<h2>Po co przerzedzać? Kiedy i jakie są metody</h2>
<p>Przerzedzamy zawiązki przede wszystkim po to, aby poprawić jakość, wielkość i wybarwienie owoców oraz uniknąć przemienności owocowania. Najlepszym terminem na wykonanie przerzedzania to moment przed zawiązywaniem owoców, pod koniec kwitnienia oraz tzw. późne przerzedzanie, kiedy zawiązki osiągają wielkość już nawet do 16 mm.</p>
<h2>Jak przerzedzać?</h2>
<p>Przy dużej liczbie kwiatów / zawiązków najlepsze wyniki uzyskujemy, stosując przerzedzanie kilkuetapowe.</p>
<ul>
<li>Przerzedzanie ATS-em;</li>
<li>Przerzedzanie NAA ( Pomonit);</li>
<li>Przerzedzanie NAD;</li>
<li>Przerzedzanie BA;</li>
<li>Przerzedzanie z wykorzystaniem metamitronu.</li>
</ul>
<p><br /><strong>Dr Andrzej Sikora omówił również strategie przerzedzania pod względem warunków pogodowych i w odniesieniu do poszczególnych odmian. Na więcej zagadnień odnajdziecie odpowiedzi w filmie poniżej. Zapraszamy do obejrzenia! </strong></p>

authoress

Patrycja Bernat

Sad Nowoczesny

Chemiczne przerzedzanie zawiązków

przerzedzanie

przerzedzanie ATS

przerzedzanie BA

przerzedzanie chemiczne

przerzedzanie kwiatów jabłoni

przerzedzanie NAA

przerzedzanie NAD

przerzedzanie ręczne

przerzedzanie zawiązków

przerzedzanie zawiązków owoców

Późne przerzedzanie. Jaką strategię wybrać?

<h2>Przerzedzanie zawiązków jabłoni w sezonie 2022 – dr Andrzej Soska, Soska Konsulting. Wszystko co musicie widzieć!</h2>

Webinaria

<p>Poza takimi cechami, jak <strong>jędrność czy smakowitość, to właśnie intensywny, rozległy rumieniec w największym stopniu przyciąga do zakupu danego owocu, w tym jabłek.</strong> Rumieniec, obok wielkości, to dwa<strong> wyróżniki jakości jabłek</strong>, które przy zapowiadającej się w tym roku wystarczającej podaży owoców na rynku, będą mieć kluczowe znaczenie w kontekście kanału zbytu na dane owoce, a więc <strong>dochodowości wielu gospodarstw sadowniczych. </strong>Coraz wyżej stawiane wymagania jakościowe dotyczące rozległego oraz intensywnego wybarwienia zmuszają sadowników do poszukiwania coraz nowocześniejszych działań agrotechnicznych, umożliwiających uzyskanie owoców pięknie wybarwionych.</p>
<h2>Wybarwienie – dlaczego tak ważne?</h2>
<p>W uprawie jabłoni<strong> dominują odmiany, które w różnym stopniu pokrywają się rumieńcem.</strong> W doborze odmian istnieje tylko kilka takich, które są <strong>pozbawione rumieńca, jak Golden Delicious czy Mutsu. </strong>W przypadku tych odmian <strong>mowa jest o barwie zasadniczej skórki, która w procesie dojrzewania owoców zmienia się z zielonej na żółtą</strong>. W okresie okołozbiorczym barwa zasadnicza jabłek zmienia się w kierunku koloru żółtego, podobnie jak ma to miejsce w przypadku liści. Wynika to bowiem z rozkładania się pod wpływem światła słonecznego chlorofilu. Rozpad chlorofilu determinowany jest również jesiennymi spadkami temperatury. Niezależnie czy są to „zielone” odmiany jednokolorowe, czy odmiany, które wybarwiają się, proces ten zachodzi w ten sam sposób.<br /><br /><div data-article-box=""></div><img src="/media/uploads/rumieniec__jabek.png" width="300" height="319" alt="" /><br /><br /><div data-article-box=""></div><strong>Wciąż większość uprawianych w Polsce odmian, to odmiany dwukolorowe.</strong> Jednak w wyniku presji rynku, zmiany geografii eksportu w ostatnich latach, wiele odmian zostało zastąpionych przez sporty lepiej wybarwiające się, wręcz <strong>jednokolorowe.</strong> Przykładowo standardowy Ligol, w wielu gospodarstwach został zastąpiony przez <strong>Red Ligola czy Dark Ligola, w grupie Jonagolda prym wiedzie Red Jonaprince,</strong> choć przez wielu uważany za znacznie mniej smakowity od wcześniej uprawianych na szerszą skalę <strong>Rubinstara, Jonagoreda czy Jonagolda Decosty. Gorsza smakowitość wynika głównie ze zbyt wczesnego terminu zbioru. </strong>A przecież optymalnie czy nieco zbyt późno zerwanego Red Jonaprince’a można z powodzeniem przechowywać przez wiele miesięcy. Doświadczenia wskazują, że nawet do kolejnych zbiorów. Zbyt wczesny zbiór to co prawda nieco wyższa jędrność, ale z drugiej strony zbyt niska zawartość ekstraktu – czyli <strong>głównie cukrów, ale także i kwasów organicznych</strong>. Zawartość ekstrakty &lt;10oBrix, mimo często dość dobrego wybarwienia, skutkuje miernym smakiem owoców. <strong>Zapewne właśnie to wyjaśnia, dlaczego Red Jonaprince nie zyskał sympatii polskiego konsumenta. </strong>Wobec coraz większego areału uprawy odmian dobrze wybarwiających się wydawałoby się, że mniej uwagi należy poświęcać poprawie tego parametru. <strong>Nic bardziej mylnego! Obfite plonowanie oraz niesprzyjające do wybarwiania owoców warunki pogodowe zmuszają sadowników do całego kompleksu działań wspierających lepsze wybarwienie jabłek, również odmian jednokolorowych</strong> – paskowanych sportów Gali, Red Deliciousa czy nawet Red Jonaprince’a, a przede wszystkim całej plejady odmian dwukolorowych.</p>
<div data-article-box=""></div><h2>Od czego zależy intensywność rumieńca?</h2>
<p>Synteza barwników odpowiedzialnych za rumieniec jest<strong> determinowana genetycznie</strong>.</p>
<p><strong>Rumieniec może być:</strong></p>
<ul>
<li><strong> jednolity</strong> (jak u Alwy);</li>
<li><strong>marmurkowaty</strong> (np. Szampion);</li>
<li>czy <strong>paskowany</strong> (w przypadku wielu nowych sportów Gali).</li>
</ul>
<p><strong>Czerwone wybarwienie, inaczej rumieniec, powodowane jest przez barwniki</strong> – glikozydy antocyjanidyn. Jesienią powstaje warstwa odcinająca pomiędzy szypułką owocu a krótkopędem, ogonkiem liściowym a pędem. Powstająca warstwa przerywa dostęp do cukrów, które produkowane są przez liście i wysyłane do owoców, a właśnie z cukrów powstają pigmenty – antocyjany. Wspomniane barwniki zmieniają kolor skórki owoców w zależności od pH soku komórkowego, w którym są rozpuszczone. Warunkiem sine qua non <strong>powstania barwników jest dostęp do światła słonecznego</strong>. Jeżeli do wnętrza korony nie dociera dostatecznie dużo światła, to jabłka pozostaną niewybarwione. <strong>Zatem w centrum uwagi sadownika powinna być optymalna dystrybucja światła w koronie drzew.</strong> Należy pamiętać, że do prawidłowego wyrastania owoców wystarczy 30–50% światła słonecznego, ale do dobrego wybarwienia już 60–80%! Luźne korony drzew z wyciętym oknem nad pierwszym piętrem lub bardzo wąsko prowadzone korony na skutek cięcia mechanicznego umożliwiają optymalną dystrybucję światła, a więc intensywne wybarwienie jabłek. <strong>Intensywny rumieniec zależy więc głównie od dostępu do światła słonecznego</strong>. Luźno prowadzona korona drzew, przerzedzanie zawiązków, umiarkowany wzrost sterowany metodami retardowania, stosowanie podkładek karłowych – to wszystko sprzyja lepszej dystrybucji światła w obrębie korony. Coraz częściej okazuje się, że jest to jednak zbyt mało, ze względu na zbyt obfite plonowanie drzew. Wtedy zaburzony jest stosunek liści do owoców. Jabłek jest zbyt dużo, aby drzewo było w stanie wyprodukować wystarczającą ilość pigmentów.<br /><br /><div data-article-box=""></div><img src="/media/uploads/architektura_sadu_wpywa_na_wybarwienie_jabek.png" width="723" height="506" alt="" /></p>
<p><strong> Sadownicy opóźniając termin zbioru owoców, tracą na ich jakości </strong>– głównie zdolności przechowalniczej, jędrności miąższu oraz ryzykują dużymi stratami spowodowanymi <strong>nadmiernym opadaniem jabłek.</strong> W ciągu ostatnich dwóch sezonów, polscy sadownicy mieli dostęp do zastosowania<strong> technologii Harvista™,</strong> która umożliwia <strong>opóźnienie terminu zbioru o 2–3 tygodnie bez negatywnego wpływu na jakość i zdolność przechowalniczą oraz ryzyka ich nadmiernego opadania. </strong>Dzięki zastosowaniu tego preparatu, owoce pozostają na drzewach dłużej, co daje szansę na ich lepsze wybarwienie związane z dalszą syntezą cukrów, a ponadto doczekaniem się na optymalne temperatury – zimne noce. Bowiem temperatura jest naturalnym czynnikiem wspomagającym wybarwianie owoców.</p>
<p>Ostatnie sezony wegetacyjne na ogół nie sprzyjały optymalnemu wybarwieniu jabłek, bowiem noce z temperaturą nawet około 20°C skutecznie opóźniają inicjację procesu wybarwiania. <strong>Powstawaniu antocyjanidyn sprzyja temperatura 18–20°C w ciągu dnia oraz około 4–5°C w nocy. </strong>Wynika to stąd, że niska temperatura zmniejsza intensywność oddychania jabłek w sadzie, co prowadzi do mniejszego wykorzystania cukrów, uprzednio wyprodukowanych przez liście w ciągu dnia. Dzięki temu nadwyżka cukrów jest kierowana do produkcji czerwonych barwników, co można łatwo zauważyć, gdy już po 1–2 nocach z niską temperaturą (poniżej 5°C) wybarwienie jabłek znacznie się poprawia. <strong>Oczekiwanie na warunki pogodowe bez przedzbiorczego zastosowania 1-MCP w sadzie niesie zatem za sobą wiele negatywnych konskwencji. </strong>Aktualnie Towarzystwo Rozwoju Sadów Karłowych po raz kolejny wnioskuje o dopuszczenie do stosowania preparatu w sezonie 2022, co wymiernie przyczyniłoby się do uzyskania lepszej jakości plonów pod względem rozmiaru, wybarwienia, jędrności czy zdolności przechowalniczej owoców. Należy dodać, że preparat <strong>Harvista™</strong> nie jest środkiem bezpośrednio poprawiającym stopień wykolorowania owoców. Lepsze wybarwienie to dodatkowy benefit, wynikający z możliwości kontrolowanego opóźnienia terminu zbioru. <strong>W przypadku odmian niewybarwiających się, zastosowanie preparatu umożliwia utrzymanie zielonkawej barwy skórki, choćby w przypadku Golden Delicous’a.<br /><br /><div data-article-box=""></div><img src="/media/uploads/idared_z_instensywnym_rumienscem.png" width="586" height="359" alt="" /> <br /><br /><div data-article-box=""></div></strong>Sadownicy coraz częściej starają się obniżać temperaturę owoców, wykorzystując do tego celu zraszanie nadkoronowe.</p>
<p><strong>Barierą są jednak:</strong></p>
<ul>
<li><strong> </strong>wysoki koszt zraszania (woda, źródło energii);</li>
<li>trudności z dostępem do dużych ilości wody;</li>
<li>oraz często zbyt niska jakość wody, wielokrotnie przekraczająca normy pod względem zawartości żelaza czy też manganu – co stanowi ryzyko potencjalnego ordzawienia skórki owoców.</li>
</ul>
<div data-article-box=""></div><h2>Zdrowe liście gwarantem efektywnej fotosyntezy</h2>
<p>Wybarwienie powstaje w obecności cukrów, zaś węglowodany są produktem fotosyntezy. <strong>W związku z tym należy spodziewać się tego, że zdrowe, dobrze odżywione liście będą gwarantem intensywnie zachodzącego procesu odwęglania powietrza, czyli fotosyntezy</strong>. Intensywnie zachodząca fotosynteza to więcej cukrów niezbędnych do produkcji czerwonych barwników. Dlatego trudno jest mówić o wysokiej jakości owoców (a więc również o dobrym wybarwieniu owoców) bez dobrej jakości liści. <strong>Słabo odżywione liście, z oznakami niedoborów składników pokarmowych, porażone przez mączniaka, mszyce, a zwłaszcza roztocza (przędziorki, pordzewiacze) nie zapewnią wysokiej  wydajności odwęglania powietrza. </strong>Wracając raz jeszcze do kwestii temperatury, najwyższą intensywność fotosyntezy notuje się w temperaturze powietrza od 20 do 25°C. Temperatura powyżej 30°C obniża fotosyntezę netto, co skutkuje tym, że w procesie oddychania zużywane są kosztem owoców asymilaty zapasowe.<br /><br /><div data-article-box=""></div><img src="/media/uploads/rumieniec_na_jabkach_co_na_niego_wpywa.png" width="1039" height="325" alt="" /></p>
<div data-article-box=""></div><h3><a href="https://sadnowoczesny.pl/artykuly/ochrona-sadu/jak-zadbac-o-jakosc-i-wielkosc-zbiorow-owocow-na-etapie-kwitnienia/" target="_blank" rel="noopener"> Cięcie letnie Standardowym działaniem agrotechnicznym, poprawiającym wybarwienie owoców, jest cięcie letnie, również mechaniczne.</a></h3>
<p>W przypadku cięcia ręcznego należy pamiętać o tym, aby nie wykonywać tej pracy bezmyślnie! Nie wolno nadmiernie ogałacać drzew, gdyż w większości przypadków może to spowodować znaczny odsetek jabłek z uszkodzeniami słonecznymi, tzw. <strong>oparzelizną słoneczną</strong>. Ponadto, nadmierne usunięcie pędów zachwieje stosunek liści do owoców – zbyt silna redukcja ulistnienia to mniej asymilatów, czyli cukrów, co może mieć negatywny wpływ na końcowy rozmiar owoców. W przypadku pędów rosnących w pobliżu owoców należy przyciąć je za 3–5. liściem. Liście te będą bowiem odpowiedzialne za produkcję asymilatów kierowanych do sąsiadujących owoców. Wtedy jabłka mają szansę dorosnąć do oczekiwanego rozmiaru oraz pokryć się intensywnym rumieńcem. Czerwone barwniki powstają bowiem pod wpływem światła w obecności cukrów produkowanych przez liście. W przypadku odmian bardziej dochodowych, zwłaszcza klubowych (jak choćby Pink Lady), <strong>ciekawym rozwiązaniem agrotechnicznym jest rozkładanie folii odblaskowych w międzyrzędziach. Folia jest rozkładana na około 4–5 tygodni przed zbiorami owoców. W przypadku tego rozwiązania światło słoneczne, które dociera w międzyrzędzie, zamiast być zamienione w energię kinetyczną, zostaje odbite i tym samym doświetla dolne piętro korony drzew.</strong> Niestety, koszt takiego rozwiązania jest bardzo wysoki. Rozwiązanie znajduje uzasadnienie tylko w przypadku odmian klubowych. Natomiast ciekawym i tanim rozwiązaniem jest wykonanie <strong>ostatniego koszenia murawy w sadzie na około miesiąc przed zbiorami owoców. </strong>Wysoka trawa będzie pobierała więcej azotu z gleby, co może mieć pozytywny wpływ na końcowe wybarwienie owoców.</p>
<div data-article-box=""></div><h2>Zabiegi opryskiwania poprawiające wybarwienie</h2>
<p>Jak już wcześniej wspomniałem, przez cały sezon wegetacyjny należy starać się, aby jakość liści była na jak najwyższym poziomie, co zapewni wydajne odwęglanie powietrza w procesie fotosyntezy. Dodatkowo na kilka tygodni przed zbiorami sadownicy opryskują sady nawozami dolistnymi z wysoką zawartością fosforu. Standardowo jest to zabieg na 4 i 2 tygodnie przed zbiorami. Rynek oferuje wiele nawozów tego typu, choćby <strong>MKP, czyli fosforan monopotasowy.</strong> Na ogół wykonuje się 2–3 opryskiwania tym nawozem. Lepszy efekt opryskiwania odnotowuje się, gdy jest ono wykonane tuż przed zimną nocą.<br /><br /><div data-article-box=""></div><img src="/media/uploads/metody_wybarwiania_jabek.png" width="1144" height="361" alt="" /></p>
<div data-article-box=""></div><h3>Jednak znacznie lepsze efekty można uzyskać, stosując preparaty oparte na <strong>etefonie</strong>.</h3>
<p>Taki zabieg można wykonać <strong>jednokrotnie</strong> (na około 4 tygodnie przed zbiorami) lub <strong>dwukrotnie</strong> (na 6–5 i 4–3 tygodnie przed owocobraniem). <strong>Należy pamiętać, aby dostosować dawkę do terminu!</strong> Efekty zastosowania etefonu mogą być bardzo dobre w przypadku dwukolorowych Jonagoldów, standardowego Ligola czy Szampiona. Należy jednak pamiętać, że zastosowanie tej substancji to znacznie niższy potencjał przechowalniczy owoców już na starcie sezonu przechowalniczego oraz ryzyko ich intensywnego, przedzbiorczego opadania. Wysokie dawki etefonu co prawda znacznie poprawiają wybarwienie, ale takie owoce powinny zostać podane na rynek bezpośrednio po zbiorze. Preparat można zastosować w sadach, gdzie stosowany jest bardzo intensywny program nawożenia pozakorzeniowego wapniem, wyznaczany termin zbioru najlepiej za pomocą indeksu Streifa oraz przestrzegany reżim przechowalniczy. W innym przypadku owoce dojrzeją znacznie szybciej oraz gwałtownie stracą jędrność miąższu. Ich shelf life będzie znacznie krótszy. Należy podkreślić, że antocyjany odpowiedzialne za wybarwienie, mają znakomite prozdrowotne oddziaływanie na organizm ludzki. Neutralizują wolne rodniki i redukują ryzyko nowotworów. <strong>Kwercetyna zawarta w jabłkach czyści organizm z wolnych rodników, a więc opóźnia proces starzenia się komórek.</strong> Ponadto uszczelnia naczynia krwionośne. Należy więc jeść jabłka regularnie, co znakomicie wpisuje się w strategię zapobiegania takim chorobom, jak miażdżyca, nadciśnienie, nowotwory czy choroba niedokrwienna serca. <strong>Spożywanie jabłek jest również postrzegane jako sprzyjające łagodzeniu stanów napięcia oraz stresów. Jedzmy więc jabłka!</strong><br /><br /></p>
<p>Marek Grzęda AgroFresh Polska<strong></strong></p>

jak poprawić wybarwienie jabłek

któe odmiany jabłek są jednobarwne

które odmiany są jednobarwne

które odminay nie mają rumieńca

rumieniec na jabłkach

wybrawienie jabłke

Jak poprawić wybarwienie jabłek i konkurencyjność na rynku owoców?

<strong>O wpływie przerzedzania na jakość jabłek dyskutują Szymon Kamiński i Szymon Jabłoński.<br /><br /></strong><img src="/media/uploads/szymony_BBRBkxy.png" width="643" height="138" alt="" /><br />
<ul>
<li><strong>Szymon Kamiński</strong>: Zgodnie z literaturą <strong>gwarancję uzyskania optymalnego plonu daje zapylenie od 5 do 7% kwiatów. </strong>Dużo większy procent zapylonych kwiatów zapewnia aktywność owadów zapylających w sprzyjających warunkach pogodowych.</li>
<li><strong>Szymon Jabłoński</strong>: Z tej przyczyny chcąc<strong> uzyskać dobrej jakości plon, należy przeprowadzać przerzedzanie jabłoni. </strong>W ostatnich latach praktyczne podejście do tego zabiegu uległo zmianie.</li>
<li><strong>S.K</strong>.: Jeszcze do niedawna stosowano <strong>przerzedzanie ręczne zawiązków</strong>, ale ze względu na wysoki koszt oraz małą dostępność siły roboczej metoda ta została <strong>zastąpiona przez przerzedzanie chemiczne.</strong></li>
<li><strong>S.J</strong>.: Przerzedzanie ręczne <strong>reguluje plon tylko w danym roku</strong>, nie reguluje chociażby problemu przemienności owocowania, w przeciwieństwie do metody chemicznej.</li>
<li><strong>S.K</strong>.: Chemiczne zabiegi przerzedzające <strong>wpływają bowiem na zwiększenie ilości pąków kwiatowych na kolejny sezon.</strong></li>
<li><strong>S.J</strong>.: Najtrudniejszą kwestią w tej metodzie jest <strong>wyznaczenie właściwego terminu zabiegu </strong>oraz wybór preparatu. Komplikacje potęgują zmienne, często trudne warunki pogodowe, a zwłaszcza ryzyko wystąpienia po zabiegu przymrozków wiosennych.</li>
<li><strong> S.K</strong>.: Taka sytuacja może spowodować <strong>utratę znacznej ilości plonu</strong>. Mamy kilka preparatów dobrze poznanych do przerzedzania zawiązków.</li>
<li><strong> S.J</strong>.: <strong>ATS</strong>, czyli tiosiarczan amonu, to środek, który uszkadza znamię słupków, dzięki czemu nie dopuszcza się do ich zapylenia. To metoda wczesnego przerzedzania zawiązków, stosowana również do bezpiecznego uszkadzania kwiatów w sadach młodych.</li>
<li><strong> S.K</strong>.: Kolejną grupą są środki na bazie <strong>benzyloadeniny (BA)</strong>. Działają one na zawiązki wielkości od 10 do 16 mm, blokując dalszy rozwój najmniejszych zawiązków z pąków lateralnych. Efektywność tego zabiegu jest mocno uzależniona od warunków atmosferycznych, dlatego preparaty z grupy BA, które zawierają dodatek <strong>NAA,</strong> zwiększają skuteczność zabiegu.</li>
<li><strong> S.J</strong>.: Ostatnią grupą dostępną w Polsce są produkty na bazie<strong> metamitronu</strong>. Produkty te znane są w na Zachodzie od 20 lat, na rynku polskim są obecne od kilku lat, ale nadal uczymy się ich stosowania. Preparaty te uszkodzą również najmniejsze zawiązki.</li>
<li><strong> S.K</strong>.: Dużą skuteczność wykazuje dobrze znany w Europie środek na bazie <strong>NAD (1-naftyloacetamid).</strong> Produkt działa stosunkowo długo i przy zastosowaniu na związki 6 mm jego efekt widać, gdy pozostałe zawiązki podwoją swoją wielkość.</li>
<li><strong> S.J</strong>.: Do odpowiedniego ograniczenia plonowania za pomocą przerzedzania należy wybrać program wykorzystujący kilka preparatów w sezonie. A program należy dostosowywać na bieżąco do panujących warunków pogodowych.</li>
</ul>
<img src="/media/uploads/pzrerzedzanie2.png" width="278" height="440" alt="" /><br />
<ul>
<li><strong> S.K</strong>.: <strong>Nie zapominajmy też o metodzie mechanicznej</strong>. Można ją zastosować do przerzedzania kwiatów niezależnie od warunków pogodowych. Jego uzupełnieniem jest<strong> ręczne przerzedzanie zawiązków.</strong></li>
<li><strong> S.J</strong>.: Bez względu na zastosowaną metodę przerzedzania, warto pamiętać o roli jaką ono pełni w produkcji sadowniczej. <strong>Ten zabieg agrotechniczny korzystnie wpływa na wielkość i jakość plonu oraz regularność owocowania drzew i dlatego powinien być standardem w każdym liczącym się gospodarstwie.</strong></li>
</ul>
<p>fot tytułowe - envatoelements</p>

<p><strong>O wpływie przerzedzania na jakość jabłek dyskutują Szymon Kamiński i Szymon Jabłoński.<br /><br /><img src="/media/uploads/szymony_BBRBkxy.png" width="643" height="138" alt="" /><br /></strong></p>
<ul>
<li><o:p></o:p><strong>Szymon Kamiński</strong>: Zgodnie z literaturą <strong>gwarancję uzyskania optymalnego plonu daje zapylenie od 5 do 7% kwiatów. </strong>Dużo większy procent zapylonych kwiatów zapewnia aktywność owadów zapylających w sprzyjających warunkach pogodowych.</li>
<li><strong>Szymon Jabłoński</strong>: Z tej przyczyny chcąc<strong> uzyskać dobrej jakości plon, należy przeprowadzać przerzedzanie jabłoni. </strong>W ostatnich latach praktyczne podejście do tego zabiegu uległo zmianie.</li>
<li><strong>S.K</strong>.: Jeszcze do niedawna stosowano <strong>przerzedzanie ręczne zawiązków</strong>, ale ze względu na wysoki koszt oraz małą dostępność siły roboczej metoda ta została <strong>zastąpiona przez przerzedzanie chemiczne.</strong></li>
<li>...</li>
</ul>

debata szymonów

jak cytokinini wpływają na przerzedzanie zawiązków

przerzedzanie mechaniczne

szymonów rozmowy

Przerzedzanie a jakość jabłek: Szymon Kamiński i Szymon Jabłoński

<p><strong>Chemiczne przerzedzanie zawiązków</strong> można bezsprzecznie zaliczyć do najtrudniejszych zabiegów agrotechnicznych w sadach jabłoniowych. A to głównie dlatego, że <strong>na efektywność tego zabiegu w sposób bezpośredni i pośredni wpływa wiele czynników:</strong></p>
<ul>
<li>odmiana;</li>
<li>podkładka;</li>
<li>wigor drzew;</li>
<li>kondycja pąków kwiatowych;</li>
<li>faza rozwojowa;</li>
<li>warunki pogodowe podczas zabiegu i po jego wykonaniu;</li>
<li>stosowanie innych bioregulatorów.</li>
</ul>
<h2>Nie taki diabeł straszny</h2>
<p><strong>W efekcie nie jest łatwo </strong>– zwłaszcza przy jednorazowym zabiegu – <strong>uzyskać zaplanowany efekt przerzedzania.</strong> Nawet ten sam program, stosowany rok po roku w tej samej kwaterze, często przynosi różne rezultaty. Dlatego wielu sadowników z pewną dozą niepokoju zabiera się za przerzedzanie chemiczne, są też tacy, którzy w ogóle nie podejmują się tego zabiegu. Producenci jabłek najczęściej boją się, że nadmiernie przerzedzą zawiązki, choć w praktyce niezbyt często obserwujemy taki efekt. <strong>Nawet jeżeli podczas wstępnej oceny wydaje się, że będzie za mało jabłek, to później okazuje się, że owoców jest wciąż za dużo i dla uzyskania dobrej jakości trzeba je dodatkowo przerzedzać ręcznie. </strong>Powiem więcej, aby uzyskać dobry efekt przerzedzania chemicznego, to w okresie 2–4 tygodni po tym zabiegu powinniśmy mieć odczucie, że <strong>na drzewach jest wręcz za mało owoców!<br /><br /><div data-article-box=""></div><img src="/media/uploads/ryzyko_wystapienia_przymrozkow_skutecznie_zniecheca_sadownikow_do_wczesnego_przerzedzania.png" width="263" height="322" alt="" /><br /></strong>fot. Ryzyko wystąpienia przymrozków skutecznie zniechęca sadowników do wczesnego przerzedzania</p>
<div data-article-box=""></div><h2>Zarejestrowane preparaty - nowe substancje </h2>
<p>Dobra wiadomość jest taka, że w ostatnich latach zostało zarejestrowanych kilka nowych substancji aktywnych i polscy sadownicy mogą stosować prawie wszystkie środki do regulacji owocowania, które mają do dyspozycji ich koledzy po fachu w innych krajach europejskich. Obecnie w Polsce do przerzedzania zarejestrowane są preparaty zawierające<strong> kwas 1-naftylooctowy (NAA), 1-nafyloacetamid (NAD), 6-benzyloadeninę (6-BA) i metamitron. </strong>Do pełni szczęścia na tej liście brakuje jeszcze <strong>etefonu.</strong> Choć substancja ta jest z powodzeniem stosowana do <strong>regulacji owocowania </strong>w niektórych krajach europejskich, to żaden z preparatów zawierających etefon, dopuszczonych do stosowania w Polsce, nie jest zarejestrowany do przerzedzania zawiązków jabłoni.</p>
<div data-article-box=""></div><h2>Przerzedzanie przy pomocy nawozów</h2>
<p>Znany jest również efekt redukcji owocowania po zastosowaniu niektórych <strong>nawozów dolistnych</strong>. Warto tu wymienić przede wszystkim <strong>tiosiarczan amonu – ATS i mocznik.</strong> Sadownicy, zwłaszcza produkujący <strong>owoce ekologiczne</strong>, powinni wziąć pod rozwagę, że stosowanie w okresie kwitnienia nawozów <strong>wapniowo-siarkowych również może ograniczać ilość zawiązków.<br /><br /><div data-article-box=""></div><img src="/media/uploads/efejt_przerzedzania_mechanicznego.png" width="390" height="268" alt="" /><br /></strong>fot. efekt przerzedzania mechanicznego</p>
<div data-article-box=""></div><h2>Jeżeli nie chemicznie, to jak?</h2>
<p>Oprócz metody chemicznej możliwe jest również <strong>mechaniczne przerzedzanie kwiatów</strong>. W tym celu stosuje się <strong>specjalistyczne maszyny</strong>. Przerzedzanie mechaniczne będzie najefektywniejsze w sadach ciętych <strong>mechanicznie lub z koroną 2D formowaną w systemach wieloprzewodnikowych</strong>. Nie należy też zapominać, że jako zabieg przerzedzający należy zakwalifikować również zimowe cięcie drzew. Jest to szczególnie istotne w przypadku odmian regularnie kwitnących na krótkopędach oraz pędach jednorocznych, z tendencją do nadmiernego zawiązania owoców, np. <strong>mutanty odmiany Gala, Pinova czy Szampion.</strong> Trzeba mieć świadomość, że jabłka wyrastające na pędach jednorocznych są z reguły mniejsze, dlatego poprzez redukcję ilości pędów jednorocznych pozbywamy się również dużej części owoców gorszej jakości. <strong>Prawidłowo wykonane cięcie zimowe będzie więc stanowić pierwszy, bardzo ważny etap przerzedzania.</strong></p>
<div data-article-box=""></div><h2>Aby tylko nie ręcznie</h2>
<p>W tym artykule świadomie nie będę się rozpisywał na temat ręcznego przerzedzania zawiązków w trakcie ich wzrostu,<strong> ponieważ poprzez stosowanie omawianych metod będziemy się starać ograniczyć do minimum, a najlepiej wyeliminować tę uciążliwą i kosztowną pracę.</strong> Zabieg ten jest z reguły wykonywany zbyt późno, aby mieć pozytywny wpływ na poprawę regularności owocowania (u odmian z tendencją do przemienności) oraz satysfakcjonujący wpływ na wielkość owoców (w przypadku odmian drobnoowocowych). Dodatkowo jeżeli przerzedzanie ręczne wykonują pracownicy najemni, to wymagany jest ich stały nadzór.<br /><br /><div data-article-box=""></div><img src="/media/uploads/sabsze_kwitnienie_drzew_z_grupy_jonagolda_jako_efekt_obfitego_owocowania_w_roku_poprzednim.png" width="394" height="243" alt="" /><br />fot. Słabsze kwitnienie drzew z grupy Jonagolda jako efekt obfitego owocowania w roku poprzednim</p>
<div data-article-box=""></div><h2>Strategia</h2>
<p>Chcąc uzyskać pożądaną ilość jabłek na drzewie, zwłaszcza w przypadku obfitego kwitnienia, warto jest zastosować przerzedzanie dwu-, czasami nawet trzyetapowe. Z praktyki mogę powiedzieć, że taka strategia sprawdza się najlepiej.</p>
<ul>
<li><strong>W pierwszej kolejności</strong> wykonujemy <strong>zabieg podczas kwitnienia </strong>(tu warto polecić <strong>ATS</strong>, jeżeli są warunki sprzyjające do zastosowania) lub w<strong> fazie opadania płatków</strong> – stosując <strong>NAA lub NAD.</strong> W niektórych sytuacjach możemy <strong>wykonać zarówno jeden, jak i drugi zabieg</strong>.</li>
<li>W strategii <strong>kilkuetapowej</strong>, jako pierwszy etap można wykonać też <strong>przerzedzanie mechaniczne</strong> (od fazy balona do pełni kwitnienia). Do <strong>kolejnego etapu</strong> przerzedzania przystępujemy, <strong>gdy zawiązki </strong>(na starszym drewnie) <strong>mają 8–14 mm</strong> i w tej fazie możemy zastosować preparaty<strong> zawierające 6-benzyloadeninę lub metamitron</strong>. Preparaty zawierające <strong>metamitron </strong>są obecnie najmocniej przerzedzającymi środkami. I co jest jeszcze ważne, do uzyskania wysokiej efektywności, <strong>nie potrzebują wysokiej temperatury</strong> (tak jak to jest w przypadku preparatów zawierających 6-BA). Niektóre preparaty możemy ze sobą mieszać, co daje znacząco mocniejsze efekt takiego zabiegu. Jako przykład może posłużyć mieszanina 6-BA z NAA, która stosowana jest w fazie, gdy zawiązki mają 10–14 mm.</li>
</ul>
<p><strong>Nie we wszystkich przypadkach wykonujemy każdy z wymienionych etapów</strong>. Za każdym razem program przerzedzania trzeba dostosować do sytuacji w konkretnej kwaterze. <strong>Ryzykowne, ale najbardziej skuteczne - wczesne przerzedzanie</strong> – w okresie kwitnienia – będzie miało najbardziej pozytywny wpływ zarówno na zwiększenie wielkości owoców, jak i poprawę regularności owocowania (redukcję przemienności owocowania). <strong>W praktyce przerzedzanie w tej fazie jest często pomijane ze względu na ryzyko ograniczenia plonu w wyniku wiosennych przymrozków. </strong>Wielu sadowników do pierwszych zabiegów redukujących owocowanie przystępuje w fazie końca kwitnienia, a niektórzy jeszcze później – <strong>gdy zawiązki mają 10–12 mm.</strong> Niestety, nie sprzyja to wystarczającej skuteczności. Zwłaszcza w przypadku dużej liczby pąków kwiatowych i jeżeli prognozy nie wskazują na wystąpienie ujemnej temperatury w okresie kwitnienia (lub sad ma możliwość ochrony przed przymrozkami) przerzedzanie <strong>warto rozpocząć już w fazie kwitnienia</strong> (przykładowo stosując ATS lub przerzedzanie mechaniczne), co będzie stanowiło dobrą bazę dla kolejnych etapów przerzedzania.<br /><br /><div data-article-box=""></div><img src="/media/uploads/korona_drzew_cietych_konturowo_idealnie_nadaje_sie_do_przerzedzania_mechanicznego.png" width="260" height="346" alt="" /><br />fot. Korona drzew ciętych konturowo idealnie nadaje się do przerzedzania mechanicznego</p>
<div data-article-box=""></div><h2>Różnice odmianowe</h2>
<p><strong>Efekt przerzedzania</strong> zależy w dużej mierze od odmiany, dlatego poszczególne odmiany (albo grupy odmian) <strong>mają swoje programy przerzedzania.</strong> <br /><strong>Odmiany diploidalne</strong>, zwłaszcza te, których owoce nie wyrastają do zbyt dużych rozmiarów,<strong> będą wymagały intensywniejszego, zazwyczaj kilkuetapowego przerzedzania.</strong> W tym przypadku głównym celem przerzedzania jest poprawa jakości, w tym przede wszystkim wielkości owoców. Zupełnie inne podejście do przerzedzania zastosujemy dla <strong>odmian triploidalnych jak Jonagoldy, Mutsu, Boskoop. </strong>W roku z obfitym zapąkowaniem będą one<strong> wymagały przerzedzania chemicznego, aby uniknąć przemienności w kolejnym sezonie</strong>. Im wcześniej wykonamy ten zabieg, tym większy będzie miał on wpływ na ograniczenie przemienności w roku kolejnym. Z drugiej strony, odmian tych nie należy przerzedzać zbyt mocno, aby owoce nie wyrastały do zbyt dużych rozmiarów, ponieważ od kilku lat coraz trudniej jest o sprzedaż przerośniętych jabłek na rynku owoców deserowych.<strong> Dlatego czasami będziemy stosować program jedno etapowy, a czasami dwuetapowy.</strong> Charakterystyczne dla <strong>triploidów</strong> jest to, że mocniej reagują praktycznie na wszystkie preparaty do przerzedzania, dlatego dla tych odmian stosujemy niższe dawki, a także ostatni etap przerzedzania możemy wykonać przy dość dłuższych zawiązkach – 18–20 mm (co jest skuteczne, a też najbardziej bezpieczne).<br />Z drugiej strony, jeżeli jest to rok z mniejszą ilością pąków, powinniśmy zaniechać przerzedzania triploidów (lub wykonać je w ograniczonym zakresie), a skupić się na zabiegach poprawiających owocowanie. <strong>Bardzo dobre efekty można uzyskać, stosując program zabiegów z wykorzystaniem giberelin i proheksadionu wapnia</strong>.</p>
<div data-article-box=""></div><h2>Jak postępować w obecnym sezonie?</h2>
<p>Jak zatem sadownicy powinni <strong>przygotować się do zabiegu przerzedzania w sezonie 2022? Pierwszy etap</strong> to <strong>ocena ilości pąków kwiatowych</strong>. Należy ją wykonać oddzielnie dla każdej kwatery ze szczególnym zwróceniem uwagi na odmiany o tendencji do przemienności owocowania (mutanty odmiany Jonagold, Mutsu, Ligol, Boskoop).</p>
<ul>
<li><strong>Ze względu na obniżone owocowanie w zeszłym roku, wiele kwater Jonagoldów w tym roku jest właśnie obficie zapąkowana i będzie wymagało przerzedzania chemicznego. </strong>Wieloletnia praktyka potwierdza, że bardzo dobry wpływ na poprawę regularności owocowania triploidów (i nie tylko) ma zastosowanie preparatów zawierających <strong>naftyloacetamid (NAD), </strong>kiedy zawiązki na starszym drewnie mają średnio 4–6 mm średnicy. Preparaty te są uważane za bezpieczną opcję przy przerzedzaniu (zwłaszcza) Jonagoldów, ponieważ bardzo rzadko zdarza się, <strong>aby doszło do nadmiernego przerzedzenia</strong>. Jeżeli będzie taka potrzeba, kolejny (ostatni) <strong>etap przerzedzania Jonagoldów, należy wykonać przy zawiązkach wielkości 20–22 mm.</strong></li>
<li><strong>Ligol,</strong> choć potrafi owocować przemiennie, nie jest odmianą triploidalną i w roku z dużą ilością pąków kwiatowych wymaga intensywnego przerzedzania<strong>. Najlepiej rozpocząć je już od fazy kwitnienia </strong>(mechanicznie albo ATS-em), kolejny etap wykonać <strong>pod koniec kwitnienia</strong> (NAA albo NAD) i często odmiana wymaga<strong> jeszcze przerzedzania, gdy zawiązki mają 10–12 mm </strong>(6-BA lub metamitron).<strong> 6-BA będzie preferowane, jeżeli potrzebna będzie tylko niewielka korekta ilości zawiązków</strong>, a pogoda do zabiegów będzie sprzyjająca (2–3 dni ciepła). Jeżeli na drzewach będziemy wciąż obserwować dużo za dużo zawiązków, to lepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie metamitronu.</li>
<li><strong>Trochę uważniej należy przyjrzeć się też kwaterom, w których rosną drzewa odmiany Golden Delicious</strong>. Choć w warunkach cieplejszego klimatu (Europa Zachodnia i Południowa) odmiana ta znana jest z regularnego owocowania, w polskich sadach zdarza się, że po roku obfitego owocowania jest mało pąków kwiatowych.</li>
<li>W przypadku odmian<strong> Gala, Szampion czy Pinova </strong>ocena stanu zapąkowania z reguły jest tylko formalnością. Bardzo rzadko zdarza się, aby kwitnienie było mało obfite. Jeżeli nie wystąpią naturalne warunki ograniczające owocowanie (przymrozki), to należy przystąpić do intensywnego, 2–3-etapowego przerzedzania.</li>
</ul>
<strong>Generalnie zapąkowanie w większości sadów jest w tym roku bardzo obfite.</strong> Jeżeli nie wystąpią w okresie kwitnienia istotne spadki temperatury prowadzące do <strong>obniżenia owocowania</strong>, to w skali kraju należy spodziewać się bardzo wysokiego plonu. Oznaczałoby to znaczną nadpodaż jabłek, co z kolei przełoży się na niskie ceny zbytu. <strong>W warunkach nadprodukcji i niskich cen zbyt na rynku deserowym znajdują jedynie owoce wysokiej jakości.</strong> Żeby takie wyprodukować, nieodzownym zabiegiem agrotechnicznym jest chemiczne przerzedzanie zawiązków i zwłaszcza w roku obfitego owocowania nie należy się go obawiać.
<p>Dr Andrzej Soska Soska Konsulting</p>