Dwie emerytury: z KRUS i ZUS

Moja mama jest rolniczką i podlega ubezpieczeniu z mocy ustawy w KRUS. W maju mama ukończy 60 lat i chciałaby ubiegać się o emeryturę rolniczą i o drugą w ZUS. Mama ma aktualnie 23 lata podlegania ubezpieczeniu w KRUS i 13 lat w ZUS. Jakie okresy KRUS może mamie doliczyć do ubezpieczenia rolniczego? Czy musi jeszcze przez dwa lata podlegać ubezpieczeniu w KRUS, aby mogła otrzymać dwie emerytury z KRUS i ZUS? Czy gdyby otrzymała po ukończeniu 60 lat emeryturę z ZUS, to czy mogłaby podlegać jeszcze ubezpieczeniu w KRUS, aby nabyć prawo do emerytury rolniczej?
Kazimierz S. (woj. wielkopolskie)

Zasady przyznawania emerytury rolniczej

Zgodnie z przepisami ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. DzU z 2023, poz. 208, 337), emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi, domownikowi), który spełnia łącznie następujące warunki:

• Osiągnął wiek emerytalny 60 lat kobieta i 65 lat mężczyzna.
• Podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez co najmniej 25 lat (osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przy ustalaniu prawa do emerytury nie uwzględnia się okresów ubezpieczenia innego niż rolnicze).

Do okresów podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, od których zależy prawo do emerytury rolniczej zalicza się okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983–1990 oraz okresy prowadzenia gospodarstwa lub pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia, a przed 1 stycznia 1983 r. pod warunkiem, że okresy te nie zostały zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.

Pana mama jako osoba urodzona po 31.12.1948 r. pomimo osiągnięcia 60 lat nie spełnia aktualnie warunku do przyznania prawa do emerytury rolniczej, ponieważ nie ma wymaganego 25-letniego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu wyłącznie rolniczemu. Aby uzyskać prawo do emerytury rolniczej, musiałaby podlegać jeszcze przez co najmniej 2 lata ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w KRUS. Chyba że będzie mogła udowodnić (zeznaniami świadków), że po 16. roku życia, a przed 1 stycznia 1983 r. pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców, a wykonywana praca miała charakter stały i była niezbędna do funkcjonowania gospodarstwa.

Zgodnie z aktualnym orzecznictwem sądowym, okresy pracy w gospodarstwie rolnym przed 1 stycznia 1983 r. mogą być zaliczane do emerytury lub renty rolniczej, jeżeli wnioskodawca pracował w gospodarstwie rolnym, nawet w przypadku, gdy jednocześnie podlegał ubezpieczeniu z innego tytułu, np. z tytułu zatrudnienia bądź uczęszczał do szkoły.

Zasadnicze znaczenie ma tylko fakt udowodnienia możliwości wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (nawet po powrocie z innej pracy, która stanowiła główne źródło utrzymania). Wobec powyższego, jeśli będzie po zaliczeniu okresu pracy w gospodarstwie rodziców legitymowała się 25-letnim okresem ubezpieczenia w KRUS, wówczas nabędzie prawo do emerytury rolniczej i do drugiej z ZUS.

Natomiast, jeśli pana mama po ukończeniu 60 lat (nie spełni warunku 25 lat podlegania ubezpieczeniu), a wystąpi z wnioskiem o emeryturę do ZUS, wówczas ZUS doliczy mamie okresy podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w KRUS i przyzna prawo do emerytury z tytułu zatrudnienia. Wówczas KRUS wyłączy mamę z ubezpieczenia społecznego rolników, a ponieważ okresy ubezpieczenia rolniczego zostaną doliczone do okresów ubezpieczenia w ZUS, mama pana już nigdy nie uzyska prawa do emerytury rolniczej.

Nadmieniam, że przyznanie prawa do emerytury z ZUS wyłącza rolnika z ubezpieczenia w KRUS i nie może podlegać on nadal ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w KRUS. Uważam, że najlepiej byłoby kontynuować ubezpieczenie w KRUS i po dwóch latach nabyć prawo do emerytury rolniczej oraz drugiej emerytury z ZUS.

Ewa Jaworska-Spicak, specjalistka KRUS
fot. Sierszeńska