Z artykułu dowiesz się
- Jak rozwija się chrząszcz skrzypionek ?
- Jak zwalczać chrząszcza skrzypionka ?
- Jakie uszkodzenia niesie za sobą żerowanie chrząszcza skrzypionka ?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Chrząszcz skrzypionek - objawy, zwalczanie i monitoring
29.04.2020autor: Marek Kalinowski
To, czy nasilenie szkodników zbóż i innych roślin będzie duże, zależy od tego, jak są dla nich dobre warunki termiczne na początku wiosny. Rozwojowi skrzypionek sprzyja ciepła pogoda w maju.
Skrzypionki mogą powodować lokalnie bardzo duże straty zeskrobując miękisz z całych liści w kilka dni. Po zakończeniu wegetacji przez zboża nie gardzą liśćmi kukurydzy.
Rozwój chrząszcza skrzypionka
Chrząszcze skrzypionek zimują w ściółce, darni lub między korzeniami. Według biologii tych szkodników opracowanej w Instytucie Ochrony Roślin –PIB w Poznaniu, chrząszcze skrzypionki zbożowej (Oulema melanopus) i skrzypionki błękitek (Oulema gallaeciana) pojawiają się wiosną na roślinach żywicielskich (głównie jęczmień, pszenica, pszenżyto i owies, rzadziej plantacje żyta), gdy temperatura powietrza przez 2–3 dni przekracza około 10°C.
r e k l a m a
Żerowanie chrząszczy skrzypionek (żer uzupełniający) w sprzyjających warunkach rozpoczyna się w II dekadzie kwietnia, po czym po kopulacji samice składają jaja (trwa to od połowy maja do połowy czerwca). Jaja długości około 1 mm, koloru miodowożółtego składane są na górnej stronie blaszki liściowej zbóż wzdłuż nerwów pojedynczo lub po kilka w jednym rzędzie.
Po upływie około dwóch tygodni, z jaj wylęgają się larwy (są brunatnożółte z kulistą czarną głową, a całe ich ciało pokryte jest lepkim śluzem i kałem), które wyjadają tkankę miękiszową wzdłuż nerwów liścia.
Kolejnym etapem rozwoju jest stadium poczwarki (skrzypionka zbożowa przepoczwarcza się w glebie na głębokości ok. 5 cm, a skrzypionka błękitek na roślinach w piankowych kokonach), które trwa około 12 dni. Po przepoczwarczeniu chrząszcze skrzypionek żerują jeszcze przez jakiś czas na trawach i samosiewach, po czym kryją się na zimowanie. W ciągu roku rozwija się jedno pokolenie.
Szkodliwość żerujących chrząszczy skrzypionek na liściach zbóż polega na niszczeniu tkanki miękiszowej liści, w wyniku czego powstają wyraźne, podłużne otwory wzdłuż nerwów w różnych partiach liścia. Szkody wyrządzane przez chrząszcze nie mają znaczenia gospodarczego.
- Chrząszcze skrzypionki błękitek (na zdjęciu) są nieco mniejsze od skrzypionki zbożowej – długość ich ciała wynosi 3,5–4 mm. Pokrywy skrzydeł są ciemnoniebieskie (granatowe) z metalicznym połyskiem. Przedplecze i nogi są czarne. Larwy skrzypionki błękitek przepoczwarczają się na roślinach w piankowych kokonach. Kokony spotyka się na górnej powierzchni liści, w pochwach liściowych i kłosach (rzadziej także na źdźbłach poniżej liścia flagowego i na dokłosiach). Chrząszcze skrzypionki zbożowej mają natomiast zielonkawe lub niebieskawe pokrywy skrzydeł o metalicznym połysku. Przedplecze i nogi mają czerwone (czerwonordzawe). Stopy i 11-członowe czułki są czarne. Długość ciała wynosi 4–5 mm. Przepoczwarczenie larw skrzypionki zbożowej odbywa się w glebie w kokonach na głębokości do 5 cm
Larwy powodują największe uszkodzenia na najważniejszych liściach
Stadium szkodliwym o znaczeniu gospodarczym są larwy, które niszczą górną epidermę (skórkę) liścia i tkankę miękiszową, natomiast skórka dolna pozostaje nieuszkodzona. Po pewnym czasie dolna skórka blaszki liściowej zasycha i bieleje. W wyniku żerowania skrzypionek liście zbóż zabrudzone są lepką substancją i kałem larw. Najgorsze jest to, że larwy powodują największe uszkodzenia na najważniejszych liściach – podflagowym i flagowym.
Naukowcy szacują, że jedna larwa skrzypionki może zniszczyć do 3,5 cm2 powierzchni liścia. Kilka larw na liściu jest w stanie zeskrobać cały miękisz. Biorąc pod uwagę fakt, że w sprzyjających warunkach jedna samica skrzypionki może złożyć nawet do 300 jaj zagrożenie jest olbrzymie.
Kiedy chrząszcze odbywają żer regeneracyjny i kopulują ze sobą, należy systematycznie dokonywać obserwacji. To może mieć miejsce już za kilka dni. Stwierdzenie 10–15 chrząszczy na 1m2 w uprawach pszenicy ozimej daje podstawę do przewidywania większej liczebności larw na obserwowanej plantacji. Powtórną lustrację należy przeprowadzić w czasie wylęgu larw. Powinna ona dać odpowiedź co do lokalizacji miejsca masowego ich wystąpienia i szacunkowej liczebności. W tym celu należy w zależności od wielkości pola analizować od 100 do 150 źdźbeł w różnych punktach pola (po 10 źdźbeł wybranych losowo z każdego punktu).
Decyzję o potrzebie chemicznego zwalczania należy podejmować indywidualnie dla każdej plantacji, uwzględniając ekonomiczny próg szkodliwości. W przypadku skrzypionek wynosi on:
- 1–2 larwy na 1 źdźble pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego i żyta,
- 1 larwa na 2–3 źdźbła jęczmienia ozimego i jarego, pszenicy jarej, pszenżyta jarego i owsa.
Według zaleceń IOR – PIB w Poznaniu, zwalczanie skrzypionek przeprowadza się w okresie kiedy na plantacjach zbóż następuje masowy wylęg larw z masowo składanych jaj i jednocześnie obserwowane są larwy obu gatunków wielkości około 4 mm z najwcześniej złożonych jaj. Oba stadia rozwojowe określają optymalny termin zwalczania skrzypionek.
- Jedna larwa skrzypionki (zbożowej i błękitek) może zniszczyć do 3,5 cm2 powierzchni liścia. Kilka larw na liściu jest w stanie zeskrobać z niego cały miękisz
- Uwaga! Chrząszcze skrzypionki zbożowej z powodu czerwonego przedplecza teoretycznie można pomylić przy identyfikacji z pożytecznym drapieżcą omomiłkiem (na zdjęciu) zjadającym mszyce
Zwalczanie szkodników
W zwalczaniu szkodników roślin ważnym zagadnieniem jest poszanowanie środowiska i ochrona sprzymierzeńców rolnika – naturalnych wrogów szkodników. To ważne również przy zwalczaniu skrzypionek. Dlatego, nie należy podejmować zabiegów, jeżeli pojaw szkodnika nie jest liczny i towarzyszy mu pojaw gatunków pożytecznych.
Zawsze przed decyzją o zabiegu chemicznym warto uwzględnić ograniczenie powierzchni zabiegu do zabiegów brzegowych lub punktowych, jeżeli szkodnik nie występuje na całej plantacji. Zalecane jest stosowanie mieszanin środków ochrony roślin i nawozów płynnych (przebadanych połączeń), co ogranicza liczbę wjazdów na pole i zmniejsza mechaniczne uszkadzanie roślin. Trzeba chronić gatunki pożyteczne poprzez unikanie stosowania insektycydów o szerokim spektrum działania i zastępować je środkami selektywnymi.
Należy też prawidłowo dobierać termin zabiegu tak, aby nie powodować wysokiej śmiertelności owadów. Jeżeli nie mamy innego wyjścia i konieczny jest oprysk – bardzo ważne jest dokładne zapoznanie się z treścią etykiety–instrukcji stosowania dołączonej do każdego środka ochrony roślin i przestrzeganie informacji w niej zawartych. Okres prewencji dla pszczół jest informacją o oddziaływaniu środka także na inne owady pożyteczne.
- W ostatnich latach bezpieczną ostoją dla skrzypionek staje się też kukurydza. To znacznie ułatwia im znalezienie najlepszego pokarmu do żeru regeneracyjnego chrząszczy i potem dogodnych miejsc składania jaj przez samice
Marek Kalinowski
Zdjęcia: Marek Kalinowski
Marek Kalinowski
Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”
<p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; font-size: medium; font-family: Cambria;">Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”.</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a