r e k l a m a
Partnerzy portalu
12 zasad udanego międzyplonu na zielony nawóz
15.07.2023autor: Tomasz Czubiński
Powszechnie uważa się, że międzyplony zabierają wodę z gleby. Tymczasem umiejętnie prowadzone są w stanie ją oddać, a nawet wyciągnąć z głębszych warstw oraz akumulować w rozkładającej się masie. Przedstawiamy 12 zasad, którymi należy kierować się w uprawie międzyplonów na zielony nawóz.
1. Mieszaj gatunki
Międzyplon lepiej spełni swoją funkcję tylko wtedy, gdy jest to mieszanka co najmniej 2–3 gatunków, należących do różnych rodzin botanicznych. Dzięki temu ich korzenie rozwijają się w różny sposób i pozorują w glebie naturalną bioróżnorodność, poprawiając jednocześnie jej strukturę. Powoduje to w konsekwencji pobudzenie życia biologicznego i naturalną walkę z patogenami glebowymi oraz ułatwia mineralizację resztek.
2. Unikaj gatunków spokrewnionych
W skład mieszanki międzyplonowej nie powinny wchodzić gatunki spokrewnione lub te same, co uprawiane w płodozmianie. Przykładowo, jeśli na polu planujemy rzepak, to nie powinniśmy siać gorczycy, rzodkwi czy kapusty abisyńskiej, jeśli planujemy słonecznik, to nie należy siać olejarki abisyńskiej. W zmianowaniu ze zbożem dopuszczalny jest fitosanitarny owies, ale powinniśmy unikać innych roślin zbożowych.
r e k l a m a
3. Niespokrewnione też przenoszą choroby
Sprawę doboru składu mieszanki komplikuje ryzyko przenoszenia chorób powodowanych przez patogeny polifagiczne na gatunkach roślin niespokrewnionych z uprawianymi w zmianowaniu. Najważniejsze zagrożenia, jakie są realne to facelia przed ziemniakiem, która pozwala przetrwać wektorom wirusa
czopowatości oraz gatunki dwuliścienne (szczególnie grubołodygowe), jak słonecznik i bobik na polu, na którym wystąpiła zgnilizna twardzikowa, gdyż pozwalają one na rozwój w glebie grzybni sprawcy tej choroby, a przy wczesnym siewie międzyplonów na rozwój przetrwalników w łodygach.
4. Herbicydy w przedplonie
Zwracaj uwagę na zastosowane herbicydy w roślinie przedplonowej, zwłaszcza o działaniu z gleby. Dotyczy to szczególnie wiosennego zastosowania, ponieważ czas od ich zastosowania do siewu międzyplonu jest bardzo krótki. W niektórych przypadkach przed siewem międzyplonu konieczna jest głębsza orka. Jeśli zastosowane środki wykluczają siew konkretnych gatunków, to lepiej z nich zrezygnuj, zwłaszcza po suchym lecie, kiedy substancja nie rozłożyła się wystarczająco.
5.Odpowiedni termin siewu
Termin siewu międzyplonu dostosuj do pory, kiedy będzie likwidowany. Jeśli po nim planowana jest ozimina, to powinien on być jak najwcześniejszy, aby pole zazieleniło się i rośliny wytworzyły w miarę dużą masę zieloną oraz korzeni. W przypadku pozostawienia międzyplonu do wiosny termin lepiej nieco opóźnić, aby łan nie wyrósł ponad 40–50 cm wysokości. Poza tym zbyt wczesny termin siewu to ryzyko wytworzenia przez gatunki z międzyplonu płodnych nasion, które będą zachwaszczały uprawę następczą.
6. Mieszaj w czasie siewu
W przypadku mieszanek nasiona mają najczęściej różne rozmiary. W czasie ich siewu podczas drgań maszyn następuje rozwarstwienie ich na frakcje w zbiorniku siewnika i z czasem zamiast mieszanki mamy wysiane pasy z dominacją poszczególnych gatunków. Dlatego na większych powierzchniach nasiona mieszaj w czasie siewu.
7. Porządnie zasiej
Aby międzyplon spełnił swoją funkcję, musi być zasiany taką techniką jak roślina w plonie głównym. Siew rzutowy z wymieszaniem agregatem możliwy jest dla gatunków dobrze wschodzących, takich jak gorczyca czy facelia. Gatunki o większych nasionach, takie jak strączkowe czy słonecznik, muszą być dobrze przykryte glebą, aby woda podsiąkała do nasion i tutaj lepiej sprawdzają się siewniki rzędowe, ewentualnie wałowanie pola po siewie rzutowym i wymieszaniu nasion z glebą.
8. Ogranicz ochronę chemiczną
Międzyplon stanowi element uzupełnienia bioróżnorodności. Szkodniki, które na nim pojawiają się, najczęściej mszyce, nie stanowią już dużego zagrożenia (nie dotyczy zagrożenia wirusami), a na nich mogą swobodnie rozwijać się ich wrogowie naturalni, jak biedronki, bzygi, złotooki, biegaczowate, a także ptaki owadożerne.
Dzięki temu te pożyteczne organizmy nabierają sił do zimowania.
9. Nie przeoruj naraz
W technologii uprawy roli za pomocą pługa lub z wykorzystaniem głęboko działającej talerzówki większa masa międzyplonu powinna być wprowadzana do gleby w taki sposób, aby nie tworzyła w glebie grubej warstwy materii organicznej. W przeciwnym przypadku duże jej skupiska butwieją, zamiast mineralizować się równomiernie oraz tworzą trudną do przebicia przez korzenie sfilcowaną matę. Zjawisko to potęguje zalegająca przed siewem międzyplonu na powierzchni gleby warstwa słomy z rośliny przedplonowej. Dlatego jeśli mamy znaczną ilość masy organicznej do przyorania, powinna ona być najpierw zwałowana lub pocięta talerzówką, a następnie wymieszana kultywatorem na głębokość ok. połowy orki. Dopiero po tym zabiegu i odczekaniu co najmniej kilku dni może ona być przyorana, czy ponownie głębiej wymieszana talerzówką. Możliwa jest także uprawa bez odwracania roli za pomocą grubera. Umożliwi to także lepszą mineralizację resztek i uwolnienie z nich zakumulowanych składników pokarmowych w całym profilu warstwy ornej.
10. Uzupełnij azot
Pamiętaj, że wprowadzenie dużej ilości materii organicznej, zwłaszcza jeśli nie ma w międzyplonie gatunków bobowatych, powoduje czasowe zachwianie stosunku C : N. Zasiane po międzyplonie rośliny wymagają większej o 10–20 kg/ha dawki startowej azotu, która zostanie oddana na dalszym etapie wegetacji i pozwoli na obniżenie kolejnego nawożenia. Warunkiem powodzenia jest jednak uregulowane pH gleby.
11. Mulcz gromadzi się na powierzchni
Pozostawienie resztek międzyplonu na powierzchni gleby chroni ją przed erozją wietrzną i wodną. Zwykle na wierzchu jest tylko część materii organicznej, ale z czasem
dżdżownice wprowadzą ją w głąb gleby. Trzeba jednak pamiętać, że w systemie bezorkowym z czasem doprowadzimy do dużych różnic w zawartości próchnicy między warstwą powierzchniową a głębszą i konieczne może okazać się raz na kilka lat głębsze mieszanie, np. orka.
12. Ryzyko wschodów w uprawie następczej
Zawsze jest ryzyko, że w uprawie następczej pojawią się wschody gatunków zasianych w międzyplonie. Ma to miejsce zwłaszcza jeśli zasiany międzyplon kiełkował poniżej oczekiwań (późniejsze kiełkowanie zdeponowanego banku nasion) lub międzyplon zakwitł i dojrzał, a w konsekwencji wydał płodne nasiona. To ostatnie ma miejsce przy
zbyt wczesnym siewie gatunków o krótkim okresie rozwoju, jak np. gryka, gorczyca, groch. Kłóci się to z ideą zakwitania międzyplonu dla zapylaczy. Należy wówczas mieć na uwadze dobór herbicydów do stosowania w uprawie następczej, ukierunkowanych na gatunki z międzyplonu lub jeśli ich nie ma, unikanie siewu po międzyplonie gatunków o małej liczbie dopuszczonych herbicydów.
Rys. Katarzyna Krajewska na podstawie Shutterstock
Tomasz Czubiński
<p>redaktor „top agrar Polska”, specjalista w zakresie ochrony, uprawy i nawożenia roślin</p>
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a