Aby utrzymać rentowność produkcji, wiele gospodarstw, szczególnie z hodowlą zwierząt, musi czym prędzej przejść na odnawialne źródła energii. Wprawdzie nie zagwarantuje to zerowej stawki za kilowatogodzinę w bilansie gospodarstwa, ale przynajmniej ustabilizuje koszty energii.

Choć w ostatnich latach nie brakowało programów (na poziomie centralnym i regionalnym) adresowanych dla mieszkańców wsi, rolnicy mogli skorzystać z niewielu. Ważnym aspektem jest też optymalizacja zużycia energii w domu, dlatego w poniższym zestawieniu dostępnych dotacji uwzględniłem ofertę finansowania termomodernizacji istniejących i zwiększania efektywności energetycznej nowych domów (tabela).

Nabory ciągłe w formie dotacji

Pierwsze trzy programy:

• Mój Prąd 4.0,
• Moje ciepło oraz Czyste powietrze adresowane są do wsparcia inwestycji w przydomowe instalacje fotowoltaiczne do 10 kW, magazyny energii, ekologiczne źródła ciepła i termomodernizację – funkcjonują w naborze ciągłym w formie dotacji. Najmniej czasu, bo do końca marca jest na zawnioskowanie o dotację z Mojego prądu.

Najwyższe wsparcie w Czystym powietrzu, aż 135 tys. zł można otrzymać, gdy zdecydujemy się na kompleksową termomodernizację budynku z najmniej emisyjne źródło ciepła. Z podstawowego wsparcia (66 tys. zł) można skorzystać, gdy roczny dochód wnioskodawcy z tytułu wszystkich prowadzonych działalności (w tym rolniczej wg stawki GUS) jest niższy niż 135 tys. zł. Najwyższy poziom dofinansowania obejmuje osoby z miesięcznym dochodem nieprzekraczającym 1526 zł w przypadku gospodarstw domowych jednoosobowych oraz 1090 zł na osobę w gospodarstwach wieloosobowych. Poziom podwyższony i najwyższy wymaga podania dochodów wszystkich osób tworzących gospodarstwo domowe i wyliczenia średniego miesięcznego dochodu na osobę.

Z jakich ulg można skorzystać?

Wraz z programem Czyste powietrze lub Mój prąd można skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej, gdzie właściciel domu jednorodzinnego może odliczyć od dochodu wydatki poniesione na modernizację. Odliczeniu podlegają zarówno koszty zakupu materiałów i urządzeń, jak i koszty montażu. Maksymalna kwota odliczenia nie może przekroczyć 53 tys. zł. Dotyczy to rolników dwuzawodowców lub domowników, którzy rozliczają PIT. Rolnikom bez dodatkowych źródeł dochodu, opłacającym tylko podatek rolny, przysługuje ulga inwestycyjna z tytułu wydatków poniesionych m.in. na zakup i zainstalowanie urządzeń OZE.

Ulga inwestycyjna przyznawana jest po zakończeniu inwestycji i polega na odliczeniu od należnego podatku rolnego od gruntów położonych na terenie gminy, w której została wykonana inwestycja, 25% udokumentowanych rachunkami nakładów inwestycyjnych. Ulga rozliczana jest maksymalnie do 15 lat. Do redakcji docierają jednak sygnały, że w niektórych urzędach rolnicy mają trudność z uzyskaniem powyższej ulgi, np. za instalację fotowoltaiki. Wtedy warto podeprzeć się prawem, konkretnie art. 13 ustawy o podatku rolnym.

Energia dla wsi do kiedy trwa nabór?

To nowy fundusz wdrażany przez NFOŚiGW, zastępujący program Agroenergia, z całkowitym budżetem 1 mld złotych. Pierwszy nabór ruszył już 25 stycznia i potrwa do 15 grudnia. Budżet dla tego naboru wynosi 100 mln zł, a wsparcie w ramach Energii dla wsi może zostać wypłacone w formie dotacji lub pożyczki. Wnioskujący o dotacje może ubiegać się o dopłatę o maksymalnej wartości 20 mln zł, z kolei w przypadku starających się o pożyczkę kwota maksymalna wynosi 25 mln zł. Dofinansowanie będzie pochodzić z Funduszu Modernizacyjnego.

W przypadku dofinansowania do instalacji fotowoltaicznych lub turbin wiatrowych możliwe jest ubieganie się tylko o pożyczkę do 100% kosztów kwalifikowanych, a w przypadku biogazowni i elektrowni wodnych dochodzi także możliwość starania się o dotację w wysokości nawet do 65% kosztów kwalifikowanych w przypadku małych i mikroprzedsiębiorstw. Z tego powodu, że są to bardzo kosztowne inwestycje, a nie wszystkie gospodarstwa będą dysponować środkami, NFOŚiGW przewiduje możliwość uzupełnienia tego wsparcia pożyczką do 100% kosztów. To powinno umożliwić łatwiejszy dostęp do programu.

Odnawialne źródła energii poza biogazowniami czy geotermią są niestabilne, dlatego chcąc zapewnić w miarę równomierne zasilanie domostwa z OZE, warto zainteresować się systemami magazynowania energii. Wsparcie finansowe tych inwestycji w formie dotacji lub pożyczki jest jedną z nowinek tego programu.

Wsparcie również dla spółdzielni energetycznych

Beneficjentami programu Energia dla wsi są przede wszystkim rolnicy pod każdą formą prawną, w tym dział specjalny produkcji rolnej. Jedynym warunkiem jest to, aby instalacje nie były lokalizowane na cennych gruntach rolnych od I do III klasy. O wsparcie będą mogły ubiegać się również spółdzielnie energetyczne – te dopiero powstające, jak i te już istniejące – oraz ich członkowie. Więcej o spółdzielniach energetycznych, które mogą działać na wsi w kolejnym numerze. Perspektywa realizacji tego programu sięga 2030 r., z tym że zobowiązania będą mogły być podejmowane do 2028 po to, żeby móc zdążyć się rozliczyć.

Rolnik, który prowadzi działalność rolniczą, a będzie chciał zainwestować w większą instalację, która będzie służyła celom zarobkowym, musi zarejestrować tę pozarolniczą działalność gospodarczą.

Z kolei szczegółowe zasady dofinansowania z programu modernizacji gospodarstw z obszaru F opisaliśmy w grudniowym numerze na str. 36.

Dynamika rozwoju odnawialnych źródeł energii musi iść w parze z rozwojem sieci energetycznej kraju. Wyzwaniem dla rządzących jest więc szybka modernizacja zarówno linii wysokiego, jak i średniego napięcia, by operatorzy nie musieli odmawiać przyłączenia kolejnych instalacji.

Jan Beba