Z artykułu dowiesz się
- Jakie metody biologiczne wykorzystywane są w ochronie roślin?
- Jakie biopreparaty dostępne są w Polsce?
- Jaki grzyb skutecznie ogranicza sprawcę zgnilizny twardzikowej?
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Biologiczna ochrona roślin – jak to działa?
24.11.2019autor: Marek Kalinowski
Obowiązujące zasady integrowanej ochrony roślin promują wykorzystanie metod biologicznych, hodowlanych, agrotechnicznych, a na końcu środków chemicznych. Segment biopreparatów rośnie i mają zastosowanie w zwalczaniu wielu chorób i szkodników roślin.
W produktach biologicznych wykorzystywane są wirusy, grzyby, bakterie i feromony. Dziś pokażemy kilka przykładów ciekawych preparatów, ale zaczniemy od drapieżców szkodników. Niektóre gatunki trzeba introdukować, ale wiele z nich jest w środowisku i warto o nie zadbać.
Drapieżne owady w walce z insektami w uprawach
W Polsce przykładem udanej introdukcji było sprowadzenie w latach 30. ubiegłego wieku pasożyta ośca korówkowego w celu zwalczania zawleczonej wcześniej do naszego kraju bawełnicy korówki. Największe zastosowanie w ograniczaniu liczebności szkodników w uprawach polowych znajduje dziś pasożyt jaj owadów motyli kruszynek (Trichogramma spp.). Kruszynek jest małą błonkówką o wielkości 0,4–0,8 mm i składa swoje jaja do jaj bardzo dużej liczby szkodników, w tym bardzo groźnej w uprawie kukurydzy omacnicy prosowianki. Olbrzymie korzystne znaczenie ma w rolnictwie obecność biedronek. Ich żarłoczność jest imponująca. Dorosła biedronka siedmiokropka (Coccinela septempunctata) zjada w ciągu doby od 90 do 240 mszyc, a larwa tej biedronki w okresie rozwoju zjada od 100 do ponad 1900 mszyc.
r e k l a m a
Ten potencjał biedronek kusił naukowców do introdukcji w Europie jeszcze bardziej wydajnych biedronek azjatyckich. To niestety zły przykład, którego konsekwencje ponosimy. Biedronka azjatycka (Harmonia axyridis) sprowadzona w latach 60. do Europy m.in. do Francji, na Białoruś i Ukrainę wymknęła się spod kontroli, występuje obecnie na terenie całej Europy, w tym i w Polsce, a jej szkodliwy wpływ na różne elementy środowiska nie został jeszcze dogłębnie poznany. Ściągnięcie biedronki azjatyckiej wynikało z udanych wcześniej introdukcji owadów pożytecznych. Należy jednak pamiętać, że sprowadzanie na nowe tereny obcych gatunków, oprócz niezaprzeczalnych korzyści, może nieść ze sobą zagrożenie dla miejscowej entomofauny pożytecznej i prowadzić do nieodwracalnych zmian w środowisku.
- Duże wszechstronne wykorzystanie w walce ze szkodnikami ma kruszynek. Skutecznie zwalcza omacnicę prosowiankę i w kukurydzy wykłada się go w formie zawieszek
Preparaty biologiczne zawierające wirusy i feromony
Z biopreparatów zawierających wirusy w Polsce do stosowania dopuszczone są Carpoviruvine Super SC i Madex Max. Obydwa oparte są na baculolovirusach i przeznaczone do zwalczania owocówki jabłkóweczki w sadach jabłoniowych. Produkowane są również biopreparaty wirusowe zalecane do ograniczania liczebności innych szkodników.
W celu ograniczania szkodników do zastosowania mamy także preparaty biologiczne z feromonami. Od niedawna sadownicy mogą korzystać z kilku ciekawych produktów pod nazwą: Isomate CLS (na owocówkę jabłkóweczkę i zwójki w jabłoniach, gruszach, czereśniach i wiśniach), Isomate CTT (na owocówkę jabłkóweczkę w jabłoniach), Isonet Z (na przeziernika porzeczkowca w czarnej porzeczce). Jest to seria japońskich produktów biologicznych działających na zasadzie blokowania rozmnażania szkodników sadowniczych w formie zawieszek (dyspenserów) zawierających feromony. Produkty powodują dezorientację samców i nie dochodzi do zapłodnienia samic.
Bakterie przeciwko owadom i grzybom
Najszersze zastosowanie w biologicznym zwalczaniu szkodników znalazły dawno temu biopreparaty zawierające bakterie Bacillus thuringiensis. Bakteria B. thuringiensis charakteryzuje się wytwarzaniem toksycznego kryształu, powodującego paraliż przewodu pokarmowego owada, który traci apetyt aż do całkowitego zaprzestania zerowania. Następuje rozłożenie ścianek jelita, co umożliwia przedostanie się do jamy ciała owada bakterii, które rozmnażają się, prowadząc do jego śmierci. Endotoksyna jest skuteczna tylko przy kreślonym pH jelita i może być stosowana w odniesieniu do szkodników, których pH jest odpowiednie dla działania endotoksyny.
Od wielu lat na polskim rynku z pewnymi przerwami dostępny jest biopreparat Novodor SC zawierający bakterie B. thuringiensis var. tenebrionis zalecany do biologicznego zwalczania larw stonki ziemniaczanej w ziemniakach. Stosowany w gospodarstwach ekologicznych nie znalazł szerszego zastosowania w integrowanych technologiach produkcji. Natomiast Serenade ASO jest mikrobiologicznym środkiem grzybobójczym o działaniu kontaktowym, zawierającym szczep QST 713 bakterii Bacillus subtilis, przeznaczonym do stosowania w uprawie truskawki, marchwi, sałaty, pomidora, papryki oraz oberżyny (bakłażana) przeciwko chorobom grzybowym.
Na polskim rynku pojawiła się bardzo ciekawa biologiczna zaprawa do sadzeniaków ziemniaka o nazwie Proradix. Cel stosowania tej biologicznej zaprawy zawierającej opatentowany szczep Pseudomonas sp. DSMZ 13134 i zarejestrowanej jako fungicyd, to rizoktonioza ziemniaka (sprawca Rhizoctonia solani). Wiadomo jednak, że preparat silnie ogranicza także parcha srebrzystego i parcha zwykłego. Rizoktonioza jest groźną chorobą ziemniaka i do tej pory na rynku polskim w zasadzie można było ochronić przed nią ziemniaki zaprawami chemicznymi. Jednak dostępność i tych produktów jest ograniczona. Proradix otwiera rolnikom zupełnie nowe możliwości ochrony ziemniaków i co ważne – ochrony także w gospodarstwach ekologicznych produkujących. Wiosną występuje najgroźniejsza forma rizoktoniozy powodująca gnicie kiełków.
Preparaty na bazie grzybów kontra zgnilizna twardzikowa
W Polsce aktualnie są zarejestrowane biopreparaty przeznaczone do zwalczania grzybów chorobotwórczych roślin uprawnych na bazie pasożytniczych grzybów. Przykładem jest Contans WG biologiczny fungicyd zawierający zarodniki naturalnie występującego w glebie grzyba Coniothyrium minitans. Contans WG działa selektywnie na zarodniki przetrwalnikowe grzybów Sclerotinia powodujących zgniliznę twardzikową na warzywach, tytoniu, rzepaku i roślinach ozdobnych. Ten biologiczny produkt jest w ochronie rzepaku droższy od fungicydów zarejestrowanych do zwalczania zgnilizny twardzikowej, ale wielu plantatorów rzepaku sięga po ten skuteczny preparat. Ogranicza on bowiem sprawców tej choroby już w glebie, a nie na roślinach. Przy dużym zagrożeniu zgnilizną twardzikową w gospodarstwach, gdzie rzepak i inne kapustne mają zbyt duży udział w strukturze zasiewów Constans WG jest najlepszym rozwiązaniem.
Drugi przykład to Polyversum WP zawierający oospory grzyba Pythium oligandrum występującego w niewielkim nasileniu w naszych warunkach i jest przeznaczony do ochrony strefy korzeniowej truskawki oraz pomidorów, papryki, ogórka i sałaty przed chorobami pochodzenia glebowego powodujących fytoftorozę, zgorzel podstawy łodygi, fuzariozę oraz zgniliznę twardzikową. Biopreparat ten jest również zalecany do stosowania w uprawach małoobszarowych m.in. w ochronie papryki uprawianej w polu, fasoli szparagowej, pietruszki korzeniowej, kapust: pekińskiej i głowiastej, a także ogórka polowego.
- Biedronka siedmiokropka to sprzymierzeniec rolnika. Niestety, sprowadzono w dobrej wierze do Europy także biedronkę azjatycką. Historia pokazuje, że to był błąd
Marek Kalinowski
Zdjęcia: Marek Kalinowski
Zdjęcia: Marek Kalinowski
Marek Kalinowski
Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”
<p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0.0001pt; font-size: medium; font-family: Cambria;">Zastępca redaktora naczelnego „Tygodnika Poradnika Rolniczego” i szef działu „Agroporady”.</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a