Z artykułu dowiesz się
W ocenach inflacji operuje się procentami i choć procenty są realnymi wartościami, bo któż będzie dyskutował z liczbami, to w szafowaniu nimi łatwo się pogubić. A przecież przy tak już wyśrubowanych ubiegłorocznych bazach porównawczych z każdym miesiącem inflacja i tak będzie spadać, co nie znaczy, że ceny nie będą rosły.
Jeszcze w listopadzie inflacja w Polsce wynosiła 17,5%, jednak w grudniu wskaźniki wzrostów cen nieco wyhamowały i rok 2022 zakończył się w Polsce 16,6-proc. inflacją w skali rocznej.
Według GUS największy wzrost cen nastąpił w segmencie nośników energii, gdzie mamy do czynienia z 31,2-proc. podwyżkami. Żywność i napoje bezalkoholowe podrożały o 21,5%, a przecież jeść musimy wszyscy. Mieszkańcy wsi są jednak skazani na dylemat, czy naprawdę chcą obniżek cen żywności, bo te często idą w ślad za spadającymi cenami płodów rolnych. Eksperci zwracają uwagę, że te dwa segmenty w najbliższym czasie mogą reagować przeciwstawnie. Przy tych przewyższających wskaźnik inflacji danych nieco spokoju wlewa w nasze rozgrzane głowy informacja, że paliwa do prywatnych środków transportu podrożały średnio "jedynie" o 13,5%.
Według KE (DG Energy) w pierwszym dniu roboczym 2023 r. ceny detaliczne oleju napędowego w Polsce, wynosząc średnio 1,64 €/l, były niższe niż w większości państw Unii Europejskiej. Unijna średnia wynosiła 1,76 €/l, a sąsiadujące z nami Niemcy diesla na stacjach miały po 1,82 €/l. Podobnie rzecz się miała z benzyną, unijna średnia wynosiła w detalu 1,67 €/l brutto, a nasze krajowe ceny były o 0,2 €/l niższe.
Analiza danych z rynku paliwowego nie nastraja optymistycznie i należy liczyć się z podwyżkami. Bo choć wciąż jeszcze na rynkach przeważają obawy o kolejne usztywnienia w amerykańskiej polityce pieniężnej, to w aspekcie ożywienia w Chinach, rynku ropy raczej długo nie da się utrzymać w ryzach niskich cen. Przecież ropa WTI, kosztując w Nowym Jorku 74,46 USD za baryłkę (10.01.2023 r.), była o ponad 5% tańsza niż na starcie 2022 r.
Niektórzy rolnicy pod wpływem obaw o powrót podatku VAT zaopatrzyli się już, kupując diesla przed końcem 2022 r.
– Jestem rolnikiem ryczałtowym, powrót VAT na paliwo oznaczał dla mnie spory wzrost ceny. Miałem odłożone trochę grosza, więc kupiłem na zapas diesla prawie na całe wiosenne prace polowe. Trochę się sfrajerowałem, bo po sylwestrze ceny nie wzrosły – mówi rolnik z Kujaw. W dłuższej perspektywie ta inwestycja może się opłacić, bo długo sztucznie nie da się tłumić cen paliw w 100% opartych na importowanych surowcach.
Podobnie jest z rynkiem nawozowym, bo z jednej strony produkcja nawozów azotowych uzależniona jest od cen gazu, a z drugiej strony zaopatrzenie w nawozy fosforowe i potasowe opiera się na imporcie. Na szczęście chyba czarny scenariusz z rosnącymi w okresie zimowym cenami gazu się nie sprawdzi, bo na koniec pierwszej dekady stycznia gaz mamy tańszy niż na starcie 2022 r., a od wzrostów z sierpnia dzieli już nas ogromna przestrzeń.
Pod koniec pierwszego tygodnia br. gaz ziemny w kontraktach na luty tanieje do 63,8 €/MWh. Dzieje się tak, bo nawet w krajach, w których mocno się obawiano o zaopatrzenie, zgromadzone zapasy są naprawdę spore. Jak poinformowała DPA, trzy miesiące po rozpoczęciu sezonu grzewczego zapełnienie niemieckich magazynów gazu nadal przekracza 90%. Dzięki łagodnej zimie w Europie Zachodniej wpływu rosnących cen gazu na wzrosty cen nawozów azotowych w najbliższym okresie obawiać się nie powinniśmy.
Na starcie 2023 r. nawozy w punktach handlowych w detalu podrożały zwykle na podstawie wracającego 8-proc. VAT, co znaczy podwyżki o 300–500 zł/t, zależnie od grupy nawozowej. Dla płatników podatku VAT te wzrosty cen są neutralne, co nie znaczy, że nie odczują oni dramatycznej podwyżki kosztów nawożenia w porównaniu z poprzednim sezonem. Popularne nawozy w ciągu roku podrożały przecież aż o 30–60%. W obowiązującym na starcie 2022 r. cenniku Agrochem Puławy np. saletra była po 2785 zł/t, a na początku stycznia 2023 r. kosztując 3675 zł/t netto, jest o 32% droższa. Cena saletrzaku wzrosła prawie o 35%, do 3460 zł/t. Natomiast Polifoska 6 podrożała z 2680 zł/t do 4475 zł/t, a więc prawie o 60%.
Dotychczas często przytaczanym argumentem, tłumaczącym wzrost cen nawozów, była niewspółmierność kosztów ponoszonych na nawożenie do rosnących przychodów rolników z powodu drożejących zbóż i rzepaku. Teraz jednak, przy zdecydowanych obniżkach cen zbóż i rzepaku, ten argument wytrącają z ręki proste porównania.
Przed rokiem w styczniu pszenica była skupowana najczęściej po 1200–1250 zł/t, a na starcie bieżącego roku średnia cen wynosiła 1324 zł/t, za żyto przed rokiem punkty skupu proponowały 950–1100 zł/t, w tym roku jest podobnie. Pszenżyto po ostatnich obniżkach jest tylko nieznacznie droższe niż przed rokiem, kiedy to kosztowało 1000–1150 zł/t, aktualnie można otrzymać 50 zł/t więcej. Mimo obniżek broni się jeszcze kukurydza, która choć dramatycznie w ostatnim czasie potaniała, to wciąż jest droższa niż w styczniu ubiegłego roku. Przed rokiem kukurydza sucha była po 960–1080 zł/t, w tym jest o ok. 100 zł/t droższa. Natomiast rzepak sporo stracił. W połowie stycznia 2022 r. przetwórcy płacili 3150–3300 zł/t, a w tym roku ceny są o 20% niższe. Oczywiście zdecydowanie wyższe ceny były w czasie żniw.
Pełne magazyny gospodarstw i pokryte firmy przetwórcze reprezentujące zarówno przemysł młynarski, paszowy, biopaliwowy, jak i olejarski, wskazują na jeden kierunek – dalsze spadki cen. Rolnicy ponosząc wyższe koszty mają przed sobą wizję dalszych spadków cen na płody rolne, a są przecież w trakcie trwania rozpoczętego już procesu swojej produkcji. Ten sezon jawi się więc jako okres na przetrwanie, a inflacja nawet spadająca może oznaczać wzrosty cen, tylko o mniejszy procent.
dr Juliusz Urban
ekspert ds. rynku zbóż top agrar Polska, doktor agronomii UP i absolwent MBA UE we Wrocławiu, wiele lat zarządzał skupem u dużego dystrybutora, był prezesem firmy przetwórstwa rzepaku, miał także własną firmę brokerską.
Najważniejsze tematy
