Od sprawnego odbioru ziarna z kombajnu zależy czas, w jakim uda się skończyć żniwa. Czas to pieniądz, dlatego przed zbiorami warto przemyśleć różne warianty pracy w transporcie. Ich wyznacznikiem przeważnie jest kombajn. Na dużych areałach jednocześnie pracuje kilka kombajnów, a w mniejszych gospodarstwach zazwyczaj żniwuje jedna maszyna, choć to wcale nie ułatwia sprawnego transportu, bo często brakuje odpowiedniej liczby przyczep. Liczy się uniknięcie przestojów kombajnu – bo to stracony czas rolnika, szczególnie dla usługodawcy.

Czy wystarczy przyczep?

Liczba potrzebnych przyczep zależy od ich pojemności i odległości, jaką trzeba pokonać do gospodarstwa. Nie chodzi tu tylko o czas spędzony „w drodze”, lecz także o cenne minuty poświęcone na rozładunek. W łańcuchu transportowym często zawodzi wydajność urządzeń rozładunkowych w gospodarstwie. Rozważmy kilka wariantów organizacji żniwnego transportu w dwóch wariantach:

• rozładunku ziarna w magazynie płaskim,
• rozładunku ziarna do silosu pionowego za pomocą przenośnika pneumatycznego (dmuchawy).

Zakładamy, że na polu będzie pracował kombajn o wydajności 1 ha/godz., wyposażony w zbiornik o pojemności 4 m3 (ok. 3 t), a średni plon ziarna wynosi 6 t/ha. Przy takich założeniach zbiornik kombajnu trzeba opróżnić dwa razy w ciągu godziny. Zakładając dalej, że ładowność przyczepy to 6 t, a pole jest oddalone od gospodarstwa o 5 km, zaś zestaw transportowy jedzie ze średnią prędkością 15 km/godz., pokonanie drogi w dwie strony zajmie 40 minut.

W wariancie pierwszym czas rozładunku w magazynie płaskim może wynosić 10 min. W wariancie drugim załadunek ziarna przenośnikiem pneumatycznym o wydajności ok. 8 t/godz. do silosu pionowego może potrwać nawet godzinę. Łączny czas cyklu obiegu zestawu transportowego wyniesie 110 min, przy wariancie rozładunku w magazynie płaskim oraz 160 min przy rozładunku za pomocą dmuchawy. Zatem wydajność zestawu transportowego, składającego się z ciągnika i przyczepy o ładowności 6 ton wyniesie kolejno 3,3 t/godz. w wariancie pierwszym i 2,2 t/godz. w drugim wariancie.

Żeby zapewnić ciągłą pracę kombajnu, w pierwszym przypadku należy mieć przygotowane dwa zestawy transportowe, w drugim przypadku trzy środki transportu.

Wydajny kombajn

Weźmy także pod uwagę następujący przykład, gdy na polu będzie pracował kombajn o wydajności 2 ha/godz., wyposażony w zbiornik o pojemności 8 m3 (ok. 6 t), a średni plon ziarna wynosi 6 t/ha.

Przy takich założeniach zbiornik kombajnu trzeba opróżnić dwa razy w ciągu godziny. Zakładając dalej, że mamy cztery przyczepy o ładowności 12 t, a pole jest oddalone od gospodarstwa o 5 km, a zestaw transportowy jedzie ze średnią prędkością 15 km/godz., pokonanie drogi w obie strony zajmie 40 min.

W wariancie pierwszym rozładunek w magazynie płaskim może trwać 10 min. W wariancie drugim załadunek ziarna przenośnikiem pneumatycznym o wydajności ok. 8 t/godz. do silosu pionowego może potrwać nawet 2 godziny.

Łączny czas cyklu obiegu zestawu transportowego wyniesie 110 minut przy wariancie rozładunku w magazynie płaskim oraz 110 min przy rozładunku za pomocą dmuchawy. Zatem wydajność zestawu transportowego, składającego się z ciągnika i przyczepy o ładowności 12 ton wyniesie kolejno 6,5 t/godz. w wariancie pierwszym i 3,0 t/godz. w drugim wariancie.  Żeby zapewnić ciągłą pracę kombajnu, w pierwszym przypadku należy mieć przygotowane dwa zestawy transportowe, w drugim cztery przyczepy o ładowności 12 t.

Wąskie gardło

Z podanego przykładu można wnioskować, że głównym czynnikiem warunkującym liczbę zestawów transportowych koniecznych do ciągłej pracy kombajnu jest wydajność przyjęciowa bazy magazynowej.

Jeśli silos pionowy załadowujemy dmuchawą, której wydajność jest ograniczona, warto zaplanować jej wymianę, np. na przenośnik ślimakowy lub w przypadku baterii silosów – na kosz zasypowy z wydajnym przenośnikiem kubełkowym. Taka modernizacja bazy magazynowej usprawni rozładunek ziarna, co poprawi wydajność środków transportowych i zapobiegnie przestojom kombajnu. Jeśli mamy do dyspozycji kilka przyczep o różnych pojemnościach, najlepiej napełnianie rozpocząć od najmniejszej, ponieważ jej rozładunek trwa najkrócej.

Przyczepy przeładunkowe

Na wielkoobszarowych plantacjach szczególnie ważne jest kompleksowe zaplanowanie logistyki transportu ziarna z pola do miejsca magazynowania lub bezpośrednio do skupu. Ich właściwy dobór pozwoli na uzyskanie dużej wydajności i obniżenie kosztów produkcji.

U dużych producentów często w łańcuchu logistycznym transportu ziarna występują przyczepy przeładunkowe. Są to maszyny specjalistyczne, służące głównie do odbioru ziarna zbóż, kukurydzy, roślin oleistych i innych upraw nasiennych z kombajnu oraz transportu na samochody ciężarowe lub inne środki transportu.

 Przyczepy przeładunkowe znajdują zastosowanie tam, gdzie wjazd ciężkiego transportu samochodowego na pole jest niemożliwy, a kombajny muszą pokonać znaczne odległości, aby opróżnić zbiorniki. Ponadto wykorzystanie tych przyczep wskazane jest w przypadku niewystarczającej liczby przyczep, które mogą pracować na polu.

Dzięki szybkiemu przeładunkowi, bez konieczności dojazdu kombajnu do zestawu transportowego, przyczepy te umożliwiają oszczędność do 30% czasu pracy kombajnu lub kilku kombajnów. To znaczna pomoc w gorącym okresie prac.  Pojemność przyczep przeładunkowych może wynosić nawet 45 m3, a wydajność przenośnika ślimakowego do rozładunku ok. 5 ton na minutę.

Pojemność zbiornika ziarna największych kombajnów zbożowych przekracza 10 000 l, a największe przyczepy przeładunkowe mogą pomieścić nawet cztery zbiorniki takiego kombajnu. W przypadku łańcucha logistycznego transportu ziarna u dużych producentów najsłabszym ogniwem jest więc rozładunek zbiornika kombajnu. Zastosowanie przyczepy przeładunkowej rozwiązuje ten problem i eliminuje przestoje.

dr Dawid Wojcieszak

UP w Poznaniu