Ubiegłoroczna pomoc suszowa za szkody poniesione przez rolników w 2022 roku wzbudziła szereg kontrowersji. Aplikacja suszowa wielokrotnie nie działała. Rolnicy nie mogli więc pobrać protokołu z szacowania start. Wcześniej, gdy trwała kampania składania wniosków o szacowanie strat, system też szwankował, uniemożliwiając rolnikom wyliczenie szkód. Poza tym aplikacja zaniżała szacunki. Nie było też standardowych procedur informowania o naborze.

Dlatego procedurom przyznawania pomocy suszowej za rok 2022 przyjrzał się Rzecznik Praw Obywatelskich. Zainteresował się też uwagami i wątpliwościami rolników zawartymi w kierowanych do Biura RPO wnioskach.  

RPO: pomoc suszowa mogła naruszyć zasadę zaufania obywateli do państwa

 - Wyłaniający się z powyższych przekazów obraz, według którego złożenie wniosku o przyznanie pomocy jest utrudnione z uwagi na problemy techniczne, a jednocześnie zmianie ulegają poszczególne kryteria i terminy naboru, może budzić po stronie zainteresowanych obywateli poczucie zagubienia i naruszać ich bezpieczeństwo prawne, a tym samym naruszać wywodzoną z art. 2 Konstytucji RP zasadę zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa - napisał Stanisław Trociuk,  Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich.

Rzecznik jednocześnie przyznał, że zdaje sobie sprawę, że jedną z przyczyn zaistniałego stanu rzeczy była bardzo duża ilość złożonych w tym roku wniosków o przyznanie pomocy suszowej. Dlatego szczególnie istotne powinno być więc wyciągnięcie wniosków i wypracowanie nowych rozwiązań dotyczących przyznawania tego typu pomocy w porozumieniu m. in. z samorządem rolniczym.

Jakie problemy z pomocą suszową zgłaszali rolnicy?

Jednym z najistotniejszych problemów zasygnalizowanych we wnioskach rolników skierowanych do RPO było nieobjęcie tzw. pomocą suszową samotnych rolników. MRiRW stoi na stanowisku, że przedmiotowa pomoc nie ma na celu wyrównania poniesionych przez producentów rolnych strat w związku z wystąpieniem niekorzystnych zjawisk atmosferycznych. Jej celem jest umożliwienie rodzinom, którym zagraża utrata płynności finansowej w związku z wystąpieniem w gospodarstwie rolnym niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, przezwyciężenie trudnej sytuacji materialnej oraz wsparcie ich w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienie im życie w odpowiednich warunkach.

- Należy w tym miejscu zwrócić jednak uwagę, że utrata płynności finansowej w związku z wystąpieniem w gospodarstwie rolnym niekorzystnych zjawisk atmosferycznych w równym, a często nawet większym stopniu dotyczy rolników samotnych lub pozostających w związkach nieformalnych. Zasadne byłoby więc czytelne komunikowanie takim osobom, z jakich alternatywnych form wsparcia mogą one skorzystać – napisał S. Trociuk.

Pomoc suszowa 2021: zbyt krótki termin składania wniosków 

Rzecznik Praw Obywatelskich został również poinformowany o problemie dotyczącym terminu składania wniosków o wsparcie przez rolników, którzy w 2021 r. ponieśli straty w uprawach spowodowane niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów nabór wniosków w tym zakresie trwał od dnia 16 czerwca do dnia 30 czerwca 2022 r., czyli dwa tygodnie.

- Jednocześnie Rzecznik Praw Obywatelskich pragnie zwrócić uwagę, że 14-dniowy termin należy uznać za zbyt krótki i niestwarzający rolnikom realnych szans na zapoznanie się z informacją o naborze wniosków i złożenie stosownych dokumentów. W przyszłości należałoby unikać stosowania tak krótkich okresów naboru – podsumował Stanisław Trociuk.

RPO: wciąż nie ma odpowiedzi od wiceministra rolnictwa 

Ponadto RPO przypomniał resortowi rolnictwa, że cały czas nie otrzymał odpowiedzi na wystąpienie dotyczące funkcjonowania aplikacji suszowej z dnia 8 listopada 2022 r. skierowane do wiceministra rolnictwa Ryszarda Bartosika.

wk
Fot. Envato Elements