Intensywne prace polowe w czasie żniw, wzmożony ruch i obciążenia są testem nie tylko dla ludzi i ich odporności, ale też dla sprzętu. To pierwszy poważny sprawdzian w warunkach bojowych, który może pokazać jego wartość. To też okazja do ujawnienia się plusów, wad i… awarii. Koszty serwisu, części i napraw są wysokie. Nie zawsze jednak rolnik skazany jest na ich ponoszenie, zwłaszcza gdy dysponuje sprzętem nowym, na gwarancji. Skupmy się zatem na tych, którzy mają to szczęście w nieszczęściu: doświadczyli usterki w sprzęcie objętym gwarancją.

Prawa nabywcy a obowiązki gwaranta

Niemal każdy spotkał się z gwarancją, kupując coś nowego, a nawet używanego – artykuły gospodarstwa domowego, elektronikę, samochód, ciągnik, czy maszyny lub wyposażenie obory, albo chlewni. Przy sprzęcie nowym to norma, przy używanym pożądany dodatek.

Gwarancja: czym ona w zasadzie jest? Art. 577 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, że udzielenie gwarancji następuje przez złożenie oświadczenia gwarancyjnego, określającego obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu.

Inaczej, gwarant składa wobec kupującego przyrzeczenie, że spełni określone przez siebie obowiązki, jeżeli w zadeklarowanym okresie sprzęt nawali. Gwarancja jest zatem oświadczeniem gwaranta (producenta, sprzedawcy) udzielonym na piśmie bądź też w reklamie.

Celem gwarancji jest przywrócenie rzeczy do stanu zapewniającego możliwość normalnego korzystania z niej, zgodnego z umową i zapewnieniem gwarancyjnym. Czynności podejmowane przez gwaranta powinny zatem zapewnić realizację tego celu. Ustawa nie precyzuje, jakie obowiązki ciążą na gwarancie, wymienia natomiast je przykładowo: zwrot zapłaconej ceny, wymiana rzeczy, jej naprawa, zapewnieniu innych usług.

Co obejmuje gwarancja?

Najczęściej gwarancje obejmują naprawy, diagnostykę, a w dalszej kolejności wymianę rzeczy na nową. W razie wątpliwości co do treści samej gwarancji rzeczy sprzedanej i zawartych w niej oświadczeń, uznaje się, że gwarant jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, o ile wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w oświadczeniu gwarancyjnym.

Termin gwarancji rzeczy nowych wynosi dwa lata, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana, o ile nie zastrzeżono innego terminu. Dopuszczalne jest również określenie okresu gwarancji w powiązaniu do częstości używania, jak przykładowo liczba kilometrów, motogodzin itp.

Warunki gwarancji powinny być sformułowane w sposób jasny i zrozumiały. Wprowadzając rzecz do obrotu w Rzeczypospolitej Polskiej – również w języku polskim w karcie gwarancyjnej czy instrukcji obsługi. Nadto, podstawowe informacje potrzebne do wykonywania uprawnień z gwarancji, czyli nazwę i adres gwaranta, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej, uprawnienia przysługujące w razie stwierdzenia wady, czy stwierdzenie, że gwarancja nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego, wynikających z przepisów o rękojmi za wady rzeczy sprzedanej.

Na żądanie nabywcy sprzedawca obowiązany jest wydać mu potwierdzenie oświadczenia gwarancyjnego, utrwalone na papierze lub innym trwałym nośniku (art. 5772 Kodeksu).

Uprawnienia nabywcy wynikające z gwarancji

Z gwarancji wynikają określone uprawnienia nabywcy. Przede wszystkim podkreślmy, jak istotne jest zapoznanie się z warunkami określonymi przez gwaranta, okolicznościami wyłączającymi gwarancję (np. nieprawidłowe użytkowanie, brak czynności serwisowych) i terminami zgłoszenia ujawnionych usterek. Niewiedza na temat wymogów zawartych w dokumencie może skutecznie pozbawić nas naprawy czy wymiany sprzętu na koszt gwaranta, a jeszcze do tego narazić na dodatkowe koszty serwisu. Zatem przed uruchomieniem nabytego sprzętu zapoznajmy się z warunkami gwarancji i starajmy się ich przestrzegać. A gdy wystąpi usterka, wada czy inna nieprawidłowość, należy postępować zgodnie z zaleceniami gwaranta.

Zgłaszanie ustek i wad – na piśmie, czy telefonicznie?

Zgłoszenie usterki czy wady powinno być potwierdzone na piśmie bądź elektronicznie, np. w formie protokołu, czy zlecenia naprawy. Dobrze jest się upewnić, że wszystkie zastrzeżenia zostały umieszczone w protokole, a najlepiej jeszcze domagać się kopii dowodu dokonania zgłoszenia. W razie odmowy przyjęcia maszyny do naprawy lub uznania zgłoszonych usterek trzeba konieczne domagać się tego na piśmie.

W odróżnieniu od rękojmi, nabywca powinien dostarczyć rzecz na koszt gwaranta do miejsca wskazanego w gwarancji lub do miejsca, w którym rzecz została wydana przy udzieleniu gwarancji, o ile z okoliczności nie wynika, że wada powinna być usunięta w miejscu, w którym rzecz znajdowała się w chwili ujawnienia wady.

Jako przykład może posłużyć naprawa gwarancyjna maszyn rolniczych, urządzeń połączonych z budynkiem w gospodarstwie, a nie u sprzedawcy. Natomiast gwarant po usunięciu wady zwraca rzecz na swój koszt do miejsca, do którego została ona dostarczona przez kupującego. Nie ma zatem obowiązku pokrycia kosztów powrotnego transportu rzeczy z miejsca jej dostarczenia przez kupującego do miejsca, w którym rzecz znajdowała się w chwili ujawnienia wady, którym najczęściej jest gospodarstwo nabywcy.

Rękojmia za wady fizyczne

Nie sposób przy okazji nie wspomnieć o rękojmi za wady fizyczne, która często mylona jest z gwarancją. Rękojmia to inaczej odpowiedzialność sprzedawcy za wady rzeczy sprzedanej (niezgodność z umową), do których zalicza się przykładowo:
- brak właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
- brak właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
- nieprzydatność do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia.

O rękojmi jedynie wspominamy, gdyż jej szersze omówienie wymaga osobnego artykułu.

Oświadczenie gwarancyjne może jednak odmiennie uregulować powyższe kwestie zarówno co do miejsca, jak i sposobu i kosztów dostarczenia rzeczy. Również z tego względu warto zapoznać się z zapisami gwarancji i w taki sposób zaplanować zgłoszenie, by nie narazić się na koszty transportu.

Jakie są obowiązki gwaranta?

Gwarant powinien wykonać swoje obowiązki w czasie określonym w gwarancji, a gdy go nie określono – niezwłocznie, ale nie później niż w terminie czternastu dni, licząc od dnia dostarczenia rzeczy przez uprawnionego z gwarancji. Ostatecznie jednak o możliwości wywiązania się z terminu decydują obecnie też czynniki niezależne od gwaranta, a nawet producenta, jak choćby ciągnące się od pandemii problemy z dostawą części.

Istotne jest zatem, jakie konsekwencje poniesie gwarant, gdy naprawa przedłuży się ponad zadeklarowany okres. Przepisy nie mówią tego wprost, zatem nabywca może dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych. W skrócie oznacza to, że musi wykazać, że z powodu przedłużającej się naprawy poniósł szkodę, jej wysokość oraz to, że zwłoka jest wynikiem okoliczności leżących po stronie gwaranta, a nie okoliczności obiektywnych. Przykładowo, za taką szkodę można uznać koszty wynajęcia maszyny na czas przedłużającej się z winy gwaranta naprawy.

Ważna uwaga: udzielona gwarancja może jednak zawierać wyłączenia odpowiedzialności gwaranta za takie szkody.

Odbierając sprzęt po naprawie znów należy żądać dokumentu potwierdzającego jej wykonanie i zawierającego wyszczególnione czynności, wpisu w książce serwisowej. Przede wszystkim natychmiast po odbiorze należy sprawdzić działanie sprzętu, a w razie jakichkolwiek wątpliwości czy niesprawności – niezwłocznie je zgłaszać i odmówić odbioru rzeczy i żądać skutecznej naprawy.

W sytuacji, kiedy naprawa nie była skuteczna, należy upomnieć się też o pisemne potwierdzenie, że po naprawie sprzęt nie jest sprawny. W sytuacjach spornych konieczne może się okazać powołania rzeczoznawcy i zlecenie sprawdzenia prawidłowości i skuteczności naprawy. Problemy zgłaszane przez naszych Czytelników pokazują, że na linii rolnik – dostawca egzekwowanie warunków gwarancji to często droga przez mękę. Najczęstszym mankamentem jest brak pisemnych korespondencji i potwierdzonych dowodów. Warto o to zadbać we własnym interesie.

Adw. Mikołaj Pomin

Fot: Beba

O prawach i obowiązkach wynikających z napiszemy w kolejnym wydaniu top agrar Polska.