- Jak zabezpieczyć pasze przed mikotoksynami
- Jakie preparaty najlepiej je wiążą
- W jakich paszach jest najwięcej mikotoksyn
Mikotoksyny są substancjami, które nie ulegają zniszczeniu w wysokiej temperaturze. Nie ma jednej w 100-procentach efektywnej metody usuwania ich z pasz. Niektóre mikotoksyny rozkładają się w temperaturze 100°C, inne, jak np. aflatoksyna, wytrzymują temperaturę 200°C. Dobre efekty daje granulowanie z parą wodną. Największe nasilenie występowania mikotoksyn następuje po 9–12 miesiącach magazynowania, a szczególnie w miesiącach letnich, gdy dochodzi do wzrostu temperatury. Często nawet po usunięciu pleśni z paszy i tak produkt pozostaje skażony toksynami.
Konserwanty zabezpieczą paszę
Dlatego przy przechowywaniu pasz stosuje się na przykład konserwanty, głównie kwasy organiczne (propionowy, mrówkowy, sorbowy, fumarowy, cytrynowy) oraz ich sole (wapniowe lub amonowe) w postaci ciekłej lub stałej. Konserwanty można wykorzystywać dla zabezpieczenia surowców (np. zboża o podwyższonej wilgotności) przed rozwojem drobnoustrojów lub w celu zniszczenia występujących patogenów, stosując dodatek preparatu bezpośrednio do mieszanki paszowej. Konserwanty, podobnie jak opisywane niżej detoksykanty, nie wymagają okresu karencji i mogą być stosowane u świń także w końcowym okresie tuczu.
Zanim nastąpią zmiany w paszy
Do eliminacji toksyn dochodzi w przewodzie pokarmowym i polega ona na oderwaniu mikotoksyny od cząsteczki paszy, trwałym jej połączeniu z substancją wiążącą, a następnie wydaleniu z kałem. Zastosowanie detoksykantów wpływa na poprawę przyrostów masy ciała oraz obniżenie zużycia paszy. Dostępne środki działają jednak wybiórczo i w bardzo określonym stopniu są skuteczne w przewodzie pokarmowym.
Można stosować też enzymy, które wykazują wyższą wybiórczość w reakcji z toksynami. Badania pokazują, że niektóre bakterie oraz szczepy grzybów także przyczyniają się do redukcji zawartości mikotoksyn w surowcach paszowych. Powodują one detoksykację określonych mikotoksyn lub ich grup. Zastosowanie preparatów przeciwdziałających szkodliwemu działaniu mikotoksyn nie podnosi jednak jakości niepełnowartościowego surowca, w którym nastąpiły już zmiany chemiczne, jak rozkład składników pokarmowych. Dodatek preparatu może tylko ograniczyć lub zahamować namnażanie szkodliwej mikroflory oraz rozkład paszy, dlatego najlepiej stosować je zanim dojdzie do niekorzystnych zmian.
- Zanieczyszczenie pasz mikotoksynami jest nieuniknione, dlatego warto ograniczać negatywne skutki wpływu na produkcyjność świń
Należy też pamiętać, że najczęściej mamy do czynienia z zatruciami kilkoma toksynami równocześnie. Na przykład, bardzo często dochodzi do skażenia aflatoksynami i fumonizynami oraz deoksyniwalenolem i zearalenonem, gdyż mogą wystąpić w tym samym ziarnie. Ponadto, przy wytwarzaniu pasz dochodzi do wymieszania różnych surowców paszowych lub nawet tych samych materiałów, ale pochodzących z różnych źródeł.
Preparaty wiążące
W zapobieganiu zatruciom szkodliwymi związkami ważną rolę pełnią preparaty wiążące lub hamujące działanie mikotoksyn, jak tlenki glinu, kaolin, zeolity, bentonity, glinokrzemiany, illity, klinoptilolity. Dodatki te zawierają substancje absorbujące, a dodatkowo wzbogacone bywają enzymami, hamującymi aktywność toksyn. Niektóre preparaty zawierają też ekstrakty roślinne wspomagające organizm. Zaletą stosowania preparatów unieszkodliwiających mikotoksyny jest ich zdolność wiązania innych szkodliwych związków takich jak metale ciężkie.
Glinki są naturalnymi adsorbentami chemicznymi zbudowanymi z krzemianów lub glinokrzemianów. Są nieorganicznym, porowatym materiałem zawierającym wielofunkcyjne kryształy krzemianowe. Mikotoksyny mogą być adsorbowane do tej porowatej struktury w wyniku różnicy potencjału elektrycznego. Stopień czy szybkość adsorpcji zależy od wielkości oraz różnicy potencjałów elektrycznych mikotoksyn biorąc również pod uwagę strukturę stosowanej glinki. Większość z nich spełnia swoją rolę w stopniu wystarczającym wobec aflatoksyn. Jednakże ich skuteczność wobec zearalenonu, fumonizyn i trichotecenów jest bardzo ograniczona.