Jakie powinny być wymiary drzewek owocowych?

Wysokość drzewka powinna wynosić ponad 150 cm, a w wyborze ekstra – nawet ponad 180 cm. Ten parametr zależy od podkładki, odmiany i czasu, w jakim materiał szkółkarski przebywał w gruncie. Materiał starszy typu knip-boom będzie wykazywał silniejszy wzrost niż drzewka siedmiomiesięczne. Drzewko powinno charakteryzować się harmonijnym wzrostem wszystkich elementów budowy oraz silnym wigorem. 

Za optymalną średnicę pnia uznaje się 12–15 mm na wysokości 10 cm powyżej miejsca okulizacji. Miejsce uszlachetnienia może znajdować się na wysokości 10–25 cm, przy czym należy pamiętać, że im jest ono wyżej, tym siła wzrostu drzewa jest słabsza. Jest to szczególnie istotne przy wyborze odmian drobnoowocowych i krótkopędowych (np. Red Delicious, Gala) na podkładkach słabo rosnących, ponieważ obserwuje się u nich problem z wyrastaniem owoców, zwłaszcza w lata suche. 

Części wierzchołkowe nie mogą być uszkodzone 

Zasuszone, uszkodzone agrotechnicznie lub mechanicznie wierzchołki przewodnika i pędów bocznych mogą negatywnie wpływać na przyjmowanie się drzewek oraz ich wzrost. Po wysadzeniu na miejsce stałe takie pędy należy przyciąć. Ponadto na osłabienie wytrzymałości drzewek na mróz w czasie przechowywania mogą wpłynąć wykonane nieprawidłowo i w nieodpowiednim terminie zabiegi agrotechniczne (m.in. nawożenie i chemiczna defoliacja).

Ile pędów bocznych powinno mieć drzewko? 

Bardzo dobrze rozgałęzione drzewka powinny mieć co najmniej 12–15 pędów bocznych odchodzących pod kątem prostym od przewodnika. W przypadku odmian wykazujących silną dominację wierzchołkową (np. Celeste, Rubin, Gloster czy Alwa) będzie ich 8–10. 

Liczba pędów bocznych bardzo często jest silnie skorelowana z ich długością. Z praktycznego punktu widzenia najlepsze są drzewka, których pędy osiągają długość 30−40 cm; dłuższe wymagają skrócenia po posadzeniu w miejsce stałe. Pędy krótsze zakończone pąkami kwiatowymi również są pożądane, gdyż są potencjalnym źródłem krótkopędów i pąków kwiatowych na lata kolejne. Istniejące pąki kwiatowe w pierwszym roku po posadzeniu należy usuwać, gdyż mogą osłabiać i opóźniać start nowo posadzonych drzewek, zwłaszcza gdy występują w większych ilościach. 
Wysokość rozmieszczenia pierwszych rozgałęzień tworzących koronkę drzewka zależy od typu drzewka i odmiany. U okulantów i drzewek siedmiomiesięcznych korony będą umieszczone niżej. U odmian o pokroju zwisłym (np. grupa Jonagoldów) pierwsze pędy syleptyczne powinny znajdować się na wysokości 70–80 cm i wyższej, zaś u odmian krótkopędowych (Gala, Szampion, niektóre sporty Red Delicious) – nieco niżej. 

System korzeniowy powinien być dobrze wykształcony

Drzewko dobrej jakości powinno mieć dobrze wykształcony system korzeniowy składający się z 5–7 równorzędnych korzeni bocznych o długości około 30 cm, najlepiej pokrytych drobnymi korzeniami obrastającymi. 

Ważne jest, aby system korzeniowy był proporcjonalny w stosunku do części nadziemnej. Jeśli będzie inaczej, wówczas drzewka będą wymagały szczególnej uwagi, w tym m.in. odpowiedniej agrotechniki, ilości wody i składników pokarmowych po wysadzeniu w miejsce stałe. Nie bez znaczenia jest również kondycja systemu korzeniowego. Należy unikać jego przesuszenia, ponieważ regeneracja korzeni przed posadzeniem oraz po ich posadzeniu jest trudna i opóźnia wzrost roślin. 

Zdrowotność drzewek owocowych

Szczególną uwagę należy zwrócić na korę. Różnego rodzaju uszkodzenia, takie jak przebarwienia, zapadnięcia, nekrozy i pofałdowania mogą być wynikiem porażenia przez patogeny grzybowe, m.in.: sprawców raka drzew owocowych i zgorzeli kory, które najczęściej występują w miejscu przycięcia (uszlachetniania) oraz na pniu głównym w miejscach po podkrzesywaniu. Stan zdrowotny miejsc po wycięciu czopów oraz pędów poniżej korony po zabiegu pensowania powinien być bez zastrzeżeń.

Niedopuszczalna jest obecność uszkodzeń, zranień i spękań. Uszkodzenia gradowe powinny być zabliźnione bez wyraźnych objawów obecności zgorzeli. Niedopuszczalna jest również obecność szkodników i ich jaj. Lustrując drzewka pod kątem ich występowania warto szczególną uwagę zwrócić na sąsiedztwo pąków, gdzie jaja szkodników występują w dużym nasileniu.

Należy również sprawdzić korzenie i szyjkę korzeniową pod kątem gładkich, owalnych, jasnobrunatnych i miękkich narośli, które z czasem mogą się powiększać i drewnieć. Ich obecność świadczy o guzowatości korzeni, która atakuje podkładki drzew owocowych oraz młode drzewa.

Guzy te utrudniają pobieranie i przewodzenie wody oraz składników mineralnych, przyczyniając się do znacznego osłabienia wzrostu drzew czy nawet ich obumarcia. Taki materiał szkółkarski powinien być niszczony i niewprowadzany do obrotu. 

Dr hab. Magdalena Kapłan
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie