- W jakich sytuacjach odwołanie darowizny jest możliwe?
- Czy zdrada małżeńska jest podstawą do odwołania darowizny?
"Darowałem żonie z mojego majątku osobistego drogi samochód. Żona mnie jednak zdradziła, chciałbym więc odwołać tę darowiznę. Czy jest to możliwe?" - z takim pytaniem zwrócił się do naszej redakcji jeden z Czytelników.
Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności
Według artykułu 898 Kodeksu cywilnego, darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 listopada 2018 r. (sygnatura akt: II CSK 646/17) orzekł, że zachowanie może być uznane za wyczerpujące znamiona rażącej nie wdzięczności, jeżeli będzie świadomym, rozmyślnym naruszeniem podstawowych obowiązków.
Darowiznę należy oddać, gdyż jest korzyścią uzyskaną bezpodstawnie
Sąd Najwyższy podkreślił, że oświadczenie odwołujące darowiznę z powodu rażącej niewdzięczności nie powoduje przejścia własności nieruchomości z obdarowanego na darczyńcę. Stwarza jedynie obowiązek zwrotu przedmiotu odwołanej darowizny stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Oznacza to, że skuteczne odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności uchyla dotychczasowy stosunek prawny. Natomiast pomiędzy stronami tego byłego już stosunku prawnego powstaje nowy stosunek prawny o charakterze obligacyjnym. Jego treścią jest obowiązek zwrotu przedmiotu darowizny, jako korzyści uzyskanej bezpodstawnie (art. 898 § 2 w związku a art. 405 i nast. k.c.).
Czy zdrada małżeńska jest rażącą niewdzięcznością?
Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 kwietnia 2018 r. (sygnatura akt: V ACa 331/17) orzekł, że okoliczność zdrady małżeńskiej, przy istniejących więziach małżeńskich zazwyczaj stanowi przejaw rażącej niewdzięczności, jeżeli dopuszcza się jej małżonek obdarowany w tajemnicy przed darczyńcą, który się na to nie godził. Z kolei Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 8 września 2017 r. (sygnatura akt: I ACa 113/17) stwierdził, iż darowizna wytwarza stosunek etyczny między darczyńcą i obdarowanym, wyróżniający się moralnym obowiązkiem wdzięczności. Pogwałcenie tego obowiązku przez dopuszczenie się ciężkich uchybień opatrzone jest sankcją prawną przewidzianą w art. 898 § 1 k.c. w postaci prawa odwołania darowizny.
prof. UAM, dr hab. Aneta Suchoń
Fot. Pixabay (zdjęcie ilustracyjne)