Z artykułu dowiesz się
- Czym są mikotoksyny i jak powstają
- Jak wpływają na organizm
- Jak przeciwdziałać mikotoksynom
r e k l a m a
Partnerzy portalu
Mikotoksyny często obecne w paszy. Jak im przeciwdziałać?
19.08.2019
Pobieranie nawet niewielkich ilości mikotoksyn w paszy, ale przez dłuższy czas może być przyczyną zaburzeń w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, a także zmniejszenia pobierania paszy, obniżenia przyrostów masy ciała zwierząt oraz występowania chorób wskutek osłabienia układu odpornościowego. Najczęstszym jednak objawem jest spadek wskaźników reprodukcyjnych, co znacząco wpływa na wyniki ekonomiczne chowu trzody chlewnej.
Mikotoksyny to toksyczne substancje chemiczne wytwarzane przez pewne rodzaje pleśni i grzybów rozwijających się zwłaszcza na zbożach. Mikotoksyny są produktami wtórnego metabolizmu grzybów strzępkowych należących do rodzajów Aspergillus, Penicillinum i Fusarium. Należy pamiętać, że nie wszystkie pleśnie są toksyczne, dlatego nie zawsze zapleśniałe zboże zawiera mikotoksyny i odwrotnie – brak pleśni nie oznacza, że zboże jest od nich wolne. Ze względu na efekty toksyczne i odporność na wysoką temperaturę obecność toksyn grzybiczych w zbożu i paszach stanowi zagrożenie dla zdrowia zwierząt, a także ludzi.
r e k l a m a
Jak dochodzi do skażenia pasz mikotoksynami?
Zanieczyszczenie pasz mikotoksynami w dużym stopniu zależy od warunków środowiska, które umożliwiają wzrost pleśni. Zboża mogą ulec zanieczyszczeniu w każdym momencie – począwszy od rozwoju rośliny na polu, poprzez zbiór, jak też w trakcie obróbki, przechowywania i transportu. Uprawy mogą być atakowane przez więcej niż jeden grzyb, a ponieważ jeden gatunek może produkować więcej niż jedną mikotoksynę, rośliny mogą być zanieczyszczone przez wiele toksyn jednocześnie. Współwystępowanie wielu mikotoksyn w paszach może powodować więcej działań niepożądanych niż pojedyncza mikotoksyna z powodu interakcji i nakładania się efektów. Połączone działanie dwóch lub więcej mikotoksyn jest znacznie silniejsze niż niekorzystne efekty każdej mikotoksyny osobno.
Wpływ na organizm
U prosiąt pochodzących od loch żywionych paszą z mikotoksynami obserwowano martwicę ogona, mniejszą masę ciała i gorszą żywotność – nawet 5–7% stanowiły sztuki martwo urodzone. Aflatoksyna wykazuje działanie rakotwórcze. Mikotoksyna ta obniża również odporność organizmu i sprawia, że świnie są bardziej podatne na choroby. Może być powodem zespołu stłuszczenia wątroby i zapalenia nerek. Lochy są najbardziej wrażliwe na działanie zearalenonu (ZEN), który wytwarzany jest przez pewne gatunki grzybów z rodzaju Fusarium w warunkach niskich temperatur i dużej wilgotności w okresie wegetacji i zbioru zbóż. Mikotoksyna ta jest naturalnym estrogenem powodującym problemy hormonalne, zwłaszcza u świń. Może doprowadzać do poronień oraz zaburzeń rozrodu. Wywołuje objawy w postaci obrzęku i zaczerwienienia sromu, fałszywej rui i ciąży urojonej.
Deoksyniwalenol (DON) należy do grupy trichotecenów. Niemal zawsze wytwarzany jest na roślinach przed zbiorem. Produkcja tej toksyny związana jest z warunkami klimatycznymi, dlatego też może być różna w zależności od regionu i roku. Deoksyniwalenol jest odpowiedzialny za hamowanie biosyntezy białka, aktywności enzymów, zaburzenia przepuszczalności błon cytoplazmatycznych i podziałów komórkowych. Zmniejsza odporność organizmu, pobranie paszy i przyrosty masy ciała. W wysokich dawkach powoduje martwicę i uszkodzenia wątroby oraz nerek. U świń nasilone działania tej mikotoksyny wzmagane jest obecnością fumonizyn i zearalenonu.
- Mikotoksyny nie tylko zmniejszają przyrosty masy ciała świń, ale obniżają także odporność organizmu na różnego typu infekcje
Fumonizyny (FUM) to grupa mikotoksyn występujących często w kukurydzy, nierzadko razem z innymi toksynami. Fumonizyny wpływają na syntezę tłuszczów w komórkach nerwowych. Ich działanie może objawiać się utratą apetytu, uszkodzeniem systemu nerwowego i wątroby, zmianami chorobowymi i obrzękiem w płucach. Inne szkodliwe działanie fumonizyn to zwiększona podatność na choroby wirusowe i bakteryjne (np. wywoływane przez Escherichia coli i pierwotniaki), wpływ na układ odpornościowy i ogólnie zmniejszona wydajność jelit (spadek przyrostów, zaburzona mikroflora jelit, zaburzenie działania kosmków jelitowych, które może mieć konsekwencje przy wchłanianiu składników pokarmowych). Chociaż fumonizyny są o wiele mniej toksyczne aniżeli aflatoksyny, to jednak występują często w o wiele większych ilościach. Nieomal wszędzie tam, gdzie rośnie kukurydza.
Najczęściej więcej niż jedna
Duże stężenia DON i FUM są zagrożeniem dla zdrowia świń. Efekty przewlekłej ekspozycji nawet na niskie dawki mikotoksyn są także problemem i powodują poważne zaburzenia w produkcyjności w dłuższym okresie. Ochratoksyna (OTA) zmniejsza przyrosty i pogarsza współczynnik wykorzystania paszy. Poza tym obserwowano docieranie tej toksyny do nerek, krwi i osocza nawet przy małych stężeniach. U świń karmionych paszą porażoną grzybami powodowała martwicę kanalików nerkowych oraz tkanki podstawowej nefronu. U większości zwierząt OTA oddziałuje również na system odpornościowy. Zaobserwowano także wrodzone wady rozwojowe oraz upośledzenie systemu rozrodczego.
Firma Biomin opublikowała najnowszy raport dotyczący występowania mikotoksyn w paszach i materiałach paszowych zebranych na terenie Polski w okresie od sierpnia 2018 roku do kwietnia 2019 roku. Wynika z niego, iż 80% prób było zanieczyszczonych fumonizynami, a maksymalny poziom wynosił 1239 ppb; 79% prób zawierało deoksyniwalenol, a jego maksymalny poziom wyniósł nawet 16889 ppb. Ponadto tylko w 10% próbek występowała zaledwie 1 mikotoksyna, a 85% było skażonych różnymi mikotoksynami.
Masz pytania?
Zadaj pytanie redakcjir e k l a m a
r e k l a m a
Najważniejsze tematy
r e k l a m a