W których rejonach Polski kukurydza dała radę? Zobacz co mówią specjaliści z branży
21.10.2023autor: Tomasz Czubiński
Susza, o której powoli zapominamy, nie pozwoli spać wielu plantatorom kukurydzy. Dotyczy to znowu Polski centralnej, rejonu z dużą produkcją zwierzęcą. W których rejonach Polski kukurydza dała radę?
Z artykułu dowiesz się
Powierzchnia uprawy kukurydzy w Polsce.
Co decyduje o plonie kukurydzy?
Dane z monitoringu suszy.
Kukurydza na północy Polski
Podlasie na wymiar - kiszonkowa z mniejszym plonem
Susza w centrum kraju
Stan kukurydzy ziarnowej - od czego zależy?
Na południu Polski wysokie plony kukurydzy
Klęska urodzaju kukurydzy cukrowej. Jaka jest powierzchnia uprawy?
Kukurydza w ekoschematach.
W tym roku rolnicy zgłosili do ARiMR aż 1 877 444 ha kukurydzy, w tym na ziarno, kiszonkę, cukrowej oraz na popcorn. Jest to o 6,8 tys. ha więcej niż przed rokiem i o niespełna 150 tys. ha niż w 2021 r. Zatem kukurydza rośnie w siłę. Czy jednak po trudnym roku i w obliczu nowej WPR trend zwyżkowy zostanie utrzymany?
O plonach kukurydzy decyduje w pierwszej kolejności agrotechnika, a konkretnie suma niepopełnionych błędów oraz pogoda. W tym roku ta ostatnia miała znaczenie w Polsce centralnej i w Wielkopolsce. Dane z monitoringu suszy (rys. 1. i rys. 2.) wyraźnie pokazują obszar, na którym problemy te uwidoczniły się. Jednak to nie tylko pełnia lata dała się w tym roku kukurydzy we znaki.
Zagrożenie suszą kukurydzy na ziarno w tzw. 7. okresie monitoringu suszy. Oprócz niedoborów wody w Polsce centralnej i północno-zachodniej panowały wówczas wysokie temperatury. Spowodowało to gorsze zapylenie i mniej ziarniaków w kolbach.W kolejnym okresie monitoringu suszy sytuacja poprawiła się. Jednak nadal w Polsce środkowej i Wielkopolsce ryzyko strat było wysokie. Widać to obecnie w tym miejscach w postaci gorszej jakości zielonki na kiszonkę.
r e k l a m a
Kukurydza na północy Polski
– Na Pomorzu kukurydza prezentuje się w tym roku względnie dobrze, choć pod koniec koszenia odmian kiszonkowych widać, że plony są tam nieco niższe niż w ubiegłych latach ze względu na niższy wzrost roślin. Odmiany ziarnowe natomiast powinny dać sobie radę nieco lepiej – mówi Marcin Liszewski z firmy Bayer.
Maciej Liszewski, Bayer
– Wysokie temperatury z drugiej połowy września spowodują jednak, że pierwsze, zwłaszcza popularne w regionie odmiany wczesne trzeba będzie zbierać wcześniej, a to może odbić się negatywnie na MTZ – dodaje specjalista. Omacnica i głownia w regionie nie są wielkim problemem w tym roku.
Podlasie na wymiar - kiszonkowa z mniejszym plonem
– Suma opadów według naszej platformy Agrility pokazuje, że na Podlasiu spadło dla kukurydzy o 50–60 mm za mało wody. Za to suma temperatur zapewniła dobry wzrost. W konsekwencji kukurydza kiszonkowa, tak ważna dla tego regionu, daje nieco niższe plony, ale w większości przypadków wystarczy jej na paszę lub rolnicy przeznaczą na ten kierunek kukurydzę ziarnową – mówi Marek Skwira z Limagrain.
Marek Skwira, Limagrain
Są jednak w regionie różnice między polami. Gorzej wygląda kukurydza na glebach słabych, ale także na silnie gliniastych, gdzie gatunek zawodzi. Na średnich stanowiskach rośliny są w dobrej kondycji. Ekspert z firmy zauważa na Podlasiu spore porażenie głownią guzowatą, zwłaszcza na stanowiskach, na których kukurydza cierpiała od suszy lub gradu.
– Dla kukurydzy w Wielkopolsce był to wyjątkowo zły rok od samego początku wegetacji. Mokra wiosna utrudniła uprawę pod kukurydzę, co spowodowało opóźnienie siewów – mówi dr Janusz Rogacki z HR w Smolicach. Dodaje, że tam, gdzie rolnicy zanadto pospieszyli się z uprawą roli i zniszczyli strukturę w zbyt mokrej glebie, letnia susza uwidoczniła się jako pierwsza.
dr Janusz Rogacki, HR Smolice
– Wyjątkowo w tym roku kukurydza z późniejszych siewów wygląda lepiej niż siana wcześniej. Przykładem jest sąsiednie pole, na którym rolnik zasiał ją po życie zbieranym na zielonkę. Tam jest ona rewelacyjna – dodaje hodowca ze Smolic.
Efekt suszy i wysokich temperatur, jakie miały miejsce na Kujawach, zwłaszcza w rejonach o słabszych glebach. Fot. Czubiński.
Oprócz suszy w lipcu kukurydzę dotknęła fala upałów. Jest to zjawisko szczególnie niekorzystne w uprawie na materiał siewny.
– Kukurydza ogranicza pylenie w czasie upałów i wysypuje pyłek jedynie wcześnie rano lub wieczorem. Jeszcze gorzej reagują znamiona słupków, które przedwcześnie zamierają. Zachodzi także zjawisko rozsunięcia w czasie pylenia z dojrzałością znamion słupków. Powoduje to, że nie wszystkie ziarniaki się zawiązują. W produkcji nasion odmian mieszańcowych jest niezwykle ważne, aby pylenie i dojrzewanie znamion było zsynchronizowane – wyjaśnia Rogacki.
Stan kukurydzy ziarnowej w centrum kraju zależy w dużym stopniu od jakości, a konkretnie pojemności wodnej gleb. Tam, gdzie była ona wysoka, a dodatkowo korzenie nie miały problemów z penetracją gleby w głąb, rośliny dobrze zniosły suszę.
Kukurydza w ekoschematach
Mieliśmy w tym roku w Polsce obsiane prawie 1,9 mln ha kukurydzy na różne kierunki użytkowania. Zatem na tak dużym obszarze trudno będzie wprowadzić roślinę następczą jeszcze przed zimą. Łatwiej jest oczywiście w użytkowaniu na kiszonkę czy cukrowej, ale większość z obsianej powierzchni zbierana jest późno na ziarno lub w rejonach, gdzie nie ma szans na zasiew rośliny następczej. Ponadto kukurydza bardzo źle znosi wiosenną orkę, a do tego zmuszać może ww. obowiązek. Jak zatem wybrnąć z obowiązku utrzymania 80-procentowej powierzchni gruntów pod okrywą w ramach warunkowości (GAEC 6)? Na ten temat mówił podczas naszego webinarium ekspert z CDR w Radomiu Marek Krysztoforski.
– Warunek utrzymania okrywy przez zimę spełni dowolny międzyplon ozimy. Jednak musi być on utrzymany od 1 listopada i pozostać na polu do 15 lutego – tłumaczył doradca.
Marek Krysztoforski, CDR Radom
Jednak w wielu przypadkach dla kukurydzy termin 1 listopada jest zbyt wczesny. Sposobem byłoby siew w kukurydzy tzw. wsiewki, pozostającej po zbiorze kukurydzy, nad czym pracują agrotechnicy nie tylko w Polsce. Nie do końca wiadomo, choć na 99% będzie możliwy zasiew po kukurydzy przewódki lub późnej pszenicy ozimej. Warunkiem jest jednak, aby po zbiorze kukurydzy pozostały na polu resztki po-żniwne, w które wymieszane z glebą będzie zasiana kolejna roślina. Wymaga to jednak od rolników zmiany sposobu uprawy roli i odejścia od pługa, a to są kolejne koszty.
Na słabszych polach plony ziarna będą bardzo niskie, nawet rzędu 5 t/ha. Natomiast kukurydza kiszonkowa w centrum Polski i w Wielkopolsce nie osiąga aż takich rozmiarów, jak w latach ubiegłych i dla rolników, którzy paszę produkują bez większej nadwyżki nad potrzeby, może wystąpić problem. Zaczyna się już handel kukurydzą „na pniu” lub zbieranie odmiany ziarnowej na kiszonkę, zwłaszcza że cena skupu nie zachwyca i każdy szuka zbytu.
Na południu Polski wysokie plony kukurydzy
W południowym pasie kraju kukurydza kiszonkowa w drugiej połowie września była już w większości zebrana. Plony były wysokie, choć nie rekordowe, a parametry zielonki także nie budziły zastrzeżeń. Ziarnowa także rokuje wysokie plony.
– Nie zdziwiłbym się, gdyby w województwach śląskich plony kukurydzy przekroczyły w niektórych lokalizacjach 16 t/ha suchego ziarna – mówi Michał Karwat z KWS Polska. Na Podkarpaciu i w Małopolsce może to być 12–14 t/ha.
Michał Karwat, KWS Polska
Jednak i tam kukurydza napotykała w czasie wegetacji problemy.
– Mamy na Dolnym Śląsku dużo stonki kukurydzianej, szczególnie gdy kukurydza dominuje w płodozmianie, szkody w postaci wylegania widoczne były już przed kwitnieniem. Potem chrząszcze uszkodziły znamiona na kolbach – wyjaśnia ekspert KWS. Dodaje, że omacnica nie wyrządziła większych szkód poza Podkarpaciem. Tam, gdzie żerowała, zaraz pojawiała się fuzarioza kolb. – Na szczęście rolnicy nauczyli się radzić z tym szkodnikiem i stosują zwalczanie biologiczne za pomocą kruszynka. Jednak na południowym wschodzie jeden zabieg pasożytem już nie wystarcza – tłumaczy Karwat.
Klęska urodzaju kukurydzy cukrowej
W Polsce kukurydzy cukrowej, zaliczanej pod względem użytkowania do warzyw, zasiano w tym roku ponad 14 tys. ha, z czego najwięcej w woj. mazowieckim, lubuskim, kujawsko-pomorskim i pomorskim. Siana jest ona w różnych terminach w zależności od planowanej odstawy kolb do przetwórcy.
W tym roku na Żuławach we wrześniu najpierw spadło dużo deszczu, a następnie przyszły dni z temperaturami ponad 26°C. Poza tym w wielu gospodarstwach plony przewyższyły zakontraktowane ilości o 20–30%. Spowodowało to wydłużone żniwa i w konsekwencji specjalistyczne maszyny do zbioru kolb nie dotarły do wszystkich na czas.
Rolnicy zostali z nienadającą się do przetwórstwa ani do zbioru na suche ziarno kukurydzą w polu, którą planują... zmulczować, aby nie wywozić z pola zgromadzonych w masie składników pokarmowych.
Tomasz Czubiński
Tomasz Czubiński
<p>redaktor „top agrar Polska”, specjalista w zakresie ochrony, uprawy i nawożenia roślin</p>
