- Jakich minerałów najczęściej brakuje w glebie?
- Co może spowodować niedobór siarki w uprawie rzepaku?
- W jakich glebach mamy niedobór magnezu?
Te dwa makroelementy są w żywieniu roślin niezwykle ważne i nie powinniśmy stawiać ich na drugim planie za azotem, fosforem i potasem. Najprostszym sposobem na interwencyjne dostarczenie roślinom tych pierwiastków jest oczywiście dokarmianie dolistne, ale rośliny potrzebują znacznie więcej siarki i magnezu, niż jesteśmy w stanie dostarczyć tą drogą.
Największe zapotrzebowanie na siarkę wykazuje rzepak
Oczywiście jeden i drugi pierwiastek wprowadzamy do gleby z obornikiem, przy regulowaniu odczynu pH dolomitem i w wielu nawozach wieloskładnikowych. W dalszym ciągu dla wielu rolników stosowanie siarczanu magnezu w formie stałej wydaje się luksusem z uwagi na koszt. Większość rolników mając świadomość wysokich potrzeb pokarmowych roślin w stosunku do siarki i magnezu interwencyjnie podaje je w formie dolistnej. Jeszcze raz podkreślę – dla roślin to za mało.
Największe zapotrzebowanie na siarkę wykazuje rzepak i inne rośliny kapustowate. Niewystarczająca ilość siarki w uprawie rzepaku powoduje słabe zawiązywanie łuszczyn, spadek zawartości tłuszczu oraz wzrost podatności łuszczyn na choroby. W drugiej kolejności zapotrzebowania na siarkę należy rozpatrywać pszenicę konsumpcyjną, a w trzeciej rośliny o względnie małym jednostkowym zapotrzebowaniu, lecz produkujące dużą biomasę: buraki cukrowe, kukurydza, ziemniaki i użytki zielone. Dobre zaopatrzenie roślin w siarkę jest plonotwórcze, poprawia jakość plonów, a także zwiększa odporność na ataki szkodników i chorób.

- Rzepak na każdą tonę plonu nasion pobiera 20 kg siarki. Niedobór tego pierwiastka rośliny pokazują chlorozami międzynaczyniowymi najmłodszych liści (tkanka wokół nerwów pozostaje zielona). Podobne objawy dotyczą niedoboru azotu i magnezu, ale te dotykają starszych liści
Siarka przez liście pobierana jest wolno
Nawożenie siarką trzeba stosować odpowiednio wcześnie, pamiętając jednocześnie, że wykonując interwencyjne dokarmianie dolistne roślin siarczanem magnezu niewiele wskóramy ponieważ jony siarki z tego nawozu i tak muszą spłynąć do gleby i będą pobrane przez korzeń. Siarka przez liście pobierana jest wolno i w niedużych ilościach.
Zgodnie z zasadami zrównoważonego nawożenia, stosowanie nawozów siarkowych powinno być poprzedzone rozpoznaniem stanu odżywienia roślin albo wiedzą o zasobności gleby w siarkę.
Dostarczenie roślinom odpowiedniej ilości siarki znacząco poprawia efektywność azotu i dlatego dawki siarki trzeba ustalać w kontekście nawożenia azotem. Badania dowodzą, że niedobór 1 kg siarki może zablokować pobieranie od 9 do 15 kg azotu, a zatem, przy braku siarki w glebie wielkość dawki tego pierwiastka należy dopasować do dawki azotu w proporcji jak 1:15.
Jednostkowe pobranie siarki przez rośliny uprawne jest różne i wynosi wg prof. Witolda Grzebisza: zboża kłosowe – 3,75 kg S/t (owies, jęczmień), do 4,5 kg S/t (pszenica, pszenżyto), kukurydza – 5,00 kg S/t, siano łąkowe – 3,00 kg S/t, rzepak – 20,0 kg S/t. Uwzględniając jednostkowe pobranie siarki przez rośliny i zawartość siarki w glebie można ustalić dawkę nawozową pod poszczególne rośliny. Na przykład, przy zawartości w glebie od średniej do bardzo niskiej wysokość dawki siarki wyniesie: pod zboża 25–35 kg S/ha, kukurydzę 40–60 kg S/ha, rzepak 50–75 kg S/ha, buraki cukrowe 40–60 kg S/ha, bobowate 75–85 kg S/ha, użytki zielone 60–70 kg S/ha.
Magnez buduje chlorofil i napędza fotosyntezę
Niedobory magnezu nasilają się na glebach kwaśnych i piaszczystych, na glebach wapiennych i kwaśnych świeżo wapnowanych, a także na glebach z wysoką zasobnością w przyswajalny potas i nawożonych formą amonową i amidową azotu. Magnez jest szczególnie ważnym pierwiastkiem dla buraków, rzepaku, ziemniaków i zbóż. Spośród zbóż najwięcej tego składnika pobiera owies. Badania naukowe potwierdzają, że nawożenie magnezem zwiększa pobieranie azotu, a także korzystnie oddziałuje na transport i gromadzenie fosforu w nasionach. Rośliny pobierają magnez począwszy od kiełkowania, aż do końca wegetacji.
Szybkim sposobem na chwilowe zaspokojenie potrzeb roślin w stosunku do magnezu i siarki jest stosowanie dokarmiania roślin 5% roztworem siedmiowodnego siarczanu magnezu. Znając zasobność gleby i apetyt roślin wyliczone zapotrzebowanie na siarkę i magnez najlepiej jest pokryć w nawożeniu podstawowymi nawozami zawierającymi te składniki albo stosując łatwo rozpuszczalne siarczany magnezu.
Wyraźne niedobory magnezu będącego podstawowym składnikiem chlorofilu i pierwiastkiem kluczowym dla fotosyntezy ujawniają się przy dużym jego deficycie i najczęściej w okresie wypłukujących go dużych opadów i na glebach lekkich.
Niedoborowe objawy w postaci chlorozy międzynaczyniowej (nerwy są silnie zielone, a jasnozielone są przestrzenie liści między nerwami) najpierw pojawiają się na liściach starszych, a dopiero później występują na liściach młodych. Na roślinach jednoliściennych zaobserwować można charakterystyczne marmurkowate plamy na liściach, zwłaszcza w obrębie unerwienia, z brunatnymi nekrozami rozpoczynającymi się od wierzchołków liści. U roślin dwuliściennych występują plamy na liściach, które przybierają barwę pomarańczową i z tego względu objawy są określane mianem tygrysowatości liści.
W zaawansowanym stadium niedoboru u buraka cukrowego następuje żółknięcie bądź chloroza pomiędzy nerwami, a czasami nekroza całej blaszki liściowej. W ziemniakach niedobór ma postać czarnych plam na liściach, w rzepaku starsze liście mają przebarwienia żółte lub czerwonopurpurowe, przy czym łodygi pozostają nadal zielone.

- W zbożach ciemne skupienia chlorotyczne biegnące wzdłuż nerwów liści starszych (określane jako perełkowatość lub marmurkowatość) i żółknięcie wierzchołków liści to oznaki niedoboru magnezu
Marek KalinowskiZdjęcia: Marek Kalinowski