Co powoduje nadmiar fosforu w dawce pokarmowej krowy?

Wapń i fosfor zawsze ze sobą współzawodniczą. Jeżeli krowa zjada za dużo fosforu, to witamina D3 nie zmienia się w nerkach w aktywną witaminę D3, co zmniejsza wchłanianie wapnia w jelitach i może wywoływać porażenie poporodowe. W dawce pokarmowej oba składniki należy zbilansować – stosunek wapnia do fosforu powinien być większy niż 1,5.

Zwiększenie zawartości fosforu z 0,3 do 0,4% w suchej masie dawki, może spowodować wzrost liczby przypadków zalegania poporodowego aż o 18%, z tego też powodu należy wystrzegać się przekarmienia zwierząt fosforem.

Jakie zapotrzebowanie na fosfor ma krowa w różnych okresach produkcyjnych?

Zapotrzebowanie krowy mlecznej na fosfor wynosi: 23 mg /kg masy ciała, czyli dla krowy 700 kg = 14g + 0,9 g fosforu na produkcję 1 kg mleka.

Dzienne zapotrzebowanie krowy zasuszonej wynosi 24 g/dzień. W końcu ciąży rosnący intensywnie płód pobiera około 10 g P/dzień. Duże zapotrzebowanie na fosfor wykazują bakterie żwaczowe trawiące włókno.

W okresie okołoporodowym czasami obserwuje się zbyt niski poziom fosforu w surowicy krwi, który spowodowany jest zbyt małym pobraniem tego pierwiastka z paszy lub nadmiernym wydalaniem z moczem. Dzieje się tak na skutek pracy przytarczyc, które wydzielają dużo parahormonu, a ten z kolei powoduje, że nerki usuwają fosfor z organizmu wraz z moczem. Podobnie jak w przypadku hipokalcemii (niedoboru wapnia), równie przy hipofosfotemii (niedoborze fosforu) obserwowane jest zjawisko zalegania krów, przy czym zachowany jest apetyt i świadomość. Krowy na leżąco pobierają paszę i wyglądają tak, jakby nic złego się z nimi nie działo, tylko nie mają ochoty wstać. Szacuje się, że około 30% może mieć niedobory fosforu.

Dlaczego fosfor jest tak bardzo ważny w żywieniu krów?

Bo jest makroelementem, który istotnie wpływa na zdrowie, produkcyjność i płodność krów. Obok wapnia, jest głównym składnikiem mineralnym kości, ponieważ 80% występuje w układzie szkieletowym. Jest składnikiem najważniejszych związków chemicznych w organizmie.

Fosfor jest pierwiastkiem, który wpływa na przemianę wapniową, utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej, na poziomie komórek uczestniczy we wszystkich procesach przemiany materii i energii, wpływa na rozwój bakterii i pierwotniaków, gdyż jest składnikiem fosfolipidów i nieorganicznych fosforanów, wchodzi w skład wielu enzymów i koenzymów. We krwi krowy znajduje się 1,3 do 2,6 mmol/l fosforu i jest on o 4–5 razy większe aniżeli stężenie w ślinie. W okresach niedoboru fosfor uzupełniany jest z zapasów w kościach i mięśniach.

Beata Dąbrowska
Zdjęcie: Beata Dąbrowska

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 51-52/2022 na str. 100. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR:  Zamów prenumeratę.