wyborze odmiany. Planując np. zbiór bardzo wczesny i godząc się na znacznie mniejszy plon handlowy niż 15 t/ha, warto wybierać odmiany o kształcie kulistym. Nawet przy mniejszej wadze bulwy kuliste wyglądają atrakcyjnie i na większe od bulw odmian o kształcie wydłużonym.

• Przy wyborze odmian do uprawy na najwcześniejszy zbiór ważne jest uwzględnienie preferowanego przez rynek typu kulinarnego i ważnych cech morfologicznych bulw

fot. Marek Kalinowski

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 49/2022 na str. 22. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.