Należy oddzielić dwie rzeczy. Jedna to publiczna interwencyjne zakupy masła i odtłuszczonego mleka w proszku (OMP), będące jednym z mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej. Druga – to zapowiedziany niedawno przez szefa resortu rolnictwa zakup masła i odtłuszczonego mleka w proszku (OMP) przez Rządową Agencję Rezerw Strategicznych.

Interwencja publiczna

Publiczna interwencja na runku mleka, która obejmuje interwencyjne zakupy masła i odtłuszczonego mleka w proszku (OMP) jest aktualnie uruchomiona jakoby automatycznie z mocy przepisów obowiązującego prawa UE. Może być realizowana w terminie, tj. od 1 lutego do 30 września każdego roku. Zakupy mogą być realizowane do osiągnięcia tzw. progów ilościowych określonych przepisami UE, tj. 50 tys. t masła i 109 tys. t OMP.

Zarówno polskie, jak i podmioty skupowe w całej UE mogą korzystać z tego mechanizmu, ale wcale nie muszą. I z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w ostatnich latach. Powód? To zwyczajnie się nie opłaca. Pomimo bowiem tego, że ceny zbytu przetworów mlecznych na rynku UE osiągnęły apogeum na przełomie września i października 2022 r. i od tego momentu obserwowany jest ich stopniowy spadek, to aktualne ceny rynkowe masła i odtłuszczonego mleka w proszku nadal przewyższają obowiązujące ceny interwencyjnego zakupu, tj. 221,75 euro/100 kg w przypadku masła i 169,80 euro/100 kg w przypadku OMP.

Zgodnie z danymi resortu rolnictwa, średnie ceny zbytu masła i odtłuszczonego mleka w proszku w UE wyniosły na początku września br. odpowiednio 438 euro/100 kg i 227 euro/100 kg. Dla porównania w Polsce w analogicznym okresie średnia tygodniowa cena zbytu masła w blokach wyniosła 445 euro/100kg, a średnia tygodniowa cena zbytu OMP – 246 euro/100 kg.

Po raz ostatni masło na zakupy publiczne było skupowane w UE w 2009 r., a OMP w latach 2016–2017. Do magazynów trafiło wówczas 365,2 tys. t OMP, z czego w Polsce 39,3 tys. t, tj. 10,8% łącznej ilości skupionego mleka w proszku. Co ważne, sprzedaż – zgromadzonego wtedy na zapasach unijnych OM – trwała aż do połowy 2019 r.

Skup na rezerwy strategiczne

Z kolei Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych realizuje zadania państwa w zakresie utrzymywania rezerw strategicznych, w tym rezerw produktów żywnościowych. Działa na podstawie ustawy z 17 grudnia 2020 r. o rezerwach strategicznych.

Jak informuje RARS, rezerwy strategiczne żywnościowe tworzone są każdorazowo na podstawie decyzji Prezesa Rady Ministrów, m.in. w celu wsparcia wykonywania zadań w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa, odtworzenia infrastruktury krytycznej, złagodzenia zakłóceń w ciągłości dostaw służących funkcjonowaniu gospodarki i zaspokojeniu podstawowych potrzeb obywateli, ratowania ich życia i zdrowia, realizacji interesów narodowych RP w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego, wypełniania jej zobowiązań międzynarodowych, a także udzielania pomocy i wsparcia podmiotom prawa międzynarodowego publicznego.

Wracamy jednak do rynku mleka. W odpowiedzi na nasze pytanie dotyczące interwencji na rynku mleka RARS sygnalizuje, że jest w trakcie realizacji postępowania przetargowego na zakup masła i/lub mleka odtłuszczonego w proszku oraz świadczenie usługi przechowania. Niestety, szczegółowe dane dotyczące asortymentu, ilości a także rozmieszczenia utrzymywanych rezerw stanowią zgodnie z przepisami informację niejawną. 

mj/na pods. informacji MRiRW, RARS