Do obserwacji owadów w pomieszczeniach magazynowych przydatne jest dodatkowe oświetlenie (np. latarka) oraz lupa lub szkło powiększające. Należy zwracać również uwagę na skupiska przędzy, przypominające gęstą pajęczynę, pod którymi często przebywają gąsienice moli lub omacnicy spichrzanki.

Przydatne pułapki

Przydatnym narzędziem w wykryciu szkodników w pustych pomieszczeniach magazynowych mogą być różnego rodzaju pułapki.

Zastosować można pułapki feromonowe (wabiące zapachem) lub działające typowo mechanicznie. Wzbogacone dodatkowo atraktantami, np. kawałkiem pokarmu stają się skuteczniejsze. Pierwsze z nich służą głównie do wykrywania motyli (mklik, mól ziarniak, omacnica spichrzanka). Pułapki mechaniczne sprawdzają się bardziej przy wykrywaniu chrząszczy (wołki, trojszyki i inne).

W pustych magazynach świetnie sprawdzą się pułapki podłogowe. Bardzo dobrym narzędziem do wykrycia szkodników są sita z oczkami różnej wielkości.  Zmiecione z powierzchni magazynowej zanieczyszczenia należy w pierwszej kolejności poddać oględzinom, a następnie przesiać przez drobne sito i ponownie przejrzeć.

Procedurę tę warto zastosować również po zabiegu dezynsekcji pustego magazynu. Możemy się wówczas wstępnie zorientować czy zwalczanie było skuteczne.

Zadbaj o czystość

Dokładne posprzątanie magazynu powinno być pierwszą i podstawową czynnością przed przyjęciem do niego nowego ziarna, niezależnie czy przechowujemy go w silosach (blaszanych lub betonowych), czy w zwykłym magazynie płaskim.

Pozostałości wcześniej przechowywanych plonów mogą być źródłem infekcji dla nowych partii ziarna. Nawet niewielkie ilości ziarna pozostawione w szczelinach, na elementach konstrukcyjnych i w narożnikach pomieszczeń stanowią poważne zagrożenie dla nowych partii zboża. Dlatego zanieczyszczenia powinny być usunięte z magazynów przed ich ponownym napełnieniem.

Oprócz pozostałości ziarna z magazynu należy usunąć też kurz, pajęczyny oraz inne zanieczyszczenia, w których mogą ukryć się szkodniki. Stanowią one też rezerwuar zarodników grzybów powodujących pleśń.

Pozornie pustym, nieoczyszczonym magazynom nie poświęca się specjalnej uwagi i poziom zabezpieczeń przed szkodnikami bywa często niski. Jednak również w czasie gdy magazyn pozostaje pusty, drogi wejścia szkodników (wsypy, otwory wentylacyjne, okna oraz inne) należy odpowiednio zabezpieczać. Szkodniki magazynowe, takie jak gryzonie czy mające zdolność lotu owady chętnie wnikają do takich pomieszczeń, zwabione resztkami ziarna lub nawet samym zapachem, utrzymującym się jeszcze długo po opróżnieniu magazynu.

Zniweczony wysiłek

Dbając o czystość magazynów należy również pamiętać o utrzymaniu w czystości innych urządzeń (suszarni, taśmociągów itp.), środków transportu (przyczepy) oraz zbioru (kombajny), mających kontakt z plonem. Pozostawienie w lub na nich ziarna z poprzedniego sezonu może przekreślić wysiłki włożone w dezynsekcję pustych magazynów.

W urządzeniach mogą zalegać resztki ziarna, które nie są w żaden sposób chronione przed szkodnikami. Jeżeli trafią do magazynów wraz z nową partią ziarna, mogą stać się źródłem infekcji i dotkliwych strat. Pamiętać też trzeba o opakowaniach (np. workach), w których mogą być transportowane mniejsze partie ziarna. One również mogą stać się źródłem zakażenia dla świeżego plonu.

Dezynsekcja magazynu

Szkodniki magazynowe, takie jak rozkruszki i owady są niewielkie i mogą zostać przeoczone przy inspekcjach i oczyszczaniu powierzchni magazynowych. Larwy oraz formy dorosłe szkodników potrafią się ukryć w niedostępnych miejscach. Należy zatem również pamiętać, że ważnym zabiegiem przed przyjęciem nowej partii ziarna jest profilaktyczna dezynsekcja powierzchni magazynu.

Elementy magazynów można opryskać insektycydami kontaktowymi, jednak zdecydowanie lepszą metodą jest zastosowanie świec dymnych lub fumigantów. Fumigacja (rozpylanie toksycznego gazu – fosforowodór) oraz świece dymne dają lepszy efekt zwalczania niż oprysk, gdyż gaz dociera do wszystkich zakamarków magazynów.

Ponadto działa również na stadia szkodników trudne do zwalczenia insektycydami kontaktowymi, tj. jaja i larwy ukryte wewnątrz ziarniaków oraz jaja złożone w innych miejscach w magazynie (stadium jaja z uwagi na niewielką wymianę gazową z otoczeniem jest szczególnie trudne do unieszkodliwienia).

Decydując się na świece dymne lub fumiganty nie podnosimy niepotrzebnie wilgotności w pomieszczeniach (jak ma to miejsce przy stosowaniu oprysków opartych na wodzie), tym samym zmniejszamy ryzyko pojawienia się grzybów pleśniowych. Wykonanie zabiegów profilaktycznej dezynsekcji pustych pomieszczeń magazynowych najlepiej powierzyć wyspecjalizowanym firmom DDD.

Zamknięte pomieszczenia przy stosowaniu środków ochrony roślin stanowią duże zagrożenie dla niedoświadczonego użytkownika, tym bardziej że wykorzystywane w nich preparaty charakteryzują się zwykle wyższą szkodliwością w porównaniu ze środkami ochrony roślin stosowanymi na polach. Lista dopuszczonych do stosowania środków, które można wykorzystać do odkażania pustych przestrzeni magazynowych dostępna jest na stronie internetowej MRiRW.

Co ważne, zabieg fumigacji może być wykonany tylko przez profesjonalnych użytkowników, którzy ukończyli odpowiednie szkolenie.

O terminie najbliższych szkoleń można dowiedzieć się w ODR lub na stronie Polskiego Stowarzyszenia Pracowników DDD (www.deratyzacja.com.pl). Niestety, koszt takiego szkolenia często przekracza tysiąc złotych.

Jak opryskiwać?

Oprysk pustych pomieszczeń, przy zastosowaniu preparatów zawierających np. pirymifos metylowy powinien być przeprowadzony przy użyciu ręcznego lub spalinowego opryskiwacza plecakowego. Cienką warstwą cieczy należy pokryć sufit, ściany i podłogi magazynu. Lepiej nie stosować preparatu na elementy metalowe, gdyż pirymifos metylowy może spowodować ich korozję.

Preparaty zawierające pirymifos metylowy można też stosować do odymiania pustych pomieszczeń magazynowych. Jednak przed wykonaniem zabiegu trzeba uszczelnić pomieszczenie. Jedna świeca dymna wystarcza na magazyn o kubaturze 500 m. Po zapaleniu świecy dym wznosi się do góry w formie kolumny, a po dotarciu do dachu lub sufitu stopniowo opada i osiada równomiernie na wszystkich powierzchniach w pomieszczeniu.

Oprócz zarejestrowanych środków ochrony roślin, dopuszczonych do stosowania w pustych magazynach, na rynku dostępne są tzw. biocydy. Są to substancje nieprzeznaczone do kontaktu z żywnością i surowcami do jej wytworzenia. Nie zostały przebadane pod kątem wpływu na magazynowane produkty i należy zachować szczególną ostrożność przy ich stosowaniu i zawsze przestrzegać zasad opisanych w etykiecie.

dr Tomasz Klejdysz

Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu