Z artykułu dowiesz się
Zmieniający się klimat, drożejące paliwo i potrzeba ograniczania stosowania środków ochrony roślin sprawiają, że coraz więcej rolników planuje zainwestować w bronę mulczową, by z dużą wydajnością wzruszyć ściernisko, zatrzymać parowanie i pobudzić nasiona chwastów do kiełkowania. Dlatego ważną częścią naszego porównania sześciu bron mulczowych firm: Agro-Masz (BM 7,5 m), Krukowiak (Gamma Plus 7,5 H), Namysło (Move 700 H), Rolmako (SpringExpert) Smela (Ryś 7,7)i Unia (Buzzard 9) jest ocena zerwania ścierniska bezpośrednio po przejeździe.
Warto przypomnieć, że test przeprowadziliśmy po żniwach na ściernisku po jęczmieniu jarym i rzepaku oraz na polu z talerzowanym ścierniskiem po rzepaku. Producenci mieli do wykonania po dwa przejazdy z prędkością 12 km/h i 18 km/h. Biorące udział w porównaniu brony wyposażone były w takie same sprężyste palce, natomiast różniły się zastosowaną przednią sekcją roboczą, która w wielu przypadkach wykonała bardzo dobrą pracę. Za odpowiednie ustawienie bron do warunków na polach odpowiadali przedstawiciele firm.
Celem pracy bron, jak każdej uprawki pożniwnej, było nie tylko wymieszanie resztek, ale i możliwie jak najlepsze zerwanie ścierniska. Sposób zerwania ścierniska ocenialiśmy na podstawie analizy serii zdjęć, wykonywanych bezpośrednio po przejeździe maszyn, po wcześniejszym wygrabieniu luźnej słomy i ziemi oraz zerwanych resztek ścierniska. W ten sposób odsłonił nam się obraz powierzchni pola, pozostawiony po pracy przedniej sekcji i zębów. Szczegółową obróbkę graficzną wykonał dr Andrzej Przybylak z Pracowni Inżynierii Danych Katedry Inżynierii Biosystemów na UP w Poznaniu.
Ze zdjęć wyodrębniony został fragment zawierający analizowany obszar o powierzchni 0,25 m2. Następnie cyfrowy obraz poddano filtracji, bazując na próbce koloru resztek pożniwnych lub gleby (w zależności rodzaju fotografowanego obiektu). Opracowany filtr zastąpił piksele o wskazanym kolorze wraz pikselami o kolorach zbliżonych jednolitą barwą (zakres 10–20% podobieństwa). W zależności od rodzajów zdjęć, próbkowanie i filtrowanie powtarzane było kilkakrotnie, aż do uzyskania zadowalającego efektu, np. identyfikacji wszystkich resztek pożniwnych.
Dzięki temu na obrazie cyfrowym uwydatnione zostały (w zależności od wariantu) resztki pożniwne lub gleba. W dalszej kolejności nałożony został filtr, usuwający zaszumienie obrazu (pojedyncze piksele). Z tak przygotowanych obrazów odczytana została liczba pikseli, oznaczających analizowane obiekty (resztki pożniwne).
Interesowały nas piksele oznaczające wszelkiego rodzaju resztki roślinne (zakorzenione w glebie), które zostały na powierzchni po wygrabieniu luźnych resztek. Uśrednione wyniki z pięciu pomiarów dla każdego wariantu sprowadziliśmy do wartości procentowej (udział resztek ścierniska w stosunku do całej powierzchni). Im niższą wartość procentową uzyskała dana maszyna, tym mniej resztek ścierniska pozostawało po przejeździe.
W tym momencie trzeba podkreślić, od czego jeszcze zależy efekt pracy brony. Producenci mieli wolną rękę w ustawieniu kąta pracy palców sprężystych, jak również nacisku przedniej sekcji talerzowej czy wału nożowego.
Już na pierwszy rzut oka widać, że najłatwiejsze zadanie brony miały na polu, gdzie tuż po zbiorze rzepaku ściernisko uprawiono broną talerzową. Najsłabszy wynik – udział pozostawionych resztek to tylko 14%. Były też przypadki pracy z wynikiem poniżej 3% – bardzo dobrze, mając na względzie sporą populację samosiewów do likwidacji. Tu należy się wyjaśnienie, że choć zależy nam na podcięciu jak największej części ścierniska, niezwykle istotne jest równe wymieszanie resztek, które też tworzą barierę dla nadmiernego przesuszania roli. Z tego zadania, za sprawą sprężynujących palców, wszystkie brony wywiązały się bardzo dobrze. W tych warunkach najlepiej poradziły sobie brony marki Krukowiak i Unia.
Nieco trudniejszym poligonem okazało się stanowisko po jęczmieniu, gdzie udział pozostawionych resztek sięgał od 6% do nawet 24%. Choć zboże wysiewane było dopiero na wiosnę, stworzyło zwarty łan, na skutek czego trudniej było je wyczesać. Tu wyróżnić warto maszyny dostarczone przez Rolmako, Smelę i Unię.
Bez wątpienia najtrudniejszym przeciwnikiem było ściernisko po rzepaku, gdzie oprócz sterczących łodyg, należało zniszczyć też młode siewki. Zdarzało się, że po przejeździe maszyny pozostawało 30% resztek. Najlepszym wynikiem w obu przejazdach (4% i 6%) może się tu pochwalić firma Namysło.
Mając na względzie niemal identyczne wyposażenie bron w zakresie palców sprężystych, łatwo można zaobserwować, że różnice zaprezentowane na wykresach wynikają z rodzaju przedniej sekcji i docisku do podłoża oraz ustawienia kąta natarcia zębów.
Brona BM marki Agro-Masz ma regulację kąta pracy palców w zakresie 35–85 stopni, a przednia sekcja talerzowa ustawiona była w połowie 6-stopniowej skali. Podczas pracy w ściernisku po jęczmieniu i talerzowanym rzepaku palce sprężyste ustawione miała pod kątem 75 stopni, a na ściernisku po rzepaku 85 stopni. We wszystkich przejazdach brony miały również średni nacisk sekcji talerzowej.
Model Gamma Plus marki Krukowiak miał skalę regulacji kąta pracy palców w zakresie 1–8. Na jęczmieniu przy prędkości 12 km/h brona pracowała dość łagodnie (2,5), a przy prędkości 18 km/h na 3,5. Intensywność pracy poprawiono przed wejściem w talerzowane ściernisko po rzepaku (4,5)i po raz kolejny przy uprawie pola po rzepaku bez talerzówki (5,5).
Z kolei firma Namysło po jęczmieniu pracowała z uniesionymi talerzami, a palce ustawiono pod kątem 45 stopni. Po przejechaniu na drugie pole, z talerzowanym stanowiskiem po rzepaku, przedstawiciel zmienił jedynie kąt pracy na 60 stopni. Talerze faliste opuszczone zostały tylko w pracy po rzepaku, przy prędkości 12 km/h kąt pracy ok. 80 stopni, a po zwiększeniu prędkości kąt pracy zębów wyniósł 70 stopni.
Już na pierwszym polu (po jęczmieniu) reprezentant firmy Rolmako zdecydował o maksymalnym obniżeniu talerzy (płynna regulacja, blokowana klipsami na siłowniku hydraulicznym), podczas gdy palce ustawiono mniej więcej w połowie 7-pozycyjnej skali. Pracując na rzepaku, maszyna została jedynie lekko uniesiona na TUZ w porównaniu z jęczmieniem. Ustawienia kąta pracy w rzepaku pozostały też takie same.
Siedmiometrowy Ryś firmy Smela przy pierwszej próbie w jęczmieniu (12 km/h) pracował z zębami na 5 (połowa skali), a przy 18 km/h na 4,5, czyli nieco mniej agresywnie. Reszta przejazdów w rzepakach bez zmian.
W dostarczonej przez Unię bronie głębokość przedniej sekcji (wału nożowego) reguluje się płynnie, zmieniając wysunięcie siłownika (blokada klipsami), a kąt pracy palców zmienia się za pomocą 9-stopniowej skali. W stanowisku po jęczmieniu wał pracował na 50% docisku, a palce dość intensywnie (6,5). W trakcie uprawek na talerzowanym rzepaku wał lekko uniesiono, aby lepiej dociążyć zęby, a na trzecim polu wał był maksymalnie dociśnięty.
Z przednich sekcji wyróżnić trzeba wał nożowy z brony Buzzard, który pełnię możliwości pokazał w wysokim ściernisku po rzepaku. Bardzo dobrze spisały się też faliste talerze w bronie Move, naszym zdaniem najlepiej niszczy samosiewy. Jak bardzo pomagają niszczyć ściernisko, pokazuje spora różnica wyniku z rzepaku w porównaniu ze ścierniskiem po jęczmieniu, gdzie talerze nie pracowały.
W kolejnych artykułach szerzej opiszemy funkcje poszczególnych bron, a także ich zalety i wady.
Jan Beba
<p>redaktor „top agrar Polska”, specjalista w zakresie techniki rolniczej.</p>
Najważniejsze tematy
