Nie ma dwóch identycznych obór, dlatego krajowi i zagraniczni producenci oferują bogatą paletę wozów paszowych, z obszernym asortymentem opcji wyposażenia, tak by spełniały indywidualne wymogi gospodarstw. Od lat prym wiodą jedno- i dwuślimakowe wozy pionowe. Oprócz ceny ich zaletą jest szybkie rozdrobnienie i wymieszanie nawet całych bel sianokiszonki. System cięcia jest mniej intensywny, dzięki czemu nawet zbyt długie mieszanie nie zniszczy struktury TMR. Atutem tej konstrukcji jest szeroki wybór miejsc zadawania mieszanki:

• z przodu,
• po bokach czy z tyłu.

Do wyboru mamy również wozy o poziomym systemie mieszania. Cechuje je z reguły intensywne rozdrabnianie i możliwość wyposażenia w tylny frez załadowczy. Rozwiązań jest co niemiara, dlatego od początku warto przemyśleć, czego będziemy od nowego sprzętu oczekiwać. W większości wozów paszowych możemy tak modyfikować konstrukcję, by dobrać ją do potrzeb każdego obiektu. Nawet jeśli mamy ciasne i niskie budynki, można znaleźć odpowiedni model.

Każdy producent oferuje wiele opcji wyposażenia wozów. Dodatkowe noże docinające, własna hydraulika, wzmocnienie kosza, zestaw kamer czy magnes to chętnie wybierane przez rolników rozwiązania.

Z danych ARiMR wynika, że wśród średnich i dużych gospodarstw (powyżej 10 krów) dominują te ze stadem od 11 do 50 szt. (44 tys.) oraz od 51 do 200 szt. – 6,2 tys. gospodarstw (top bydło str. 6). Dlatego zapytaliśmy producentów o to, jaki powinniśmy wybrać wóz właśnie dla stada 50 i 150 krów.

Odpowiednia pojemność zbiornika na TMR

Kluczowy jest wybór właściwej pojemności zbiornika na TMR. Zależy to od kilku czynników. Podstawowe znaczenie ma maksymalna liczba krów w stadzie lub grupie technologicznej z uwzględnieniem częstości zadawania paszy w ciągu dnia. W przybliżeniu 1 m³ TMR zaspokoi potrzeby około 6 krów. Dobrze jednak przyjąć rezerwę w przypadku zwiększenia liczby zwierząt w stadzie oraz zmiany składników przygotowanej mieszanki. W wielu konstrukcjach paszowozów można łatwo zwiększyć pojemność (kosztem wysokości) przez dołożenie nadstawek.

Przyjmuje się, że masa 1 m³ TMR wynosi 300 kg, przy uwzględnieniu, że zawartość suchej masy nie będzie odbiegać od zalecanego poziomu 46%. Biorąc pod uwagę analizowane w artykule stado 50 i 150 krów dojnych, dobrym rozwiązaniem będzie wóz o pojemności 8–10 m³, dla stada 150 krów zaś wóz ok. 24 m³.

Specyfikację techniczną zamieszczono w tabelach na końcu artykułu. Szkoda, że nie wszyscy producenci odpowiedzieli na naszą prośbę o udostępnienie cen.

Alima-Bis - pionowe jednoślimakowe wozy

Hodowcom krów mlecznych, których wielkość stada oscyluje w granicach 50–60 sztuk, do jednorazowego przygotowania TMR producent ze Środy Wlkp. oferuje pionowe jednoślimakowe wozy o poj. 8–12 m³. Dla większego stada ok. 150 krów warto rozważyć dwuślimakowy paszowóz o poj. 24 m³.

Mniejsze maszyny dostępne są m.in. w wersji lite oraz lowtype. Ich kompaktowa budowa oraz rama o specjalnej konstrukcji zwiększa zakres skrętu i ułatwia manewrowanie w wąskich i niskich budynkach. Obniżone wozy sprawdzają się również, gdy ważny jest niski próg załadunku związany np. z ograniczeniami ładowacza. Standardowo maszyny wyposażone są w wagę i platformę inspekcyjną.

Alima-Bis umożliwia zamówienie wozu dostosowanego do ograniczeń budynku inwentarskiego. Opcjonalnie wszystkie paszowozy można wyposażyć w dodatkowe okna wysypowe, magnes wychwytujący elementy metalowe w paszy, dodatkowe noże docinające czy bezprzewodowe sterowanie wagą.

Blattin - poziome wozy paszowe

W ofercie firmy Blattin dla średniego stada dostępne są poziome wozy paszowe Sabre i King o poj. 9 lub 11 m³. Wyposażone w przekładnię planetarną paszowozy mają centralny system mieszania Duo Mix z dwoma poziomymi ślimakami (15 mm), z systemem obrotowych noży. Napędy ślimaków współpracują z mocnym łańcuchem 140 HE i są zabezpieczone śrubą. Rozładunek odbywa się za pomocą przenośnika łańcuchowego (750 mm × 800 mm) z hydraulicznie otwieranymi drzwiami z lewej strony. W wozach Sabre istnieje też możliwość mechanicznego otwarcia prawych drzwi (z rynną lub podajnikiem).

Do nakarmienia 150 krów producent zaleca wóz King 24 NT 24 m³ oraz samojezdny King Lion 24 NT 24 m³, który wyposażony jest w 4 poziome ślimaki i frez o szerokości 1700–2000 mm. Wóz dostępny jest z silnikiem Iveco lub Volvo o mocy 238 KM. Maszyna waży 15 ton, porusza nią hydrostatyczny napęd jezdny.

BvL - samojezdny V Mix Drive 

W gamie marki BvL dostępne są pionowe wozy paszowe jedno- lub dwuślimakowe. Producent z Niemiec umożliwia tworzenie różnych konfiguracji wozów dla konkretnej obory. Dla 50 krów odpowiednim wyborem są wozy V-Mix Plus o poj. 8–10 m³, natomiast dla drugiej opisywanej grupy model o poj. 23 m³. Ściany zbiornika wykonane są z 8-mm blachy, a podłoga z 20-mm arkusza S355. Maszyny te mają różne możliwości ustawień wysypu, szerokości przenośnika poprzecznego lub doposażenia w dodatkowe akcesoria.

Ciekawą opcją jest samojezdny V Mix Drive o poj. 22 m³. Ponad 220 -konna maszyna z 6-cylindrowym silnikiem FPT ma hydrostatyczny napęd z bezstopniową regulacją prędkości 0–25 km/h. Ma 2 ślimaki pionowe Compact Feeding z regulowanymi nożami i przeciwnożem.

Cena wozu 10 m³ to ok. 26 tys. euro (wszystkie ceny netto), wóz 23 m³ producent wycenia na 47 tys. euro, zaś samojezdny Drive Maximus Giant 23-2 kosztuje 267 tys. euro.

Euromilk - model Puma 9 i Rino FX900

Producent z Podlasia ma pionowe i poziome wozy paszowe. Dla 50 krów odpowiednim zdaniem firmy wozem jest model Puma 9 i Rino FX900, zaś dla stada 150 szt. FXX2400HD+.

• Wozy Puma wyposażone są w dwa poziome wały mieszające, uzbrojone w dużą liczbę noży (od 96 do 136 szt). Taki układ ma przyczyniać się do lepszego rozłożenia masy w wozie, by ułatwić mieszanie ciągnikiem o mniejszej mocy. Maksymalny wymagany moment na wałku WOM to 1200 Nm. W modelach Puma dolna część kosza oraz wzmocnienia przy oknach wysypowych wykonane są ze stali o grubości 8 mm. Dno o grubości 10 mm może być opcjonalnie wzmocnione stalą kwasoodporną. Tylny otwór umożliwia dosypywanie różnych dodatków żywieniowych. Puma 9 ma dwa poziome ślimaki i 116 noży tnących o średnicy 96 mm.

• Alternatywą jest seria wozów Rino z pionowym systemem mieszania. Dostępne są one w różnych konfiguracjach: węższe, krótsze, niższe, wyższe, tak by z powodzeniem mogły pracować w budynkach z ograniczoną wysokością, czy w wąskich korytarzach paszowych.
• Dla większych stad przeznaczony jest FXX2400HD+, wyposażony w przekładnię planetarną z reduktorem dwubiegowym, który ogranicza zapotrzebowanie na moc. System tnący oparty jest na dwóch ślimakach o grubości 20 mm i 18 nożach. Orientacyjna cena wozu to ok. 194 tys. zł.

Kuhn - pionowy system mieszający

W wozach paszowych Kuhn zastosowano pionowy system mieszający z jednym lub dwoma ślimakami. Dla mniejszego stada producent oferuje wóz Euromix o poj. 10 m³. Ściany zbiorników są gięte i mają kształt wielokąta. Mimo małej pojemności otwór zasypowy o szerokości 2350 mm pozwala na załadunek dużymi łyżkami.

Przekładnia Euromixa jest podwójnie ułożyskowana. Cały zespół zamontowany jest na kołnierzu, który sięga do ok. połowy wysokości ślimaka mieszającego i chroni przekładnię przed działaniem sił bocznych wywieranych na ślimak przez paszę. Euromix 1070 ma dodatkowo pierścień przeciwwysypowy, magnes na ślimaku oraz wzmacniane noże z węglikiem chromu.

Większy dwuślimakowy model Profile 22.2 do pracy potrzebuje stukonnego ciągnika. Za jednym przejazdem obsłuży stado 150 krów. Na każdym ślimaku zamontowanych jest 6 noży i dwa regulowane przeciwnoże. Maszyna ma podłoże zintegrowane z 5 sensorami wagowymi. Sterowanie wozem odbywa się z kabiny ciągnika. W wersji z osią pojedynczą dostępne są modele o poj. od 18 do 26 m³, a z osią wahliwą (boogie) od 28 do 34 m³_.

Martin z przekładnią planetarną Comer Industries

Dla 50 krów producent wozów ze Swarzędza zaleca model Mixmax 10, którego cena wynosi 83 tys. zł, zaś dla 150 krów Mixmax 24 – 131 tys. zł.

Zbiorniki wykonane są z blachy 6- lub 8-mm, odpornej na korozję i ścieranie. Dno zbiornika ma 20 mm grubości, co zdaniem producenta zapobiega deformacjom. Posadowione jest na nowym typie ramy o dużej wytrzymałości. Za sprawne przygotowanie TMR odpowiada pionowy ślimak napędzany od WOM (540 obr./min), wyposażony w noże wykonane ze stali chromowo-wanadowej. Wozy mają przekładnię planetarną włoskiej firmy Comer Industries. Firma chwali się, że średniej wielkości maszyny (8–12 m³) z powodzeniem mogą pracować ze starszymi ciągnikami o niewielkiej mocy, np. Ursus C-360. Paszowóz wyposażony jest w wagę, a wyposażenie seryjne uzupełnia rura wokół krawędzi zbiornika, zapobiegająca wysypywaniu się paszy, drabinka, mechanicznie regulowana podpora i wałek przekaźnika mocy do WOM. Wszystkie wozy objęte są serwisem i gwarancją przez 5 lat.

Metal-Fach -  jedno i dwuwirnikowe wozy paszowe 

Metal-Fach w swojej ofercie posiada jedno i dwuwirnikowe wozy paszowe T659 o poj. od 5 do 20m³. W każdej maszynie w wersji standardowej zamontowane są okna wyładunkowe zabudowane, z rynnami wysypowymi po obu stronach, które w prosty sposób dystrybuują paszę bezpośrednio na stół paszowy. Wysypy mogą być umieszczone z każdej strony zbiornika. Dno zbiornika wykonane jest z 20-mm stali. Do dna montowany jest świder mieszająco-tnący, wyposażony w 8 noży napawanych węglikiem. Istnieje możliwość doposażenia świdra w dodatkowe 2 lub 3 noże. Świder zakończony jest zgarniaczem o grubości 10 mm. Do zgarniacza w opcji montowany jest magnes, służący do wychwytywania elementów metalowych.

W wersji podstawowej zamontowane są dwa przeciwnoże mechaniczne. Za dopłatą jest możliwość wyposażenia maszyny w przeciwnóż sterowany hydraulicznie. Wszystkie paszowozy mają wagę, podest inspekcyjny oraz pierścień zabezpieczający przed wypadaniem TMR.

Cena T659 10 m³ to 94 tys. zł, a T659 20 m³, 163 tys. zł.

Metaltech - indywidualne zaprojektowanie paszowozu

Firma Metaltech oferuje 4 serie wozów paszowych – WP/WT/WP Compact oraz WX. Co ważne, jest też opcja indywidualnego zaprojektowania paszowozu pod konkretne wymagania klienta. Dla 50 krów najczęstszym wyborem jest wóz WP 10. Maszyna ma jeden pionowy ślimak z 9 nożami. W zależności od rodzaju mieszanego materiału, paszowóz można wyposażyć w różne ślimaki: szeroki, wąski lub wzmocniony. Okna wysypowe mogą być umieszczone w kilku konfiguracjach. W standardzie nad każdym oknem zamontowane jest oświetlenie.

W większych dwuślimakowych wozach ściana leja jest walcowana i ma 8 mm. Za dopłatą maszynę możemy doposażyć w taśmę przedłużającą wysyp o 1100 mm. Dostępny jest też reduktor obrotów, który obniży zapotrzebowanie na moc o 20 KM.

Metaltech WP 10 kosztuje 75 tys. zł, a model WX 24, 195 tys. zł.

Firma Sano - paszowozy pod nową nazwą Siloking

Firma Sano od tego roku zmienia nazewnictwo swoich wozów paszowych. Teraz będzie je sprzedawać pod nazwą producenta – Siloking. Dla 50 krów proponuje model Classic Compact o poj. 8 m³. Wóz z 1 pionowym ślimakiem nadaje się szczególnie do zastosowania w warunkach z ograniczeniami konstrukcyjnymi, np. przy małych i niskich przejazdach przez obory. Krótkie podwozie jest zwrotne i można nim łatwo manewrować.

Dla stada 150 krów Siloking przygotował samojezdny wóz paszowy Self-Line 4.0 Premium 15 m³. Ze względu na dużą pojemność model ten jest rozwiązaniem dla większych gospodarstw, z wieloma grupami żywieniowymi. Wóz może pobierać paszę do wysokości 5 m za pomocą długiego ramienia frezu. Napęd stanowi tutaj standardowo 4-cylindrowy silnik turbodiesel Volvo 129 kW (175 KM) lub opcjonalnie 160 kW (218 KM). Za dopłatą wóz może być wyposażony w niezależne zawieszenie kół.

Tatoma - każda pojemność z innym ślimakiem

Hiszpański producent dla stada 50 krów oferuje pionowe wozy paszowe MV o poj. 10 m³, zaś dla 150 krów wozy poziome MT o poj. 16 m³. Ślimaki w wozach Tatoma są indywidualnie dopasowywane do pojemności, czyli każda pojemność ma inny ślimak. Kosz i ślimak wykonane są ze stali ST 52, o wysokiej odporności na ścieranie.

Standardowo wóz jest wyposażony w podest inspekcyjny obustronny, wagę z 4 czujnikami i systemem zarządzania żywieniem (można zaprogramować 15 rodzajów TMR po 15 komponentów na jeden rodzaj TMR i 10 grup wyładowczych.) Grubość dna zbiornika to 18 mm, a ścian 7 mm. Standardowe ślimaki mają 15 mm grubości, lecz na zamówienie można wykonać wóz ze ślimakiem o grubości 20 mm. Jak informuje producent, Tatoma podaje pojemność rzeczywistą, czyli po odjęciu przestrzeni, jaką zabiera ślimak podczas mieszania. Przy małych pojemnościach są to różnice około 1–2 m³, a przy dużych pojemnościach nawet 3–6 m³.

Cena modelu MV 10 zaczyna się od 100 tys. zł, a MT 16 od 230 tys. zł.

Trioliet z elektronicznym urządzeniem wagowym

Firma Trioliet dla stada ok. 50 krów zaleca wóz paszowy SM 1800 ZK o poj. 8 m³. Dla większych gospodarstw oferuje zaś wóz SM 2 2000 ZK o poj. 20 m³. Oba modele mają pionowe ślimaki mieszające z 5 nożami i 2 przeciwnożami. W mniejszym wozie wysyp odbywać może się dwoma oknami, a w większym za pomocą przedniej taśmy. Duży wziernik z przodu zbiornika wozu mieszającego gwarantuje optymalną widoczność procesu mieszania. Wszystkie wozy paszowe wykonane są ze stali 52. Wstęgi ślimaka są spawane na zakładkę, zapewniając większą sztywność i dłuższą trwałość.

W paszowozach Trioliet zastosowano elektroniczne urządzenie wagowe, które standardowo wyposażone jest w trzy ogniwa obciążnikowe. Każde ma dwa tensometry, a więc na każdym ogniwie pomiar wykonywany jest dwukrotnie, określana jest wartość średnia. Opcjonalnie maszyny można doposażyć w przekładnie redukcyjne, dodatkowe oświetlenie, ring przeciwwysypowy, hydrauliczne kontranoże czy magnes.

Podsumowanie i specyfikacja techniczna paszowozów

Jeżeli maszyna (wóz paszowy) spełnia oczekiwania w zakresie gabarytów i pojemności zbiornika warto zastanowić się nad doborem odpowiedniego wyposażenia. Nie do przecenienia w codziennej pracy jest wygodny podest, czytelna i łatwa w obsłudze waga, najlepiej z bezprzewodowym połączeniem z dodatkowym terminalem w ciągniku/ładowarce. To w prawdzie nieco kosztuje, ale jeśli używa się czegoś codziennie, cena ma znaczenie drugorzędne.

Krzysztof Gębski