Pytanie Czytelnika: Nabycie ziemi bez aktu notarialnego. Czy to możliwe? 

W 1978 r. rodzice przekazali gospodarstwo za emeryturę na rolniczą spółdzielnię produkcyjną. Umowy nie sporządzono w formie aktu notarialnego, a zbycie nie zostało ujawnione w księdze wieczystej. Po śmierci rodziców zażądałem jego wydania. W odpowiedzi ANR wniosła o zasiedzenie tej ziemi, sąd jednak wniosek oddalił. Po jakimś czasie KOWR wniósł o uzgodnienie treści księgi wieczystej, twierdząc, że Skarb Państwa skutecznie nabył ziemię, pomimo braku aktu notarialnego. Czy to możliwe?

Odpowiedź eksperta: Przekazanie gospodarstwa w 1978 r. nastąpiło pod rządami nieobowiązującej już ustawy z 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (DzU z 1977 r., nr 32, poz. 140 z późniejszymi zmianami).

Zgodnie z treścią art. 52, przekazanie gospodarstwa następcy w celu uzyskania świadczenia emerytalnego lub rentowego na rzecz następcy następowało w drodze umowy pisemnej sporządzonej przez naczelnika gminy, natomiast na rzecz państwa w drodze decyzji naczelnika gminy. Na podstawie umowy bądź decyzji następował wpis do ewidencji gruntów oraz (na wniosek rolnika) w księdze wieczystej. Artykuł 58 przewidywał też możliwość nabycia gospodarstwa przez tzw. jednostki uspołecznione, czyli np. spółdzielnie rolnicze. W tym przypadku również dochodziło do nabycia w drodze umowy pisemnej, zatwierdzonej decyzją naczelnika gminy. W każdym przypadku, gdy przeniesienie własności następowało na podstawie przepisów tej ustawy w drodze umowy, nie była wymagana forma aktu notarialnego. Dopuszczalne jest zatem ustalenie, że Skarb Państwa jest właścicielem nieruchomości. KOWR musi jednak wykazać, że stał się następcą prawnym spółdzielni, która nabyła gospodarstwo oraz przedstawić oryginał umowy.