Ile jest krów mlecznych w Polsce?

Polska jest czołowym producentem mleka w UE, z pogłowiem krów mlecznych ponad 2 mln szt. (2035 tys. szt.). To trzeci po Niemczech (3833 tys. szt.) i Francji (3322 tys. szt.) wynik w UE. Udział Polski w całym pogłowiu unijnym tych zwierząt (20,2 mln szt.) stanowi ok. 10%. W pierwszej piątce znajdują się także Włochy i Holandia z wynikiem odpowiednio 1844 tys. szt. i 1554 tys. szt.

Spośród 27 krajów członkowskich zaledwie w siedmiu pogłowie krów mlecznych zwiększyło się. Największym zaskoczeniem są Węgry ze wzrostem o prawie 14%. W innych krajach statystycznie pogłowie wzrosło od 0,3% (Austria) do 3,4% (Irlandia).

W znakomitej większości państw Wspólnoty dominowała jednak spadkowa tendencja w zakresie od 0,1% (Belgia) do 7,3% (Chorwacja). W naszym kraju pogłowie krów mlecznych spadło w skali roku o 4,3%, tj. w o 2,8% większym stopniu niż średnio w UE.

Mniej dostawców mleka

Spośród całej towarowej produkcji rolniczej, której wartość w 2021 r. wynosiła ok. 97,9 mld zł, produkcja mleka krowiego stanowiła 20,6% (20,2 mld zł; cała produkcja zwierzęca z wartością 58,1 mld zł stanowiła 59%). Niestety, liczba gospodarstw utrzymujących krowy w Polsce nieustannie maleje – zmniejszyła się z 1,3 mln w 1996 r. do ok. 170 tys. w 2021 r. (wg IERiGŻ).

Minione 25 lat przyniosło likwidację (lub rezygnację z hodowli albo chowu krów) w przypadku ok. 1,1 mln gospodarstw, z czego w ciągu ostatnich 10 lat dotyczyło to 258 tys. gospodarstw (w 2011 r. krowy utrzymywano w 428 tys. gospodarstw).

Co jednak ważne z punktu widzenia sektora mleka, w ciągu roku liczba dostawców surowca dla przemysłu mleczarskiego zmniejszyła się o ok. 10 tys., tj. z ok. 100 tys. w 2020 r. do 90 tys. w 2021 r. (wg IERiGŻ, GUS).

Jakich stad jest w Polsce najwięcej?

Nadal w strukturze stad dominują gospodarstwa z 1–2 krowami. Opracowane przed KORW dane (wg GUS) mówią o 61 tys. takich gospodarstw. Stanowiły prawie 35% wszystkich ferm utrzymujących krowy mleczne w 2020 r.

Drugą największą grupą są te z 10–19 krowami, tj. z wynikiem ok. 30 tys. stanowiły one ok. 17,4% gospodarstw. Liczba ferm z 3–4 i 5–9 krowami w 2020 r. wynosiła po ok. 23 tys. (łącznie ok. 26% stad), zaś tych z 200 i więcej krowami jedynie 293 szt. (0,2%). Reasumując, w 2020 r. gospodarstwa:

• mające do 19 krów stanowiły 78%;
• gospodarstwa utrzymujące w zakresie 20–99 krów stanowiły 21%;
• gospodarstwa posiadające powyżej 100 krów stanowiły 1%.

Największa liczba gospodarstw z 200 krowami i więcej znajdowała się w województwie wielkopolskim (75 szt.), najmniejsza – w województwie lubuskim (3 szt.; wg GUS).

Gdzie są największe stada?

W nieco innym ujęciu prezentują się dane o strukturze stad gromadzone przez ARiMR. W tym przypadku dotyczą one "samic bydła w wieku powyżej 24 miesięcy o typie użytkowym mlecznym", które w poniższym tekście będą określane jako krowy. Zgodnie z nimi w ciągu minionego roku liczba tak definiowanych stad krów zmniejszyła się o 3,6% – ze 160,9 tys. (w listopadzie 2021 r.) do 155,1 tys. w 2022 r.

W największym stopniu ubyło stad z 1 do 10 krowami (z ok. 110,3 tys. do 104,6 tys.), a z kolei najbardziej wzrosła liczba stad z 201–300 krowami (wzrost ze 157 do 199 szt.) oraz największych (tj. z więcej niż 500 krowami) – wzrost z 64 do 70 szt. (wg ARiMR, dane z 28 listopada 2022 r.).

Gdzie jest najwięcej stad krów?

Najwięcej stad znajduje się w województwach mazowieckim (35,2 tys.), podlaskim (20,8 tys.) i wielkopolskim (15,3 tys.). Analogicznie znajduje się w nich największa liczba stad z obsadą do 50 krów. Warto jednak dodać, że w tym ostatnim (w woj. wielkopolskim) znajduje się jednocześnie największa liczba stad powyżej 200 krów (105 szt.).

Okazuje się jednak, że mimo wszystko największą koncentracją hodowli charakteryzuje się Podlasie, gdzie stada powyżej 51 szt. stanowią 8,4% (dla porównania w woj. wielkopolskim – 8,1%, opolskim – 7,4%). Z kolei w woj. małopolskim i podkarpackim stada powyżej 51 szt. stanowiły zaledwie odpowiednio 0,2 i 0,3%.

We wspomnianych trzech województwach, a więc mazowieckim, podlaskim i wielkopolskim utrzymywane jest największe pogłowie krów: 441 tys. (woj. mazowieckie), 419 tys. (woj. podlaskie) i 287 tys. (woj. wielkopolskie).

Najmniej tych zwierząt znajduje się na terenie woj. lubuskiego (14 tys. szt.). Łączne pogłowie krów w Polsce wyniosło (stan na 28 listopada 2022 roku; według danych ARiMR) 1957 tys. szt. To w porównaniu z analogicznym okresem rok wcześniej więcej o ok. 38 tys. szt. (2%).

Jaki jest stosunek areału do pogłowia?

Największe pogłowie krów utrzymywane było w 2020 r. w gospodarstwach z areałem 30–50 ha (19% pogłowia) oraz 20–30 ha (18%). W tych z areałem powyżej 100 ha znajdowało się 12% pogłowia krów (wg GUS). Przeciętna obsada krów mlecznych na 100 ha użytków rolnych w Polsce wynosiła 13,9 szt. (w czerwcu 2022 r.; wg danych IERiGŻ).

mj na podst. danych przedstawionych przez Marcina Wrońskiego z KOWR podczas Konferencji Dairy XL
fot. EnvatoElements